Spółka partnerska jest osobową spółką prawa handlowego przeznaczoną do prowadzenia działalności przez osoby wykonujące wolne zawody w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Jako spółka osobowa nie posiada osobowości prawnej, jest jednak wyposażona w zdolność do czynności prawnych, co nadaje jej statut uczestnika obrotu gospodarczego.
Wspólnik w spółce partnerskiej
W spółce partnerskiej wspólnicy są określani mianem partnerów, którymi mogą być tylko osoby fizyczne mające uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu.
Wolny zawód w rozumieniu rozumieniu ustawodawcy cechuje się:
posiadaniem szczególnych potwierdzonych odpowiednimi dokumentami kwalifikacji do wykonywania określonego zawodu,
brakiem związania poleceniami zwierzchników przy wykonywaniu wolnego zawodu,
osobistym świadczeniem usług.
W Kodeksie spółek handlowych (dalej KSH) ustawodawca numeratywnie wymienia kategorie wolnych zawodów, w ramach których może funkcjonować spółka partnerska.
Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.
Jaką umowę powinna podpisać spółka partnerska?
Ustawodawca wprowadza wobec umowy spółki partnerskiej wymóg formy pisemnej pod rygorem nieważności. W umowie spółki muszą znaleźć się elementy obligatoryjne, czyli:
- firma (nazwa) - firma (nazwa) spółki partnerskiej musi zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner" bądź „i partnerzy" albo „spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.
- siedziba spółki,
wskazanie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika wraz z określeniem ich wartości,
określenie przedmiotu działania spółki,
określenie wolnego zawodu, który będzie wykonywany w ramach działalności spółki.
Elementy fakultatywne umowy spółki partnerskiej znajdą się w niej, jeśli zajdzie taka konieczność wynikła w związku z decyzjami partnerów. Jeśli zdecydują się rozszerzyć odpowiedzialność niektórych wspólników, w umowie spółki muszą znaleźć się ich imiona i nazwiska, a w przypadku, gdy partnerzy zdecydowali, że tylko niektórzy spośród nich lub osoby trzecie mają prawo reprezentacji spółki partnerskiej - również imiona i nazwiska tych partnerów lub osób trzecich.
Zawarcie umowy spółki partnerskiej nie jest czynnością, która prowadzi do powstania spółki. Aby spółka zaczęła istnieć, musi zostać zgłoszona przez partnerów do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej KRS). Wpis do rejestru ma więc charakter konstytutywny.
Ponieważ samo zawarcie umowy spółki partnerskiej nie oznacza jeszcze powstania nowego podmiotu prawa, za zobowiązania zaciągnięte na rzecz tworzącej się spółki pomiędzy dniem zawarcia umowy spółki a dniem jej rejestracji odpowiedzialność ponoszą osoby działające w imieniu spółki. Osobami tymi są najczęściej przyszli partnerzy, jednak przed rejestracją spółki nie mają jeszcze takiego statusu. Należy podkreślić, że ponoszona przez nich odpowiedzialność ma charakter tylko solidarny, a więc osoby te odpowiadają za zobowiązania osobiście z własnych majątków, a wierzyciel może dochodzić zaspokojenia roszczenia od dowolnie wybranego przez siebie dłużnika, który jeśli spełni świadczenie w całości lub w znacznej części, może dochodzić potem wyrównania od pozostałych wspólników.
Spółka partnerska a wkłady wspólników
Spółka partnerska została uregulowana w KSH na zasadzie odrębności względem spółki jawnej - przepisy regulują więc kwestie odmienne ukształtowane w odniesieniu do spółki partnerskiej, a jeżeli dana kwestia nie jest poruszana przez przepisy, należy stosować do niej przepisy regulujące tę kwestię w spółce jawnej.
Taka sytuacja zachodzi w przypadku wkładów w spółce partnerskiej. Oznacza to, że każdy ze wspólników jest zobowiązany do wniesienia do spółki wkładu, który może polegać na:
przeniesieniu lub obciążeniu prawa własności rzeczy lub innych praw
na dokonywaniu innych świadczeń na rzecz spółki, np. wykonywania usług lub świadczenia pracy
Wkład wspólnika spółki partnerskiej może więc przybrać zarówno postać pieniężną, jak i niepieniężną. W umowie spółki powinni zostać dokładnie określeni partnerzy, którzy wnieśli wkłady wraz z oznaczeniem wartości wniesionych wkładów. Zgodnie z postanowieniami KSH, w razie braku odmiennych postanowień w umowie spółki, domniemywa się, że wkłady wspólników są równe oraz że prawa, które wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki, uważa się za przeniesione na spółkę.
Odpowiedzialność wspólników w spółce partnerskiej
Co do zasady odpowiedzialność za zobowiązania w spółce partnerskiej jest rozgraniczona pomiędzy poszczególnych partnerów.
§ 1. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.
§ 2. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.
Z powyższego przepisu wynika, że partner nie ponosi odpowiedzialności za:
zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu, czyli tzw. błąd w sztuce,
zobowiązania spółki wynikłe z działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę, a podlegających kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z wykonywaniem wolnego zawodu.
Przykład 1.
Spółka partnerska zawarła umowę o sporządzenie projektu architektonicznego. Projekt nie odpowiadał wymaganiom sztuki budowlanej, wskutek czego inwestor poniósł znaczną szkodę. Odpowiedzialność za zobowiązania ponosić będzie spółka, a jeśli majątek spółki nie będzie wystarczający na pokrycie zobowiązania, subsydiarnie ze spółką będzie odpowiadał wspólnik, który stworzył projekt z błędami.
Zasadę wyłączenia odpowiedzialności pozostałych partnerów za zobowiązania wynikłe z błędów spowodowanych przez jednego z partnerów w związku z wykonywaniem przez niego wolnego zawodu, należy nałożyć na zasadę odpowiedzialności subsydiarnej występującej w spółce jawnej. Zatem wierzyciel najpierw może dochodzić roszczeń od spółki partnerskiej, a w razie bezskuteczności ich egzekwowania może sięgnąć do majątku osobistego partnera odpowiedzialnego za ten błąd lub taki, który został spowodowany przez osoby podlegające jego kierownictwu.
Tak ukształtowana odpowiedzialność spółki obowiązuje w przypadku zobowiązań związanych z wykonywaniem wolnego zawodu. Za inne zobowiązania, w tym za zobowiązania podatkowe, spółka partnerska ponosi odpowiedzialność z partnerami, a partnerzy solidarnie między sobą.
W umowie spółki może znaleźć się postanowienie o rozszerzeniu odpowiedzialności jednego lub kilku ze wspólników, w taki sposób, że będzie on ponosił pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, nawet te związane z wykonywaniem wolnego zawodu.
Reprezentacja i prowadzenie spraw spółki partnerskiej
Co do zasady prawo do zarządzania spółką i jej reprezentacji przysługuje wszystkim partnerom spółki, obowiązują przy tym takie same reguły jak w spółce jawnej.
Każdy z partnerów może samodzielnie reprezentować spółkę, co może jednak być odmiennie uregulowane przez samą umowę spółki. Zgodnie z kodeksem zakres reprezentacji obejmuje dokonywanie czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem spółki i nie może być ograniczony w stosunku do osób trzecich. Szczególną uwagę należy zwrócić na rozwiązanie występujące w reprezentacji spółki partnerskiej.
Spółka partnerska (jej wspólnicy) mogą pozbawić partnera (za jego zgodą) prawa do reprezentacji. Zgodnie z art. 96 § 2 KSH partner może być pozbawiony tego prawa z ważnych powodów na mocy uchwały podjętej większością ¾ głosów w obecności co najmniej ⅔ ogólnej liczby partnerów. Uchwała podlega ujawnieniu w rejestrze i dopiero z chwilą ujawnienia w rejestrze wywołuje skutki prawne.
Jeżeli partner nie wyrazi zgody na wyłączenie go od reprezentowania spółki lub nie uzyska się wymaganego kworum, wspólnicy mogą przekazać sprawę do rozpoznania przez sąd.
W zakresie prowadzenia spraw spółki, każdy partner jest uprawniony do samodzielnego załatwiania spraw z zakresie nieprzekraczającym zakresu zwykłego zarządu, jednak jeśli przed załatwieniem tej sprawy któryś z partnerów zgłosiłby sprzeciw, konieczna będzie uchwała wspólników wyrażająca zgodę na załatwienie danej sprawy przez określonego wspólnika. Zgody w formie uchwały wymaga także załatwienie sprawy przekraczającej zakres zwykłego zarządu. Te zasady mogą być inaczej ukształtowane przez wspólników w umowie spółki partnerskiej.
Ustawodawca wprowadza możliwość ustanowienia w strukturze spółki partnerskiej tzw. elementu kapitałowego, czyli charakterystycznego dla spółek kapitałowych.
Spółka partnerska może powołać zarząd, który będzie sprawował funkcje reprezentacji spółki i prowadzenia jej spraw. Tak długo, jak w spółce funkcjonuje zarząd, partnerom nie przysługuje prawo do reprezentowania spółki ani nie można podjąć uchwały o pozbawieniu partnera prawa do reprezentacji.
Ustawodawca odsyła w tym zakresie do uregulowań dotyczących zarządu w spółce z o.o. zarówno w odniesieniu do konstruowania tego organu, jak i zasad odpowiedzialności członków zarządu. Oznacza to, że jeżeli w spółce partnerskiej został powołany zarząd, nie jest możliwe odpowiednie stosowanie przepisów odnoszących się do reprezentacji i prowadzenia spraw w spółce jawnej.
W skład zarządu spółki partnerskiej mogą wchodzić zarówno jej partnerzy, jak i osoby niebędące partnerami, a nawet tylko osoby trzecie. Wobec tego, gdy w spółce partnerskiej występuje zarząd, nie ma zastosowania zakaz z art. 38 KSH, zgodnie z którym nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników.
Członkowie zarządu podlegają ograniczeniom zawartym w KSH, w umowie spółki, a także uchwałom wspólników. Może wystąpić sytuacja, w której wspólnicy w umowie spółki partnerskiej ustalili zakres spraw przekazanych do kompetencji partnerów. Natomiast, gdyby taką sprawę załatwił zarząd i następnie dokonał na jej podstawie czynności prawnej, wywołuje ona skutek względem osób trzecich, ponieważ opisane ograniczenia mają charakter jedynie wewnętrzny - w stosunkach między partnerami i zarządem.
Należy podkreślić, że powołanie zarządu w spółce partnerskiej, które następuje przez powzięcie uchwały przez partnerów, jeżeli nie zostało ujawnione w rejestrze jako sposób reprezentacji spółki, nie będzie wywoływało skutków wobec osób trzecich.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego o sygnaturze III CZP 6/01 dopuszczalne jest udzielenie prokury przez spółkę partnerską jednej osobie, z zastrzeżeniem, że może ona działać tylko łącznie z partnerem lub członkiem zarządu.
Opodatkowanie, księgowość i ZUS w spółce partnerskiej
Spółka partnerska nie jest płatnikiem podatku dochodowego. Zysk wypracowany przez spółkę podlega podziałowi pomiędzy tworzących ją wspólników. Zasady, na których przedsiębiorcy rozdysponują pomiędzy sobą pieniądze są zależne od zapisów zawartych w umowie spółki. Następnie każdy wspólnik płaci za siebie podatek dochodowy od osób fizycznych:
- według skali podatkowej
- podatek liniowy - 19% (mogą go wybrać tylko osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą; natomiast z możliwości tej nie mogą skorzystać osoby osiągające przychody z działalności osobistej, nawet jeśli usługi świadczone byłyby w ramach działalności gospodarczej; założenie przez co najmniej dwóch wykonawców wolnych zawodów spółki partnerskiej, umożliwia wystawianie faktur za wykonane usługi i płacenie podatku według stałej stawki 19%, niezależnie od wysokości osiąganych przychodów.
Każdy z partnerów na koniec roku powinien złożyć PIT z uwzględnieniem swoich dochodów w urzędzie skarbowym.
Spółka partnerska może prowadzić księgowość w formie księgi przychodów i rozchodów, dopóki nie przekroczy ustawowego limitu przychodów w wysokości 2 mln euro. Jeśli spółka przekroczy ten limit, musi przejść na pełną księgowość, czyli rozpocząć prowadzenie ksiąg rachunkowych.
Przy rejestracji spółki automatycznie zostanie ona zarejestrowana w ZUS jako płatnik. Wspólnicy są zobowiązani dokonać zgłoszenia siebie jako płatnika składek do ubezpieczeń (co najmniej do ubezpieczenia zdrowotnego) w ZUS - w ciagu 7 dni od rejestracji podmiotu. Wspólnik takiej spółki jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia, powinien zatem sporządzić i przekazać do ZUS zgłoszenie:
- płatnika składek na formularzu ZUS ZFA, w którym wpisze własne dane identyfikacyjne, tj. numer PESEL i NIP lub NIP, REGON i PESEL (jeśli wspólnik prowadzi również odrębną działalność gospodarczą, inną niż prowadzona w formie spółki)
- siebie do ubezpieczeń jako osoba ubezpieczona - na formularzu ZUS ZUA (bądź jeśli podlegać będzie tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu - na formularzu ZUS ZZA), z identyfikatorem PESEL
Jak spółka partnerska może ulec rozwiązaniu?
Spółka partnerska ulega rozwiązaniu zwykle z uwagi na:
przyczyny określone w umowie spółki,
jednomyślną uchwała partnerów,
prawomocne orzeczenie sądu,
utratę przez wszystkich parterów prawa do wykonywania wolnego zawodu.
W przypadku utraty statusu partnera wskutek śmierci lub wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela nie następuje rozwiązanie spółki, a konieczność rozliczenia pomiędzy spółką a partnerem. Podobnie jak w spółce jawnej, umowa spółki partnerskiej może przewidywać wejście w miejsce zmarłego partnera jego spadkobiercy. Występuje jednak dodatkowe wymaganie wobec spadkobiercy, zgodnie z którym, by mógł on wejść w prawa zmarłego partnera, musi również posiadać uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu w ramach spółki, a więc spełniać wymagania stawiane partnerom.
Partner tracący uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu musi wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo do wykonywania wolnego zawodu. Występujący partner powinien złożyć oświadczenie innemu partnerowi, któremu przysługuje prawo do reprezentacji spółki lub zarządowi. W przypadku braku takiego oświadczenia, domniemywa się, że wspólnik wystąpił w ostatnim dniu terminu, w którym powinien złożyć oświadczenie, a więc z końcem roku obrotowego.
