Jakie uprawnienia kontrolne posiada inspektor dozoru technicznego?

Firmy prowadzące działalność muszą się liczyć z możliwością kontroli przez różne organy – najczęściej w tym kontekście wymienia się takie instytucje jak Państwowa Inspekcja Pracy, inspekcja sanitarna czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Okazuje się, że określone przedsiębiorstwa mogą podlegać także czynnościom kontrolnym prowadzonym przez jednostki dozoru technicznego. Jakie uprawnienia kontrolne posiada inspektor dozoru technicznego? Przeczytaj w niniejszym artykule.

Dozór techniczny – podstawa prawna oraz najważniejsze definicje

Zasady dotyczące sprawowania dozoru technicznego zostały określone w przepisach Ustawy z dnia 21 grudnia 2000 roku o dozorze technicznym, zwanej dalej UDT.

Wspomniany dozór jest wykonywany przez jednostki dozoru technicznego, którymi są Urząd Dozoru Technicznego oraz specjalistyczne jednostki dozoru technicznego. Do specjalistycznych jednostek dozoru technicznego zalicza się natomiast Transportowy Dozór Techniczny i Wojskowy Dozór Techniczny.

Podmioty uprawnione do czynności dozoru technicznego oraz podmioty podlegające kontroli

Jak stanowi art. 24 ust. 1 UDT, czynności dozoru technicznego wykonują pracownicy jednostek dozoru technicznego, określani dalej mianem inspektorów, na podstawie upoważnienia wydanego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego oraz legitymacji służbowej.

Z kolei wspomniane czynności w jednostkach organizacyjnych Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego wykonują inspektorzy, którzy na podstawie odrębnych przepisów są uprawnieni do dostępu do informacji niejawnych.

Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują u:

1. projektujących i wytwarzających urządzenia techniczne, a także wytwarzających materiały i elementy stosowane do ich wytwarzania, naprawy lub modernizacji oraz eksploatujących, naprawiających i modernizujących te urządzenia;
2. eksploatujących urządzenia do odzyskiwania par paliwa 

– zwanych dalej przedsiębiorcami.

Rodzaje urządzeń podlegających dozorowi technicznemu

Jakie urządzenia techniczne podlegają dozorowi technicznemu? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w przepisach Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 roku w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. Zalicza się do nich:

• urządzenia ciśnieniowe, w których znajdują się ciecze lub gazy pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego (np. szybkowary ciśnieniowe, zbiorniki przenośne, zbiorniki na gaz skroplony lub sprężony w pojazdach);
• zbiorniki bezciśnieniowe i zbiorniki o nadciśnieniu nie wyższym niż 0,5 bara, przeznaczone do magazynowania materiałów niebezpiecznych o właściwościach trujących lub żrących oraz do magazynowania materiałów ciekłych zapalnych, których prężność pary w temperaturze 50°C nie jest większa niż 3 bary, a temperatura zapłonu nie jest wyższa niż 61°C, z wyjątkiem zbiorników w instalacjach zasilania silników spalinowych pojazdów i zbiorników o pojemności nie większej niż 1000 dm3;
• zbiorniki, w tym cysterny, do przewozu materiałów niebezpiecznych dopuszczone na podstawie przepisów odrębnych, z wyłączeniem zbiorników ładunkowych będących integralną częścią konstrukcji statku żeglugi śródlądowej i objętych nadzorem technicznym instytucji klasyfikacyjnej;
• duże pojemniki do przewozu luzem materiałów niebezpiecznych (DPPL) określone w przepisach odrębnych;
• urządzenia do napełniania i opróżniania zbiorników transportowych;
• maszyny służące do przemieszczania osób lub ładunków w ograniczonym zasięgu (np. suwnice, żurawie, wyciągi towarowe, urządzenia dla osób niepełnosprawnych, schody i chodniki ruchome);
• dźwigi do transportu osób lub ładunków, dźwigi budowlane i dźwigi towarowe małe;
• dźwignice linotorowe;
• przenośniki kabinowe i krzesełkowe o ruchu obrotowym przeznaczone do celów rekreacyjno-rozrywkowych;
• urządzenia techniczne służące do przemieszczania kontenerów przy pracach przeładunkowych;
• urządzenia załadowcze, wyładowcze lub podające ładunki w ciągach technologicznych przeładowczych;
• układnice torów, wypornice, korektory położenia służące do zawieszania i regulacji sieci trakcyjnej;
• przeciągarki pojazdów szynowych;
• osobowe i towarowe koleje linowe;
• wyciągi do przemieszczania osób w celach turystyczno-sportowych;
• pomosty ruchome z zespołami napędowymi w przystaniach promowych.

Prawa i obowiązki inspektorów dozoru technicznego

Uprawnienia inspektorów dozoru technicznego zostały określone w art. 28 UDT. Zgodnie z tym przepisem inspektor dozoru technicznego jest uprawniony do:

• wstępu za okazaniem upoważnienia wydanego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego i legitymacji służbowej, bez potrzeby uzyskiwania przepustki, do pomieszczeń i obiektów, w których znajdują się urządzenia techniczne lub urządzenia do odzyskiwania par paliwa;
• swobodnego poruszania się w tych pomieszczeniach i obiektach, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej;
• dostępu do urządzeń technicznych lub urządzeń do odzyskiwania par paliwa;
• żądania od przedsiębiorcy udzielania niezbędnych informacji i przedstawienia koniecznych dokumentów oraz wyników badań;
• przeprowadzania w wyznaczonych terminach badań, prób i pomiarów oraz innych czynności potrzebnych do ustalenia stanu urządzenia technicznego, prawidłowości jego eksploatacji, naprawy lub modernizacji, a także prawidłowości wykonania określonych materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzenia technicznego;
• przeprowadzania okresowych i doraźnych badań technicznych urządzeń do odzyskiwania par paliwa w toku ich eksploatacji;
• wydawania zaleceń technicznych.

• niedostatecznego stanu przygotowania urządzenia technicznego lub urządzenia do odzyskiwania par paliwa do badania;
• niewłaściwego oświetlenia lub występowania oparów utrudniających widoczność;
• przekroczenia dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub dopuszczalnej granicy niskich i wysokich temperatur.

Przykład 1.

Inspektor dozoru technicznego miał dokonać czynności w zakresie kontroli schodów i chodników ruchomych u przedsiębiorcy zamierzającego otworzyć galerię handlową. Wspomniany biznesmen nie zapewnił jednak wymaganych warunków poprzez brak odpowiedniego oświetlenia mechanizmu uruchamiania i działania taśmy transmisyjnej. Poza tym w bezpośrednim otoczeniu kontrolowanego obiektu trwały prace budowlane utrudniające dostęp do badanego urządzenia oraz powodujące groźbę wypadku. Inspektor odstąpił od swych czynności, co należy uznać za w pełni usprawiedliwione. 

W myśl postanowień art. 26 UDT przedsiębiorca, do którego zgłosił się inspektor dozoru technicznego celem podjęcia czynności, jest obowiązany:

• zapewnić warunki do bezpiecznego i sprawnego ich wykonania, w tym obecność konserwującego i obsługującego, jeżeli jest wymagana, oraz
• przedstawić dokumenty i udzielić informacji koniecznych do prawidłowego wykonania tych czynności, na żądanie inspektora.

Przedsiębiorca, u którego są wykonywane czynności dozoru technicznego – w celu zapewnienia sprawnego ich przeprowadzenia – jest obowiązany zapewnić bezpieczne warunki pracy przez umożliwienie inspektorowi bezpiecznego dostępu do badanego urządzenia technicznego lub urządzenia do odzyskiwania par paliwa. Zagwarantowanie bezpieczeństwa w tym kontekście polega w szczególności na spowodowaniu wstrzymania, w bezpośrednim otoczeniu badanego urządzenia, prac budowlanych, montażowych, remontowych i innych, mogących zagrażać bezpieczeństwu inspektora.

Protokół wykonania czynności dozoru technicznego

Inspektor dozoru technicznego sporządza w postaci papierowej lub elektronicznej protokół wykonania czynności dozoru technicznego (art. 33 ust. 1 UDT), przedsiębiorca zaś lub osoba przez niego upoważniona potwierdza odbiór protokołu.

Opłaty za czynności dozoru technicznego

Za czynności jednostek dozoru technicznego pobierane są opłaty, które są uiszczane przez osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, na których rzecz wykonywane są czynności dozoru technicznego.

 Opłatę za badania techniczne urządzeń służących do odzyskiwania par paliwa ustala się jako sumę:

• stawki jednostkowej wynoszącej 100 zł pomnożonej przez liczbę poddanych badaniu węży nalewczych znajdujących się przy odmierzaczach paliw płynnych;
• kosztu podróży służbowej inspektora.

[alert-info]Wysokość stawek opłat za czynności jednostek dozoru technicznego zostały zawarte w załączniku do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 listopada 2010 roku w sprawie wysokości opłat za czynności jednostek dozoru technicznego.[alert-info]

Przykład 2.

Inspektor dozoru technicznego został wezwany w celu dokonania badania okresowego urządzeń dla osób niepełnosprawnych na pojazdach kolejowych o masie udźwigu wynoszącej powyżej 350 kg. W takim przypadku wysokość opłaty za czynności dozoru technicznego wynosi 525 zł.

Jakie uprawnienia kontrolne posiada inspektor dozoru technicznego? Podsumowanie

Czynności dozoru technicznego wykonują pracownicy jednostek dozoru technicznego, czyli inspektorzy, na podstawie upoważnienia wydanego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego oraz legitymacji służbowej. Rodzaje urządzeń podlegających dozorowi technicznemu zostały wyszczególnione w odpowiednich przepisach wykonawczych. Uprawnienia inspektora podczas wykonywania dozoru technicznego mają analogiczny charakter jak w przypadku kontroli przeprowadzanych w firmach przez inne organy kontroli, z uwzględnieniem specyfiki wynikającej z UDT. W określonych prawem sytuacjach inspektor dozoru technicznego może odmówić realizacji swych czynności. Do obowiązków przedsiębiorcy objętego dozorem technicznym należy m.in. zapewnienie bezpiecznych warunków inspektorowi oraz udzielanie informacji i przedłożenie dokumentów niezbędnych do wykonania czynności spoczywających na inspektorze. Po zakończeniu czynności inspektor dozoru technicznego sporządza w postaci papierowej lub elektronicznej stosowny protokół.