Sprzedawca bardzo często udziela kupującemu gwarancji w zakresie dostarczanych towarów i usług. Mimo to czasami reklamacja nie przebiega po myśli kupującego, przez co musi on na własną rękę naprawić wadliwy towar. Kosztami usunięcia usterek kupujący obciąża następnie sprzedawcę. Jak rozliczyć koszty usunięcia usterek na gruncie podatku od towarów i usług? Podpowiadamy w poniższym artykule.
Jakie czynności wchodzą w zakres podatku VAT?
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 tej ustawy przez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy świadczenie usług rozumie się jako każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.
Kiedy dokładnie podatnicy mają do czynienia ze świadczeniem usług? Otóż w doktrynie oraz orzecznictwie podkreśla się, że daną czynność uznaje się za odpłatne świadczenie usług wówczas, gdy:
-
istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne;
-
wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy;
-
istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi;
-
odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem;
-
istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.
Czym jest świadczenie gwarancyjne?
Kwestia realizacji uprawnień i obowiązków w zakresie gwarancji regulowana jest przez przepisy prawa cywilnego.
W myśl art. 556 § 1 Kodeksu cywilnego (kc) sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne).
Uprawnienie kupującego przysługujące mu w ramach gwarancji stanowi element stosunku zobowiązaniowego, jakim jest umowa sprzedaży. Gwarancja to forma zabezpieczenia interesów kupującego. Z uwagi na fakt, że świadczenie gwarancyjne jest ściśle związane z samą sprzedażą, realizacja tego uprawnienia przez kupującego nie może być uznawana za dodatkowe, odrębne świadczenie.
Koszty usunięcia usterek – czy są odpłatnym świadczeniem usług?
W świetle przytoczonych wyżej przepisów w sytuacji, gdy kupujący na koszt i ryzyko sprzedającego samodzielnie usunie usterkę lub też zleci jej usunięcie osobie trzeciej i tym samym poniesie koszty usunięcia usterek, dochodząc następnie obciążenia nimi sprzedawcy, to na gruncie podatku VAT nie mamy do czynienia z odpłatnym świadczeniem usług. Czynność ta nie spełnia bowiem warunków do uznania jej za odpłatną usługę, w związku z czym nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu.
Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w wydawanych przez organy podatkowe interpretacjach. W tym zakresie można przywołać pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 14 kwietnia 2015 roku (nr IBPP2/4512-75/15/IK), w którym czytamy, że mając na uwadze opis sprawy i wyżej przytoczone przepisy wskazać należy, że zarówno w pierwszym jak i w drugim przypadku - w sytuacji gdy to Wnioskodawca występuje do swojego kontrahenta dostawcy/usługodawcy z żądaniem zwrotu poniesionych kosztów wynikających z konieczności samodzielnej naprawy lub zlecenia wykonania tej naprawy osobie trzeciej, ponieważ dostawca/usługodawca nie reaguje na zgłoszenie reklamacyjne bądź też kwestionuje swoją odpowiedzialność nie dojdzie do żadnej czynności opodatkowanej, nie dojdzie do wzajemnego świadczenia. Powyższy zwrot kosztów będzie miał charakter rekompensaty (odszkodowania) dla Wnioskodawcy jako odbiorcy usług/towarów z tytułu wadliwych towarów bądź usług, a zatem wykracza poza zakres przedmiotowy opodatkowania.
Zatem Wnioskodawca obciążając kontrahenta kosztami zwrotu poniesionych wydatków związanych z niedopełnieniem przez niego obowiązków nie wykonuje w świetle ustawy o VAT żadnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wnioskodawca angażując zastępczego wykonawcę, czy też dokonując napraw sam nie czyni tego w celach zarobkowych, lecz w celu usunięcia skutków niesolidnego wykonania umowy przez pierwotnego wykonawcę/dostawcę. Czynność ta nie będzie dokumentowana fakturą VAT.
Podobnie stwierdził również Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 30 marca 2009 roku (nr ILPP2/443-131/09-2/MN): z opisu stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę wynika, iż kupuje on maszyny od spółek z siedzibą w (...), a następnie sprzedaje je na rynku polskim. Na zakupione maszyny przysługuje mu gwarancja. Zainteresowany jako dystrybutor udziela gwarancji ostatecznym klientom. W przypadku wystąpienia usterki maszyny spółka naprawia ją przy pomocy własnych pracowników lub kupuje usługi naprawcze od firm zewnętrznych. Zgodnie w warunkami umów po dokonaniu naprawy spółka zwraca się do producenta z prośbą o akceptację kwot naprawy gwarancyjnej i o zwrot kosztów naprawy. W związku z powyższym należy stwierdzić, iż wnioskodawca nie świadczy usług na rzecz producenta, bowiem świadczy on usługi gwarancyjne we własnym imieniu (w wyniku podpisanej umowy sprzedaży towarów - producent jest gwarantem dla spółki, a spółka z kolei jest gwarantem dla klientów), a następnie jedynie odzyskuje, w formie rekompensaty, koszty poniesione na naprawę towarów. Zatem rozliczenia pomiędzy producentem i zainteresowanym z tytułu napraw gwarancyjnych nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Podsumowując, powyższe koszty usunięcia usterek w ramach napraw gwarancyjnych są naturalną konsekwencją dokonanej umowy sprzedaży. Usługi związane z naprawą wadliwego towaru stanowią element głównej dostawy towarów i nie są kwalifikowane jako odrębna czynność prawna. W konsekwencji podatnicy muszą pamiętać, że świadczenie usług gwarancyjnych nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.
