Przedsiębiorcy zobowiązani są do prawidłowego dokonywania rozliczania względem państwa. Nad prawidłowością rozliczeń czuwają organy podatkowe. Podatnicy są zobowiązani do umożliwienia organom przeprowadzenia kontroli. Kara za uniemożliwienie kontroli może być dotkliwa.
Kontrola przedsiębiorcy - zasady przeprowadzenia kontroli
Ustawa Prawo przedsiębiorców określa zasady prowadzenia kontroli przedsiębiorcy. Takie uregulowanie powoduje, że jej przepisy stają się podstawą niemal wszystkich kontroli, które mogą zostać przeprowadzone u przedsiębiorcy.
Przedsiębiorcy są zawiadamiani nie tylko o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, lecz także każdej innej kontroli dotyczącej ich działalności gospodarczej. Po skutecznym doręczeniu przedsiębiorcy zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli może ona zostać wszczęta nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia tego zawiadomienia.
Możliwe jest też wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Może to jednak nastąpić jedynie na wniosek przedsiębiorcy.
Przepisy przewidują przypadki, w których przedsiębiorcy nie zostaną uprzedzeni o kontroli. Będzie to miało miejsce m.in., gdy:
-
przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego;
-
przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.
Natomiast przeprowadzenie czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej dotyczy jedynie następujących przypadków:
-
gdy czynności kontrolne są niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,
-
gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego.
W razie wszczęcia czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej, przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej, podejmujący kontrolę ma obowiązek poinformować kontrolowanego lub osobę, wobec której podjęto czynności kontrolne, o ich prawach i obowiązkach w trakcie kontroli.
Obowiązki kontrolowanego
Do podstawowych obowiązków kontrolowanego należą:
-
umożliwienie filmowania, fotografowania, dokonywania nagrań dźwiękowych oraz utrwalania stanu faktycznego za pomocą innych nośników informacji, jeżeli film, fotografia, nagranie lub informacja zapisana na innym nośniku może stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu w sprawie będącej przedmiotem kontroli;
-
przedstawienie, na żądanie kontrolującego, tłumaczenia na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących przedmiotem kontroli;
-
kontrolowany ma obowiązek w wyznaczonym terminie:
-
udzielać wszelkich wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli,
-
dostarczać kontrolującemu żądane dokumenty oraz
-
zapewnić kontrolującemu warunki do pracy, a w tym w miarę możliwości udostępnić samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów;
-
osoby upoważnione do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw, pracownicy oraz osoby współdziałające z kontrolowanym są obowiązani udzielić wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli, w zakresie wynikającym z wykonywanych czynności lub zadań;
-
kontrolujący są uprawnieni do wstępu na teren jednostki kontrolowanej oraz poruszania się po tym terenie na podstawie legitymacji służbowej bez potrzeby uzyskiwania przepustki. Nie podlegają oni też rewizji osobistej przewidzianej w regulaminie wewnętrznym tej jednostki; podlegają natomiast przepisom o bezpieczeństwie i higienie pracy obowiązującym w kontrolowanej jednostce.
Sankcje za uniemożliwienie kontroli
Zgodnie z art. 83 § 1 Kodeksu karnego skarbowego kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli skarbowej lub czynności kontrolnych w zakresie szczególnego nadzoru podatkowego udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, w szczególności kto wbrew żądaniu tej osoby nie okazuje księgi lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej lub księgę lub inny dokument niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznymi, ukrywa lub usuwa, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
Poprzez utrudnianie wykonania czynności służbowych rozumie się takie zachowanie, które narusza normalny tok czynności dokonywanych przez urząd.
Udaremnienie lub utrudnienie kontroli zasadniczo polega na nieprzestrzeganiu obowiązków nałożonych na kontrolowanego, np. niewpuszczenie do pomieszczeń firmy czy nieudostępnienie dokumentów.
Przepis ten obejmuje wszystkie rodzaje szeroko rozumianych czynności kontrolnych, to jest:
-
czynności sprawdzające,
-
kontrolę podatkową,
-
kontrolę skarbową.
Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Niemniej jednak, stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej (czyli tej 1/30) czterystukrotności.
W 2018 r. stawka dzienna wahała się w granicach: 70 zł – 28 000 zł.
