Za wykonaną pracę osoba zatrudniona ma prawo do uprzednio ustalonego z pracodawcą wynagrodzenia. Za okres niewykonywania pracy pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie poza wyjątkami przewidzianymi w przepisach prawa pracy. Może się zdarzyć, że pracownik będzie potrzebował skorzystać z wyjścia prywatnego w ciągu dnia pracy. Taka nieobecność jest niepłatna, aby zatem osiągnąć pełne miesięczne wynagrodzenie, pracownik powinien odpracować zwolnienie od pracy. Jeśli jednak to nie nastąpi, pensja zatrudnionego będzie niższa. Czy takie zdarzenie ma wpływ na podstawę chorobowego? Wyjście prywatne a świadczenia chorobowe — jakie są zależności w zakresie takiej relacji? Omawiamy te zagadnienia poniżej w artykule.
Wyjście prywatne a świadczenia chorobowe — obowiązujące przepisy
Wyjście prywatne a świadczenia chorobowe — rozpatrując te kwestie, należy odwołać się do przepisów Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku — Kodeks pracy, zwanej dalej „kp”.
Kolejnym aktem prawnym uwzględnianym w tym zakresie jest Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, określana w dalszej części jako „ustawa zasiłkowa”.
Zwolnienie od pracy na pisemny wniosek pracownika oraz odpracowanie tego zwolnienia
W obecnym stanie prawnym pracownik ma prawo wystąpić do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o udzielenie zwolnienia od pracy w celu załatwienia spraw osobistych. Okres takiego zwolnienia nie ma odpłatnego charakteru, w związku z czym pracownik — jeśli nie chce mieć obniżonego wynagrodzenia — powinien odpracować to zwolnienie.
Odpracowanie wspomnianego zwolnienia powinno być ustalone w ramach okresu rozliczeniowego, w którego czasie udzielono tego zwolnienia.
Należy podkreślić, że w kp zawarto zastrzeżenie, zgodnie z którym odpracowanie zwolnienia od pracy w celu załatwienia spraw osobistych nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych.
Odpracowanie zwolnienia na powyższych zasadach nie może równocześnie naruszać prawa pracownika do minimalnego nieprzerwanego odpoczynku — dobowego oraz tygodniowego.
Przykład 1.
Pracownik zwrócił się do pracodawcy o udzielenie zwolnienia od pracy 14 listopada na okres 4 godzin. Uzasadnił on swój wniosek koniecznością poddania się zabiegowi w zakresie rehabilitacji leczniczej, przy czym nie udało się ustalić terminu realizacji procedur medycznych poza godzinami pracy osoby zatrudnionej. Pracodawca zgodził się na to, ponadto uzgodnił z pracownikiem, że ten odpracuje czas zwolnienia do 30 listopada. Tak też się stało, w związku z czym pracownik otrzyma wynagrodzenie w pełnej wysokości należnej za listopad. Jednak w przypadku, gdyby pracownik, z różnych względów, nie mógł odpracować wyjścia prywatnego, jego pensja uległaby obniżeniu.
Oznacza to zatem, że — zgodnie z przedstawionymi zasadami — wynagrodzenie pracownika zostanie pomniejszone, jeżeli:
pracownik odpracował wyjście prywatne w innym miesiącu niż miesiąc udzielenia zwolnienia od pracy (wówczas w jednym miesiącu wynagrodzenie będzie niższe, w następnym natomiast odpowiednio wyższe);
pracownik nie odpracował wyjścia prywatnego.
Wyjście prywatne a świadczenia chorobowe — czy należy pomniejszyć podstawę wymiaru?
Wiemy już, jakie są konsekwencje zwolnienia od pracy i nieodpracowania tego zwolnienia w kontekście prawa do wynagrodzenia.
Czy w odniesieniu do świadczeń chorobowych przysługujących na podstawie ustawy zasiłkowej trzeba stosować podobne zasady?
Rozpatrując kwestię, jaką jest wyjście prywatne a świadczenia chorobowe, należy odwołać się do przepisów ustawy zasiłkowej dotyczących ustalania świadczeń z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą.
Odpowiednie unormowania w tym zakresie zostały zawarte w art. 32 ust. 2 pkt 2 ustawy zasiłkowej.
W praktyce oznacza to, że wskazane zasady uzupełniania pensji uwzględnianej w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych przewidują, że podczas ustalania tej podstawy dopuszczalne jest wyłącznie uzupełnienie wynagrodzenia miesięcznego. W takim przypadku uzupełnienie wynagrodzenia za 1 dzień roboczy nie jest możliwe. Taka interpretacja przepisów ustawy zasiłkowej została potwierdzona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Jeżeli zatem pracownik w danym miesiącu był nieobecny w pracy przez część dniówki z powodu skorzystania z wyjścia prywatnego, przy czym zwolnienie od pracy nie było odpracowane w tym miesiącu, to w przypadku choroby pracownika do podstawy świadczeń chorobowych przyjmuje się — z miesiąca, w ramach którego udzielono wspomnianego zwolnienia — wynagrodzenie faktycznie uzyskane (pomniejszone), czyli bez uzupełnienia.
Wynika to stąd, o czym zresztą już była uprzednio mowa, że według przepisów ustawy zasiłkowej dopuszczalne jest — przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń chorobowych — uzupełnienie wynagrodzenia miesięcznego, nie dotyczy to natomiast uzupełnienia dnia pracy.
Przykład 2.
Pracownik zwrócił się do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie mu zwolnienia od pracy 26 października na okres obejmujący 3 godziny robocze. Pracodawca wyraził na to zgodę, przy czym uzgodnił z podwładnym, że czas wyjścia prywatnego zostanie odpracowany do końca października. Ze względu na krótki okres pozostały do końca miesiąca oraz znaczne spiętrzenie prac uzgodnienie w zakresie odpracowania nie doszło do skutku. Pracodawca był zatem zmuszony do obniżenia pensji pracownikowi, ponieważ za czas wyjścia prywatnego wynagrodzenie nie przysługuje. W listopadzie pracownik zachorował. Przy ustalaniu podstawy świadczeń chorobowych za październik należy przyjąć kwotę faktycznie wypłaconego wynagrodzenia za pracę (czyli pomniejszonego w związku ze zwolnieniem od pracy w celu załatwienia spraw osobistych). W tym przypadku nie można uzupełnić wynagrodzenia.
Nieodpracowanie wyjścia prywatnego a podstawa wymiaru świadczeń chorobowych — podsumowanie
Pracownik ma prawo wystąpić do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o udzielenie zwolnienia od pracy w celu załatwienia spraw osobistych. Okres takiego zwolnienia nie ma odpłatnego charakteru, w związku z czym pracownik zachowa prawo do pełnego wynagrodzenia, jeśli odpracuje to zwolnienie. W odniesieniu do relacji wyjście prywatne a świadczenia chorobowe nieodpracowanie zwolnienia od pracy ma istotny wpływ. Przepisy ustawy zasiłkowej zakładają, że przy ustalaniu podstawy świadczeń chorobowych dopuszczalne jest wyłącznie uzupełnienie wynagrodzenia miesięcznego, natomiast uzupełnienie wynagrodzenia za 1 dzień roboczy nie jest możliwe.
