Celem artykułu jest przybliżenie (z podaniem adekwatnych przykładów) sytuacji, w której pracownicy otrzymują gratyfikacje od kontrahenta swojego pracodawcy. Główny ciężar skupi się na określeniu skutków podatkowych takiej gratyfikacji – zarówno dla dającego ją, jak i dla pracownika kontrahenta. Czy gratyfikacja dla pracownika kontrahenta to przychód podlegający opodatkowaniu? Czy istniałaby możliwość zwolnienia od podatku dochodowego takiej nagrody?
Gratyfikacja – co może nią być?
W gospodarce bardzo często podmioty w niej uczestniczące podejmują akcje promocyjne, na przykład organizują sprzedaż premiową.
Gratyfikacja może polegać na:
- wpłacie określonej sumy pieniężnej pracownikowi kontrahenta;
- przekazaniu towaru pracownikowi kontrahenta;
- świadczeniu usług na rzecz pracownika kontrahenta.
Co do zasady przychodami pracownika są między innymi otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Gratyfikacja w związku ze sprzedażą premiową
Sprzedaż premiowa to umowa sprzedaży zawarta pomiędzy sprzedającym a kupującym, połączona z przyznaniem premii kupującemu. Na skutek zawarcia tej umowy po stronie sprzedawcy powstaje obowiązek przeniesienia na kupującego własności rzeczy, wydania mu jej, jak ponadto wydania (przekazania) kupującemu premii w związku z dokonanym przez niego zakupem. Cena sprzedaży obejmuje wyłącznie nabyty towar, a nie gratyfikację. Co więcej, otrzymanie tej premii jest gwarantowane, przyznawane jest bowiem przez sprzedawcę kupującemu w zamian za to, że ten dokonał zakupu określonego towaru na warunkach wskazanych przez sprzedającego. Po stronie kupującego powstaje obowiązek zapłaty ceny sprzedaży oraz uprawnienie do otrzymania premii.
Sprzedaż premiowa może zakładać nabycie określonej ilości towaru lub za określoną cenę.
Przykład 1.
Pan Konrad, przedsiębiorca, prowadzi szkołę językową, a dodatkowo sprzedaje podręczniki i literaturę w językach obcych. Za pośrednictwem strony internetowej zorganizował sprzedaż premiową dla pracowników swoich kontrahentów – lektorów, nauczycieli języka obcego. Książki miały być używane w toku prowadzonych kursów. Wskazał, że za zakup książek i materiałów w kwocie powyżej 700 zł przysługuje nabywcy premia w postaci równowartości 200 zł na karcie podarunkowej. Ta nagroda będzie gratyfikacją dla kupującego.
Zwolnienie od podatku dochodowego – podstawa prawna
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) nagrody związane ze sprzedażą premiową towarów lub usług, jeżeli jednorazowa wysokość nagród nie przekracza 2000 zł, są wolne od podatku dochodowego.
Co ważne, zwolnienie od podatku nagród związanych ze sprzedażą premiową towarów lub usług nie dotyczy nagród otrzymanych przez podatnika w związku z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalnością gospodarczą, stanowiących przychód z tej działalności.
Stąd też osoby prowadzące działalność gospodarczą, które otrzymają taką gratyfikację, muszą uiścić od niej podatek dochodowy bez względu na jej wysokość – nawet gdy jest to symboliczna suma.
Posiłkując się przykładem nr 1, wskazać można, że kupujący otrzymał prezent – bon – jednak nie było to zupełnie oderwane od świadczonej pracy. Kupując książki, a następnie używając ich w pracy, nastąpiła niejako ekwiwalentność świadczeń – będą one wzajemne, a nie wyłącznie jednostronne.
W zamian za uzyskany bon lektorzy zobowiązywali się do korzystania z książek podczas prowadzonych zajęć, co następnie zwiększało sprzedaż – ponieważ kursanci zazwyczaj mają posiadać te książki, które miał lektor. W ten sposób zwiększała się następnie sprzedaż.
Nie można zatem uznać, że lektor otrzymał bon bezpłatnie – w zamian musiał bowiem korzystać z książek i w pewien sposób reklamować te, które można było nabyć u przedsiębiorcy.
W takiej sytuacji zasadne jest uiszczenie podatku dochodowego od przychodu z tytułu otrzymanej gratyfikacji.
Obowiązki dającego gratyfikację
Zgodnie z art. 42a ustawy o PIT osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją:
- podatnikowi;
- urzędowi skarbowemu.
Dotyczy to zatem także gratyfikacji, o której traktuje niniejszy artykuł.
Przy pomocy tej przesłanej przez płatnika informacji naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania. Natomiast w przypadku podatników niemających miejsca zamieszkania na terytorium Polski płatnik przesyła informację urzędowi skarbowemu, przy którego pomocy naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.
Informacja jest sporządzana przez płatnika na urzędowym formularzu podatkowym oznaczonym jako PIT-8C i doręczana następnie osobie, której ją przyznano, aby mogła ją następnie rozliczyć w kolejnym roku podatkowym.
Z powyższego wynika jednak, że podmiot, który przekazał nagrodę, nie jest obowiązany do poboru podatku z tego tytułu, a wyłącznie do sporządzenia wskazanej informacji na formularzu PIT-8C.
Czy udzielenie premii lub gratyfikacji będzie kosztem uzyskania przychodu?
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów reprezentacji. Ta reprezentacja może dotyczyć:
- usług gastronomicznych;
- zakupu żywności;
- zakupu alkoholu.
Przepisy jednak nie precyzują, co składa się na reprezentację. Stąd utrudnione jest jednoznaczne określenie, czy gratyfikacja, która ma na celu promowanie przedsiębiorcy, będzie kosztami reprezentacji.
Jeżeli jednak wydatki poniesione przez przekazującego gratyfikację miały na celu zmotywowanie pracowników swoich kontrahentów do zwiększenia sprzedaży oferowanych przez niego towarów, a tym samym miały przyczynić się do osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, to powinny być zaliczone jako koszty uzyskania przychodów i można je w ten sposób sklasyfikować i uwzględnić przy wysokości podatku dochodowego od osób prawnych.
Czy gratyfikacja dla pracownika kontrahenta jest opodatkowana?
W związku z tym, że gratyfikacja dla pracownika kontrahenta nie jest bezinteresowna – przedsiębiorca zawsze nie tylko liczy, lecz także wymaga, że przyznanie „gratisu” skutkować będzie zareklamowaniem produktu, nabyciem większej ilości towaru, osiągnięciem wyniku finansowego.
Stąd nie można zgodzić się z tezą i taka konstatacja wynika także z wydawanych interpretacji indywidualnych, że gratyfikacja dla pracownika kontrahenta korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego – że pracownik nie zapłaci od niej podatku.
Przychód z gratyfikacji będzie klasyfikowany jako przychód z innych źródeł zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT.
W zeznaniu podatkowym za rok podatkowy, w którym została ona uzyskana, będzie musiała zostać rozliczona i zostanie od niej odprowadzony podatek dochodowy od osób fizycznych przez pracownika-podatnika.
