Depozyt prosumencki to pojęcie związane z rozliczaniem energii elektrycznej wytwarzanej przez panele fotowoltaiczne. Analizując tę tematykę na gruncie podatku VAT, należy zastanowić się, czy występuje w tym przypadku czynność opodatkowana oraz czy konieczne jest fakturowanie depozytu prosumenckiego.
Depozyt prosumencki jako odpłatna dostawa towaru
W pierwszej kolejności wyjaśnijmy, czym jest depozyt prosumencki. Otóż zgodnie z ustawą o odnawialnych źródłach energii depozyt prosumencki możemy określić jako nadwyżkę energii elektrycznej wprowadzonej do sieci i służącej do rozliczania dostaw energii z dostawcą.
Depozyt prosumencki zgromadzony na specjalnym koncie pomniejsza kwotę do zapłaty, ponieważ służy do obniżania wartości energii pobranej z sieci. W związku z tym pojawia się pytanie, czy taki depozyt stanowi czynność opodatkowaną.
Wskażmy, że czynnością opodatkowaną na gruncie podatku VAT jest odpłatna dostawa towarów. Zgodnie zaś z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT za towary rozumie się nie tylko rzeczy materialne, ale także wszelkie postaci energii.
Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług sprzedaż energii elektrycznej (stanowiącej towar), w tym energii wyprodukowanej z odnawialnych źródeł energii za wynagrodzeniem, co do zasady wpisuje się w definicję działalności gospodarczej i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako odpłatna dostawa towarów na zasadach dla niej określonych.
Opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów, a zatem w dalszej kolejności należy wyjaśnić, czy w opisanym przypadku mamy do czynienia z odpłatnością.
Ustawa nie definiuje, co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.
Samo wynagrodzenie musi być wyrażalne w pieniądzu, co jednak nie oznacza, że musi mieć ono postać pieniężną, gdyż wynagrodzenie (odpłatność) jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową (zapłatą za towar lub usługę może być inny towar lub usługa) albo mieszaną (zapłata w części pieniężna, a w części rzeczowa). Innymi słowy, musi istnieć możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie za dostawę towarów lub świadczenie usług.
W kontekście sposobu rozliczania depozytu prosumenckiego warto wskazać, że fakt wzajemnego kompensowania zobowiązania prosumenta wobec przedsiębiorstwa energetycznego i tego przedsiębiorstwa wobec prosumenta pozostaje bez wpływu na określenie odpłatnego charakteru dokonywanej dostawy energii elektrycznej wytworzonej z paneli fotowoltaicznych.
Jak wynika z powyższych przepisów, depozyt prosumencki, który pokazuje ilości energii elektrycznej i wartości energii elektrycznej, oraz wynikającą z nich wartość środków za energię elektryczną należną prosumentowi za energię elektryczną wprowadzoną do sieci, może pomniejszyć kwotę zobowiązania prosumenta wobec sprzedawcy energii elektrycznej z tytułu zakupu tej energii od sprzedawcy.
Przeznaczenie depozytu prosumenta na rozliczenie zobowiązań prosumenta energii odnawialnej z tytułu zakupu energii elektrycznej od sprzedawcy tej energii nie powoduje, że nie dochodzi do dostawy energii elektrycznej przez prosumenta na rzecz sprzedawcy energii elektrycznej.
Fakturowanie depozytu prosumenckiego
Jeżeli zatem rozliczenie depozytu prosumenckiego stanowi odpłatną dostawę towarów na rzecz zakładu energetycznego, to należy przeanalizować przepisy odnoszące się do fakturowania.
Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.
Stosownie do art. 106i ust. 3 pkt 4 ustawy fakturę wystawia się nie później niż z upływem terminu płatności – w przypadku, o którym mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4.
W myśl art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a ustawy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury z tytułu dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego.
Faktura powinna wskazywać kwotę netto dostawy towarów oraz kwotę podatku należnego.
Podstawę opodatkowania – czyli kwotę netto – u prosumenta z tytułu rozliczenia wytworzonej energii elektrycznej w instalacji OZE będzie stanowić wartość ustalona jako iloczyn ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci przez prosumenta – po zbilansowaniu godzinowym i rynkowej ceny energii elektrycznej.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 28 sierpnia 2023 roku (nr 0114-KDIP4-1.4012.346.2023.1.RMA), kwota pomniejszenia wynikająca z otrzymanej od zakładu energetycznego faktury za energię elektryczną nie odzwierciedla należnej kwoty wynagrodzenia z tytułu dostawy energii elektrycznej, ale jest wyłącznie rozliczeniem z tytułu prowadzenia konta prosumenta i ewidencjonowanych na nim kwot depozytu prosumenckiego.
Dalej organ podatkowy wskazał, że podatnik ma obowiązek na podstawie ww. przepisów wystawić na rzecz zakładu energetycznego fakturę z tytułu rozliczenia wytworzonej energii elektrycznej w instalacji OZE. Wartością brutto tej faktury nie będzie jednak wynikająca z otrzymanej faktury od zakładu energetycznego kwota pomniejszenia (rozliczona w wysokości należnej zapłaty na rzecz zakładu energetycznego), ale wyżej wskazana kwota odpowiadająca iloczynowi energii wprowadzonej do sieci po zbilansowaniu międzyfazowym i ceny rynkowej energii.
Wskazuje to, że wskazana wartość (iloczyn energii wprowadzonej i ceny rynkowej) stanowi kwotę brutto z tytułu rozliczenia wytworzonej energii elektrycznej przez prosumenta w instalacji OZE, czyli kwotę zawierającą w sobie podatek. Podatek z tytułu tej czynności należy więc liczyć od sumy wskazanej wartości (iloczynu energii wprowadzonej i ceny rynkowej), tj. metodą „w stu”.
Samo istnienie depozytu prosumenckiego nie oznacza, że dochodzi do czynności opodatkowanej. Dopiero rozliczenie w ramach depozytu prosumenckiego powoduje powstanie odpłatnej dostawy towarów.
Zagadnienie rozliczania podatku VAT od wytworzonej energii elektrycznej w ramach net-bilingu jest zagadnieniem skomplikowanym. Samo istnienie depozytu prosumenckiego nie podlega opodatkowaniu VAT. Prowadzenie depozytu prosumenckiego przez zakład energetyczny również nie jest czynnością opodatkowaną. Odpłatna dostawa towarów wystąpi dopiero na etapie rozliczenia prosumenta z zakładem energetycznym.
