Bezpieczeństwo przeciwpożarowe jest jednym z najważniejszych obowiązków, jakie ciążą na konstruktorach budynków. Z chwilą oddania danego obiektu budowlanego do użytku obowiązki związane z ochroną przeciwpożarową przechodzą na podmiot będący jego właścicielem lub zarządcą. Kto ponosi odpowiedzialność za organizowanie próbnej ewakuacji?
Obowiązki związane z bezpieczeństwem przeciwpożarowym
Przepisy Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej nakładają na właścicieli budynku, obiektu budowlanego lub terenu obowiązki związane z ochroną przeciwpożarową, wśród których wymienić należy:
- obowiązek przestrzegania przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych;
- obowiązek wyposażenia budynku, obiektu budowlanego lub terenu w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice;
- obowiązek wykonywania przeglądów technicznych, konserwacji oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie;
- obowiązek zapewnienia osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji;
- obowiązek przygotowania budynku, obiektu budowlanego lub terenu do prowadzenia akcji ratowniczej;
- obowiązek zapoznania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi;
- obowiązek ustalenia postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.
Podmioty takie jak osoby fizyczne, osoby prawne, organizacje lub instytucje korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu mają obowiązek zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem.
Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, osoby fizyczne, osoby prawne, organizacje lub instytucje korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu ponoszą odpowiedzialność za naruszenie przepisów przeciwpożarowych, w tym odpowiedzialność karną.
Czym jest próbna ewakuacja?
Próbna ewakuacja stanowi sposób zabezpieczenia obiektu przed zagrożeniem pożarowym. To nic innego, jak przeprowadzane w określonych odstępach czasu ćwiczenia, które pozwalają przećwiczyć oraz usprawnić procedurę opuszczania zakładu pracy w razie pożaru lub innego zagrożenia.
Zapewnienie odpowiednich warunków ewakuacji
Uregulowania zawarte w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów określają zasady dotyczące ewakuacji. W ich myśl z każdego miejsca w obiekcie przeznaczonego do przebywania ludzi należy zapewnić odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i bezpieczne opuszczanie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów. Ponadto należy:
- zapewnić odpowiednią liczbę wyjść ewakuacyjnych o odpowiedniej wysokości i szerokości;
- zachować dopuszczalną długość, wysokości i szerokość przejść oraz dojść ewakuacyjnych;
- zapewnić bezpieczną pożarowo obudowę i wydzielenie dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń;
- zabezpieczyć przed zadymieniem wymienionych w przepisach techniczno-budowlanych dróg ewakuacyjnych, a to poprzez zastosowanie urządzeń zapobiegających zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu;
- zapewnić oświetlenie awaryjne ewakuacyjne i zapasowe w pomieszczeniach i na drogach ewakuacyjnych;
- zapewnić możliwość rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych przez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, dla których jest on wymagany.
Kto i kiedy ma obowiązek przeprowadzić próbną ewakuację?
Każdy właściciel lub zarządca obiektu przeznaczonego dla ponad 50 osób będących jego stałymi użytkownikami, który nie został zakwalifikowany jako budynki mieszkalne jednorodzinne i wielorodzinne, powinien co najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji z całego obiektu, czyli próbną ewakuację.
Przykład 1.
Pan Jakub jest zarządcą bloku mieszkalnego. Jeden z mieszkańców zwrócił się do niego z zapytaniem, kiedy zamierza przeprowadzić on próbną ewakuację obiektu. Z uwagi na to, że budynek ten jest budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym, pan Jakub jako zarządca nie ma obowiązku przeprowadzać próbnej ewakuacji.
- szkół,
- przedszkoli,
- internatów,
- domów studenckich.
Przykład 2.
Pan Antoni jest właścicielem budynku, w którym prowadzone jest przedszkole. 1 września 2021 roku przeprowadzona była w tym budynku próbna ewakuacja zaraz po inauguracji roku szkolnego. Oznacza to, że w 2022 roku będzie musiała być przeprowadzona ponownie próbna ewakuacja. Z uwagi na to, że nowi użytkownicy budynku rozpoczną naukę w przedszkolu 1 września 2022 roku, pan Antoni powinien najpóźniej do końca listopada przeprowadzić w 2022 roku ponowną próbną ewakuację.
Przepisy nakładają obowiązek uzgodnienia z właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej zakresu i obszaru budynku objętego praktycznym sprawdzeniem organizacji i warunków ewakuacji w przypadku obiektu zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną jako przeznaczoną do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się oraz w budynkach zakwaterowania osadzonych zlokalizowanych na terenach zakładów karnych i aresztów śledczych.
Przykładami obiektów przeznaczonych przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się będą:
- żłobki,
- przedszkola,
- szpitale,
- domy spokojnej starości,
- hospicja.
Przykład 3.
Pan Antoni jest właścicielem budynku, w którym prowadzony jest prywatny szpital. 7 września 2022 roku ma być tam przeprowadzona próbna ewakuacja. Pan Antoni w tym przypadku ma obowiązek uzgodnienia z właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej zakresu i obszaru budynku objętego praktycznym sprawdzeniem organizacji i warunków ewakuacji.
Przykład 4.
Pan Antoni jest właścicielem budynku, w którym prowadzony jest prywatny szpital. 7 września 2022 roku ma być przeprowadzona w tym budynku próbna ewakuacja. Pan Antoni powinien powiadomić właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej o terminie próbnej ewakuacji do 31 sierpnia 2022 roku.
Organizowanie próbnej ewakuacji przez pracodawcę
Jeśli chodzi o przeprowadzanie próbnych ewakuacji w przypadku pracodawców, najważniejsze, aby zadbać o to, aby pracownicy zostali odpowiednio przeszkoleni w zakresie zasad BHP w zakładzie pracy.
Ponadto istotne jest również to, aby zadbać o oznakowanie dróg ewakuacji w zakładzie pracy oraz o to, żeby drogi pożarowe nie były w żaden sposób zablokowane.
Cykliczne próby imitujące stan zagrożenia mają służyć weryfikacji działania obowiązujących procedur oraz ich przyswojenia przez pracowników.
Koordynator wyznaczony przez pracodawcę musi znać zasady próbnej ewakuacji. Musi on:
- przyswoić, którędy prowadzą drogi ewakuacyjne i wiedzieć, w jaki sposób przeprowadzić przez nie pracowników;
- znać zagrożenia mogące wystąpić na terenie zakładu pracy lub budynku;
- znać stan osobowy załogi;
- znać obsługę podstawowych sprzętów służących ochronie przeciwpożarowej i ich rozmieszczenie na terenie zakładu pracy;
- dokonać przeliczenia pracowników po ewakuacji lub w jej trakcie;
- wiedzieć, w jaki sposób zachować się po ewakuowaniu pracowników;
- znać sposoby gaszenia pożarów i wiedzieć, kiedy zrezygnować z podejmowania samodzielnych działań w tym zakresie;
- znać miejsce zbiórki;
- wiedzieć, kogo należy poinformować o zagrożeniu.
Czas pracy a przeprowadzenie próbnej ewakuacji
Pracodawcy powinni wiedzieć, że procedura ewakuacji jest niezależną od pracowników przeszkodą w wykonywaniu obowiązków pracowniczych. Pracownicy w czasie próbnej ewakuacji, wykonując obowiązkowe ćwiczenia przeciwpożarowe, pozostają w gotowości do pracy, zatem czas wykonywania ćwiczeń wlicza się do czasu pracy.
Gdyby próbna ewakuacja doprowadziła do sytuacji, że pracownicy w czasie jej trwania przekroczą już przewidziane dla nich godziny pracy, wówczas pracodawca jest obowiązany wypłacić im wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych.
Podmiotem zobowiązanym do organizowania próbnej ewakuacji jest przede wszystkim właściciel budynku lub terenu bądź ich zarządca. Podmiotem takim może być także użytkownik lub podmiot faktycznie władający budynkiem albo terenem.
