Fundusze Europejskie dla Lubuskiego - na jakie formy wsparcia można liczyć?

Wsparcie z Funduszy Europejskich wpływa zarówno na wzrost społeczny, jak i gospodarczy poszczególnych regionów. W najbliższych latach mieszkańcy województwa lubuskiego będą beneficjentami blisko 915 mln euro w ramach programu Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021–2027. Środki pochodzą z dwóch funduszy: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (651,7 mln euro) oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (263,1 mln euro). Z pomocy unijnej skorzystają zarówno samorządy i ich jednostki organizacyjne, uczelnie, instytuty badawcze, jak i organizacje pozarządowe, osoby bezrobotne oraz przedsiębiorcy. W artykule przyjrzymy się działaniom, w których ramach zarząd województwa lubuskiego zamierza wzmacniać trwały i zrównoważony rozwój przedsiębiorczości oraz wpływać na tworzenie nowych miejsc pracy w regionie.

Czym jest Proces Przedsiębiorczego Odkrywania (PPO)?

Proces Przedsiębiorczego Odkrywania jest powszechną praktyką, która od kilkunastu lat z powodzeniem jest wdrażana na terenie Unii Europejskiej. Chodzi w niej o to, aby poszczególne regiony określiły nowoczesne dziedziny, na których chcą się skoncentrować i podnosić swoją konkurencyjność (tzw. Regionalne Inteligentne Specjalizacje). W województwie lubuskim wspieranie innowacyjności gospodarki będzie odbywało się m.in. za pośrednictwem działania 1.8 Rozwój inteligentnych specjalizacji. Dofinansowaniem zostaną objęte działania mające na celu zwiększenie zdolności regionalnych ekosystemów innowacji do sieciowania przedsiębiorstw z sektorem nauki oraz partnerami społecznymi i gospodarczymi poprzez:

• identyfikację bieżących potrzeb przedsiębiorstw w obszarze technologii i umiejętności w zakresie inteligentnych specjalizacji regionu;
• wspólne kreowanie i planowanie rozwiązań dla przedsiębiorców przy zaangażowaniu szkół wyższych, instytucji badawczych, organizacji pozarządowych oraz jednostek samorządu terytorialnego. 

W tym miejscu warto wymienić Inteligentne Specjalizacje województwa lubuskiego. Region stawia na: 

1. zieloną gospodarkę – ekoinnowacje, 
2. zdrowie i jakość życia – ekorozwój, 
3. innowacyjny przemysł – zrównoważony rozwój, 
4. współpracę i kooperację biznesową. 

Inwestycje w tych obszarach mają największe szanse na dotacje. Wspieranie innowacyjności nie jest możliwe bez stałego rozwoju umiejętności i kompetencji. Dlatego też w ramach działania przewidziano szkolenia dla MŚP wspierające zarządzanie innowacjami, dla pracowników przedsiębiorstw, na przekwalifikowanie, ukierunkowane na rozwój umiejętności w instytucjach otoczenia innowacji oraz przyczyniające się do pogłębiania współpracy oraz transferu technologii. Należy wspomnieć, że wniosek w ramach działania może złożyć jedynie jednostka samorządu terytorialnego, która następnie udziela wsparcia przedsiębiorcy (odbiorcy ostatecznemu). Najbliższy nabór wniosków z pulą środków 3 mln zł zaplanowano w terminie od 13 grudnia 2023 roku do 31 grudnia 2023 roku. W I kwartale 2024 roku poznamy zatem jednostki, których zadaniem będzie wspieranie rozwoju regionu w oparciu na Inteligentnych Specjalizacjach.

Gdzie szukać wsparcia na wzmocnienie zdolności badawczych i innowacyjnych przedsiębiorstwa? 

Wysokie koszty związane z tworzeniem działów B+R powodują, że tylko niewielka liczba przedsiębiorstw decyduje się na prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej, która jest niezbędna do wdrożenia innowacji. Nie jest zaś tajemnicą, że właściwe wykorzystanie wyników prac B+R ma istotny wpływ na rozwój gospodarczy i społeczny oraz stanowi o sile napędowej gospodarki. W programie regionalnym województwa lubuskiego w ramach działania 1.1 Badania i innowacje przewidziano następujące rodzaje wsparcia, które mają zachęcić przedsiębiorców do działalności B+R:

1. bony na badania – skierowane do MŚP, które mają niższy poziom technologiczny i poszukują możliwości jego zwiększenia, przy czym nie posiadają zasobów własnych (technicznych, ludzkich) umożliwiających samodzielne zweryfikowanie koncepcji nowej technologii – wsparcie w formie grantu będzie udzielane przez podmioty posiadające akredytację na poziomie krajowym (we wrześniu 2023 roku zakończył się pierwszy nabór wniosków, więc można się spodziewać, że jeszcze w tym roku poznamy podmioty realizujące zadanie). Na uwagę zasługuje fakt, że maksymalny poziom dofinansowania projektu grantowego wynosi 95% wydatków kwalifikowalnych;
2. inwestycje w infrastrukturę B+R – w ramach tego typu przewiduje się inwestycję w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw niezbędną do prowadzenia prac przemysłowych i eksperymentalnych prac rozwojowych. Finalnie inwestycja powinna zmierzać do kreowania innowacyjnych produktów i usług, które będą spójne z Regionalnymi Inteligentnymi Specjalizacjami województwa lubuskiego (najbliższy nabór wniosków dla przedsiębiorców zostanie ogłoszony 1 grudnia 2023 roku i potrwa do 31 stycznia 2024 roku);
3. wsparcie działalności B+R (projekty modułowe) – kompleksowe wsparcie przedsiębiorstw, które chcą w ramach jednego projektu sfinansować: prace B+R, infrastrukturę B+R, cyfryzację, szkolenia dla pracowników oraz wdrożenie innowacji (założenie jest takie, że moduł B+R jest obowiązkowy, a pozostałe moduły przedsiębiorca wybiera według potrzeb) – nabór wniosków trwać będzie od 1 grudnia 2023 roku do 31 stycznia 2024 roku. 

Wyodrębnienie 3 różnych typów projektów to jasny sygnał, że każdy przedsiębiorca zainteresowany badaniami, które doprowadzą do wprowadzenia innowacji, znajdzie coś dla siebie. Nawet brak zasobów własnych nie może być przeszkodą, o czym świadczy konstrukcja wsparcia w ramach bonów na badania. 

Jak pozyskać dotację na wprowadzenie nowych produktów lub usług?

Wprowadzanie na rynek nowych produktów lub usług, w tym m.in. uruchomienie produkcji, świadczenie usług opartych na wynikach prac B+R, wprowadzenie innowacyjnego zarządzania, zawsze wiąże się z dużymi nakładami finansowymi. Dodatkowym problemem dla przedsiębiorców jest również brak wiedzy, doświadczenia oraz infrastruktury niezbędnej do wdrożenia zmian. Doskonałym uzupełnieniem opisanego wcześniej działania 1.1 Badania i innowacje będzie wsparcie udzielane w ramach działania 1.5 Rozwój przedsiębiorczości. To tutaj przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o dotację na:

• wdrożenie wyników własnych prac B+R (jeżeli część badawcza projektu została przeprowadzona przez wnioskodawcę ze środków własnych lub ze źródeł zewnętrznych);
• wdrożenie wyników prac B+R zrealizowanych w ramach działania 1.1 Badania i innowacje;
• wdrożenie wyników prac B+R zrealizowanych w ramach bonu na badania;
• wdrożenie wyników prac B+R nabytych od innych podmiotów.

Projekty dotyczące wdrożenia wyników prac B+R do działalności gospodarczej będą skierowane głównie do przedsiębiorstw z sektora MŚP. Dofinansowanie będzie udzielane w formie dotacji warunkowej, której zasady poznamy w chwili ogłoszenia pierwszego naboru wniosków.

Czym charakteryzują się bony na rozwój?

Bony na rozwój to kolejny projekt grantowy dla przedsiębiorców z województwa lubuskiego. MŚP będą mogły skorzystać z wielu usług doradczych zgodnie z konkretnym zapotrzebowaniem. Przewidziano m.in. doradztwo: w obszarze internacjonalizacji, w zakresie strategii i monitorowania biznesu, transferu technologii i prognozowania, innowacji ukierunkowanych na użytkownika oraz związanych ze wzornictwem. Przedsiębiorca będzie mógł ubiegać się o bon w Instytucjach Otoczenia Biznesu (posiadających akredytację na poziomie krajowym), które zostaną wybrane w drodze naboru konkurencyjnego ogłoszonego przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego (działanie 1.5 – komponent II Bony na rozwój MŚP – termin naboru wniosków nie jest jeszcze znany). 

W jaki sposób województwo lubuskie zamierza wspierać obsługę inwestora i eksportera? 

Nadal pozostajemy w działaniu 1.5, które zawiera kilka różnych form wsparcia. W ramach komponentu VI władze województwa zamierzają tworzyć warunki przyjazne do rozwoju przedsiębiorczości. Odbiorcą ostatecznym wsparcia będą MŚP, ale to jednostki samorządu terytorialnego będą beneficjentami projektów. Zakres planowanych działań obejmują m.in.:

• wsparcie aktywności eksportowej przedsiębiorstw;
• wsparcie procesów uzyskiwania międzynarodowych certyfikatów, patentów, uprawnień;
• wsparcie udziału MŚP w międzynarodowych wydarzeniach gospodarczych, targach i misjach;
• wsparcie Instytucji Otoczenia Biznesu, które organizują wydarzenia gospodarcze dla MŚP;
• wyłonienie kluczowych kierunków, branż oraz produktów i usług mających istotne znaczenie dla rozwoju poszczególnych obszarów województwa;
• wsparcie inwestorów napływających do regionu.

Działanie może objąć również usługi doradcze związane z wejściem MŚP na nowe rynki. Należy również wspomnieć, że działanie nie przewiduje wsparcia terenów inwestycyjnych. Najbliższy nabór wniosków w ramach komponentu VI Tworzenie oferty dla biznesu – obsługa inwestora i eksportera zaplanowano w terminie od 20 listopada do 8 grudnia 2023 roku. Dla jednostek samorządu terytorialnego zainteresowanych realizacja działania przewidziano kwotę 4 mln zł.

Jakie formy wsparcia przewidziano na cyfryzację lubuskich MŚP?

W ramach Działania 1.3 Cyfrowe lubuskie przewidziano wsparcie transformacji cyfrowej przedsiębiorstw. Na wstępie należy jednak zaznaczyć, że projekty będę finansowane z wykorzystaniem instrumentów finansowych, czyli pożyczek. W zaplanowanym od 1 do 15 grudnia 2023 roku konkursie władze województwa wybiorą Fundusz Powierniczy, któremu powierzono 13,6 mln zł na cyfryzację MŚP. Finansowanie będzie mogło być przeznaczone na wdrożenie w przedsiębiorstwie m.in.: procesów wewnętrznej informatyzacji, przedsięwzięć z zakresu cyberbezpieczeństwa, nowych rozwiązań opartych o robotyzację i automatyzację, usług opartych o przemysł 4.0 lub wdrożenie produktów i usług wykorzystujących technologie cyfrowe. Warto wspomnieć, że przedsiębiorcy mają również możliwość uzyskania bezzwrotnego dofinansowania na cyfryzację. Muszę spełnić jednak pewien warunek. Dofinansowanie technologii cyfrowych jest możliwe, jeżeli stanowi element większego przedsięwzięcia, np. projektu badawczego w ramach działania 1.1 lub wdrożenia wyników prac B+R w działaniu 1.5 Rozwój przedsiębiorczości. 

Fundusze Europejskie dla Lubuskiego na realizację usług opiekuńczych

Ponad 90% alokacji Europejskiego Funduszu Społecznego (blisko 240 mln euro) województwo lubuskie zamierza przeznaczyć na realizację Priorytetu 6 Fundusze europejskie na wsparcie obywateli – rynek pracy, edukacja, włączenie społeczne. Jeszcze w tym roku (4 grudnia 2023 roku) zostanie ogłoszony nabór wniosków w ramach działania 6.13 Usługi społeczne i zdrowotne, w którym m.in. przedsiębiorcy mogą aplikować o środki na:

• rozwój usług opiekuńczych, specjalistycznych usług opiekuńczych oraz usług zdrowotnych świadczonych w społeczności lokalnej w formach dziennych i całodobowych, w tym świadczonych w miejscu zamieszkania;
• upowszechnianie transportu indywidualnego typu door-to-door dla osób z ograniczoną mobilnością jako wsparcie uzupełniające w ramach projektu dotyczącego usług społecznych. 

Tylko w tym naborze na wskazane typy projektów zostanie przeznaczone 10 mln zł. Podczas tworzenia wniosku o dofinansowanie beneficjenci muszą pamiętać, aby przedsięwzięcia były zgodne z regionalnym planem rozwoju usług społecznych dla województwa lubuskiego.

Wdrażanie programu Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021–2027 z każdym miesiącem nabiera tempa. W 2023 roku zaplanowano 23 nabory na kwotę 770 mln zł, rok 2024 to kolejne 16 naborów z pulą 241 mln zł. Przedsiębiorców zachęcamy do regularnego (przynajmniej raz na kwartał) sprawdzania harmonogramu naborów wniosków. Przedstawiony wachlarz możliwości wspierania podmiotów gospodarczych z funduszy europejskich jest tak duży, że każdy znajdzie coś dla siebie. Należy jednak pamiętać, że w kolejnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej duży nacisk kładziony jest na innowacje oraz realizację projektów zgodnych z Inteligentnymi Specjalizacjami Regionu.