W firmie, w której pracuje małżeństwo, pracodawca dowiaduje się, że łączny dochód obu pracowników przekracza 120 tys. zł. Pomimo tego, jeden z pracowników składa PIT-2, deklarując chęć rozliczania się wspólnie z małżonkiem, co ma umożliwić zastosowanie wyłącznie pierwszego progu podatkowego. Rodzi to pytanie o odpowiedzialność i działania, jakie powinien podjąć pracodawca, któremu pracownik dostarczył fałszywe oświadczenie podatkowe. Artykuł wyjaśnia, jakie obowiązki, uprawnienia i środki ostrożności mają w tej sytuacji zarówno pracodawca, jak i pracownik.
Czym jest PIT-2?
PIT-2 to „Oświadczenia/Wnioski podatnika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych”. Oświadczenie to składane jest przez pracownika swojemu płatnikowi podatku (pracodawcy), w którym oświadcza o chęci i możliwości różnego rodzaju rozliczenia podatku dochodowego. Na dokumencie tym podatnik może podać wszystkie informacje, które wpływają na prawidłowość ustalenia zaliczki na podatek dochodowy, takie jak np. korzystanie z ulgi podatkowej, korzystanie z ulgi podatkowej lub zwolnienie z podatku, korzystanie z podwyższonych kosztów uzyskania przychodu czy chęć wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
Składając PIT-2, pracownik powinien być jednak świadomy przepisów, które wiążą się z odpowiedzialnością karną skarbową w przypadku fałszywego oświadczenia. Wynika to z przepisów i pouczenia, które znajdują się na końcu formularza PIT-2.
Za podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy i przez to narażenie podatku na uszczuplenie grozi odpowiedzialność przewidziana w Kodeksie karnym skarbowym.
Obowiązki pracodawcy dotyczące PIT-2
Pracodawca nie jest zobowiązany do weryfikacji danych zawartych w oświadczeniu PIT-2. Zasadniczo to pracownik ponosi pełną odpowiedzialność za prawdziwość złożonych deklaracji podatkowych. W związku z tym pracodawca nie ma obowiązku sprawdzania, czy pracownik rzeczywiście spełnia warunki do skorzystania ze wspólnego rozliczenia, co oznacza, że jego obowiązki w tej sytuacji są ograniczone. Jednakże sytuacja staje się bardziej skomplikowana, gdy pracodawca ma wiedzę, że oświadczenie PIT-2 może być fałszywe.
Wiedza pracodawcy a odpowiedzialność
W sytuacji, gdy w firmie pracuje małżeństwo i pracodawca ma informacje na temat łącznych dochodów obu osób, może powstać pytanie o odpowiedzialność pracodawcy, jeśli zyska wiedzę o nieprawidłowo złożonym PIT-2. Z jednej strony pracodawca nie jest bezpośrednio zobowiązany do sprawdzania zgodności tych informacji, ale z drugiej strony, jeśli istnieje podejrzenie, że może dochodzić do naruszenia przepisów prawa, powinien zachować ostrożność.
Jeżeli pracodawca zignoruje oczywiste sygnały wskazujące na fałszywość złożonego oświadczenia, może teoretycznie narazić się na zarzuty współudziału lub przynajmniej współodpowiedzialności w przypadku wykrycia nieprawidłowości przez organy skarbowe.
Co pracodawca może zrobić w tej sytuacji?
Pracodawca lub osoby w firmie odpowiedzialne za rozliczenia pracowników nie powinny biernie przyjmować ich oświadczeń, szczególnie w sytuacjach, kiedy mają wiedzę o możliwości sfałszowania danych. Najczęściej bowiem błędne złożenie oświadczenia wynika z nieznajomości przepisów pracowników. Z drugiej strony pracodawca nie może odmówić przyjęcia oświadczenia od pracownika. Co zatem może zrobić w takiej sytuacji?
Informowanie pracownika o możliwych konsekwencjach
Pracodawca może poinformować pracownika o odpowiedzialności za składanie fałszywych oświadczeń podatkowych. Może to być przeprowadzone w formie ustnej rozmowy albo pisemnej informacji, aby przypomnieć pracownikowi, że zgodnie z art. 56 kks składanie fałszywych zeznań podatkowych grozi karą grzywny, a w niektórych przypadkach także karą pozbawienia wolności.
Pracodawca może również przekazać pracownikowi odpowiednie broszury informacyjne dotyczące zasad rozliczeń podatkowych oraz odpowiedzialności za nieprawidłowości. Nie tylko działa to jako przypomnienie, ale także pokazuje, że pracodawca dba o zgodność z przepisami.
Weryfikacja wewnętrzna
W sytuacji, w której pracodawca jest świadom, że pracownik mógł złożyć nieprawdziwe oświadczenie, może zdecydować się na wewnętrzną weryfikację. Jednak zgodnie z obowiązującymi przepisami nie ma on obowiązku prowadzenia postępowania wyjaśniającego. Może natomiast skonsultować się z działem prawnym lub biurem rachunkowym obsługującym firmę, aby uzyskać wskazówki, jak najlepiej postępować.
Skorygowanie deklaracji podatkowej
W pewnych przypadkach pracodawca może podjąć próbę skontaktowania się z pracownikiem i zachęcić go do skorygowania złożonego oświadczenia. Najlepiej byłoby to zrobić w sposób, który nie będzie naruszał zaufania pracownika i nie będzie uważany za próbę oskarżenia. Pracownik powinien mieć szansę dobrowolnie poprawić swój błąd bez nadmiernej presji.
Pracownik jako odpowiedzialny za złożone oświadczenie
W polskim systemie prawnym odpowiedzialność za prawdziwość danych podanych w PIT-2 spoczywa na pracowniku. To on deklaruje swoje zamiary dotyczące rozliczenia podatku i to on musi wiedzieć, jakie przepisy obowiązują. Pracodawca nie jest strażnikiem rozliczeń podatkowych pracowników, a jedynie podmiotem, który te dane przekazuje do urzędu skarbowego.
Zgodnie z art. 30 kks fałszywe oświadczenie w PIT-2 może wiązać się z sankcjami karnymi, w tym karą grzywny, a nawet karą ograniczenia wolności. Organy skarbowe mogą również przeprowadzić kontrolę podatkową i wezwać pracownika do złożenia wyjaśnień w sytuacji, gdy informacje zawarte w deklaracji wzbudzają podejrzenia. Jednak nie zawsze tak było.
Ważna zmiana dla płatników podatku – ściągniecie odpowiedzialności
Od 1 stycznia 2023 roku płatnik został zwolniony z odpowiedzialności, w przypadku gdy zaniżenie lub nieujawnienie podstawy opodatkowania wynika z oświadczeń lub wniosków złożonych przez podatnika, które mają wpływ na obliczenie zaliczki. W takich sytuacjach nie stosuje się art. 26a § 1 Ordynacji podatkowej (zgodnie z art. 31a ust. 10 ustawy o PIT).
Do czasu wprowadzenia tego dodatkowego przepisu, zgodnie z art. 30 § 1 Ordynacji podatkowej, płatnik, który nie dopełnił obowiązków określonych w art. 8 tej ustawy (m.in. naliczenia, potrącenia i wpłacenia podatku do urzędu skarbowego w terminie), odpowiadał za niepobrany lub niewpłacony podatek całym swoim majątkiem. Chociaż podatnik ostatecznie ponosi pełną odpowiedzialność za swoje zobowiązania podatkowe, na mocy art. 26a § 1 Ordynacji podatkowej jego odpowiedzialność była wyłączona wtedy, gdy płatnik zaniżył lub nie ujawnił podstawy opodatkowania dochodu z umowy o pracę, zlecenia lub praw majątkowych – do wysokości zaliczki, którą powinien był pobrać.
Po zmianach, jeśli podatnik przekaże płatnikowi nieprawdziwe informacje lub nie wycofa wcześniej złożonych oświadczeń/wniosków, co doprowadzi do zaniżenia zaliczki na podatek dochodowy lub jej niewpłacenia, odpowiedzialność za konsekwencje, takie jak zapłata odsetek od niedopłaty, spoczywa wyłącznie na podatniku, a nie na płatniku.
Ryzyka związane ze złożeniem fałszywego PIT-2
Nieznajomość przepisów nie uchroni podatnika (pracownika) przed odpowiedzialnością za składanie fałszywych oświadczeń. Jakich konsekwencji może spodziewać się pracownik?
Finansowe skutki dla pracownika
Jeśli organy podatkowe stwierdzą, że pracownik złożył fałszywe oświadczenie, będzie on musiał nie tylko zwrócić zaniżony podatek, ale również uiścić należne odsetki za zwłokę. Może to oznaczać znaczne obciążenie finansowe, zwłaszcza jeśli przez kilka lat korzystano z ulgi podatkowej, do której pracownik nie miał prawa.
Konsekwencje karnoskarbowe
Złożenie fałszywego oświadczenia jest przestępstwem skarbowym, które może skutkować karą grzywny w wysokości zależnej od stopnia przewinienia. W poważniejszych przypadkach, gdy działania były celowe i miały na celu oszustwo podatkowe, możliwe jest orzeczenie kary pozbawienia wolności.
Odpowiedzialność karna
Warto zwrócić uwagę szczególnie na oświadczenie składane w części G formularza PIT-2. W tej części podatnik oświadcza o możliwości korzystania z:
- ulgi na powrót,
- ulgi dla rodzin 4+,
- ulgi dla pracujących seniorów.
Na końcu tego bloku znajduje się dodatkowy zapis o odpowiedzialności karnej: „jestem świadomy/świadoma odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Oznacza to, że pracownik składa powyższe oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej, która w tym przypadku zakłada, że za złożenie fałszywego oświadczenia, odbieranego pod rygorem odpowiedzialności karnej, grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Jak unikać problemów z PIT-2?
To w interesie podatnika jest złożenie poprawnych i zgodnych z prawdą oświadczeń podatkowych. Warto zatem dołożyć wszelkich starań, aby nie popełnić w nich błędu. Oto kilka rad.
Świadomość przepisów
Pracownik powinien dokładnie wiedzieć, na czym polegają zasady rozliczania PIT-2 i jakie warunki trzeba spełnić, aby skorzystać z poszczególnych ulg i progów podatkowych. Każde oświadczenie powinno być przemyślane i poprzedzone dokładnym obliczeniem prognozowanego dochodu na dany rok podatkowy.
Konsultacje z doradcą podatkowym
W sytuacji, gdy pracownik ma wątpliwości co do tego, czy kwalifikuje się do wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub czy jego dochody mieszczą się w określonych progach, warto skonsultować się z doradcą podatkowym. Ekspert podatkowy pomoże ocenić sytuację i podjąć właściwą decyzję.
Aktualizacja oświadczeń
Jeśli pracownik składa oświadczenie PIT-2 na początku roku, ale jego sytuacja finansowa zmienia się w trakcie roku (np. małżonek otrzymuje podwyżkę lub dodatkowe źródło dochodu), powinien niezwłocznie zaktualizować swoje oświadczenie i poinformować o tym pracodawcę. Pozwoli to uniknąć problemów związanych z niewłaściwym rozliczeniem podatku.
Fałszywe oświadczenie podatkowe złożone przez pracownika - podsumowanie
Składanie fałszywego oświadczenia PIT-2 może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno finansowych, jak i prawnych. Pracodawca, który ma wiedzę na temat możliwej nieprawidłowości, powinien zachować ostrożność, ale jego obowiązki w tej kwestii są ograniczone. To pracownik ponosi pełną odpowiedzialność za prawdziwość złożonych deklaracji podatkowych. Warto jednak, aby pracodawca przypominał pracownikom o konieczności prawidłowego wypełniania oświadczeń, co może uchronić obie strony przed problemami związanymi z rozliczeniem podatku.
W sytuacjach, gdzie pojawiają się wątpliwości co do zasadności złożonego PIT-2, najlepszym rozwiązaniem jest konsultacja z doradcą podatkowym. Pracodawca, pomimo braku formalnego obowiązku, może w ramach dobrej praktyki informować pracowników o potencjalnych konsekwencjach nieprawidłowego rozliczenia, ale nie powinien podejmować działań na własną rękę, które mogłyby naruszyć zaufanie pracowników lub prawa pracownicze.
