Podatek od nieruchomości w spółce cywilnej - warto wiedzieć!

W zakresie niniejszej analizy mieścić się będzie przypadek spółki cywilnej w kontekście podatku od nieruchomości. Zastanowimy się, czy podatek od nieruchomości w spółce cywilnej obciąża spółkę, czy też jej wspólników. W tym celu konieczne będzie sięgnięcie do odpowiednich przepisów oraz wyroków sądowych i interpretacji podatkowych. Zapraszamy do lektury.

Podatnicy podatku od nieruchomości

Nasze rozważania rozpocznijmy od wskazania, kto jest podatnikiem podatku od nieruchomości. Sięgając do treści art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, możemy przeczytać, że podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

1. właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem ust. 3;
2. posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych;
3. użytkownikami wieczystymi gruntów;
4. posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
1. wynika z umowy zawartej z właścicielem, Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,
2. jest bez tytułu prawnego, z zastrzeżeniem ust. 2.

W kontekście niniejszych rozważań trzeba poszukać odpowiedzi na pytanie, czy spółka cywilna może być właścicielem nieruchomości (czy też posiadaczem samoistnym lub użytkownikiem wieczystym).

Status prawny podmiotu nie przesądza w kwestii nabycia statusu podatnika podatku od nieruchomości, gdyż jak wynika z treści przywołanego przepisu, niezbędne jest dodatkowo wykazanie się wymienionym w tym przepisie tytułem prawnym władania nieruchomością lub obiektem budowlanym.

Spółka cywilna a prawo własności

Rozstrzygnięcie przedstawionego problemu wymaga odniesienia się do prawnej istoty spółki cywilnej. Spółka taka jest konstrukcją regulowaną przepisami prawa cywilnego (art. 860–875 kc).

Przypomnijmy, że przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.

Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, a ponadto żadne ustawy nie przyznają jej zdolności prawnej. Istotą spółki cywilnej jest to, że nie jest ona odrębnym podmiotem prawa cywilnego.

Spółka cywilna nie ma swego majątku, a działalność w jej ramach prowadzona jest z wykorzystaniem majątku wspólnego wspólników, w tym wniesionego do spółki; jest to majątek odrębny od ich majątku osobistego. Majątek ten nie jest przedmiotem własności spółki, tylko stanowi współwłasność łączną wspólników.

To powoduje, że spółka cywilna nie jest podmiotem prawnym odrębnym od wspólników, posiadającym własną zdolność prawną. W takim przypadku należy raczej mówić o wielostronnym stosunku zobowiązaniowym łączącym wspólników na podstawie umowy spółki.

W odróżnieniu od spółek osobowych prawa handlowego spółka cywilna nie stanowi więc samodzielnego podmiotu prawa – podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej. Brak podmiotowości prawnej spółki cywilnej oznacza, że nie może ona nabywać praw i obowiązków na własną rzecz, tak jak np. spółka jawna.

W tym zakresie warto także sięgnąć do treści art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców, gdzie możemy przeczytać, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

W konsekwencji spółka cywilna nie jest również uważana za przedsiębiorcę.

Możemy zatem wskazać, że brak podmiotowości prawnej spółki cywilnej powoduje, że:

1. stroną zawieranych umów są wszyscy wspólnicy, a nie spółka;
2. podmiotami praw i obowiązków są wszyscy wspólnicy, a nie spółka;
3. stroną postępowania sądowego czy administracyjnego są wszyscy wspólnicy, a nie spółka;
4. majątek spółki jest majątkiem wspólnym wspólników;
5. odpowiedzialność za zobowiązania ponoszą wspólnicy, a nie spółka.

Podatek od nieruchomości w spółce cywilnej

Suma powyższych argumentów prowadzi do wniosku, że spółka cywilna nie może być podatnikiem podatku od nieruchomości. To wspólnicy spółki cywilnej są zobligowani do zapłaty podatku od nieruchomości, zaś ich odpowiedzialność ma formę odpowiedzialności solidarnej.

Takie stanowisko znajduje potwierdzenie zarówno w orzecznictwie, jak i w wydawanych interpretacjach podatkowych.

Przede wszystkim należy wskazać na treść uchwały NSA z marca 2017 roku, II FPS 5/16, gdzie organ wskazał, że podatnikiem podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej, a nie spółka cywilna. W myśl regulacji prawa cywilnego spółka cywilna nie może być właścicielem nieruchomości ani użytkownikiem wieczystym gruntu, ani też najemcą lokalu. Obowiązek w tym podatku ciąży solidarnie na wszystkich wspólnikach spółki cywilnej.

Podobnie możemy również przeczytać w interpretacji ogólnej MF z 21 października 2016 roku, nr PS2.8401.2.2016. W piśmie tym czytamy, że spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości, gdyż nie może we własnym imieniu nabywać praw, w tym własności nieruchomości; nie może stać się posiadaczem samoistnym nieruchomości, użytkownikiem wieczystym gruntu ani posiadaczem mienia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa.

Przykład 1.

Spółka cywilna składająca się z 4 osób fizycznych ma wpisaną w ewidencji nieruchomość stanowiącą środek trwały. Nieruchomość ta jest wykorzystywana na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej i objęta jest współwłasnością łączną wspólników. W takim przypadku decyzja wymiarowa w zakresie podatku od nieruchomości powinna być skierowana do wszystkich wspólników, a nie do spółki cywilnej.

Z uwagi na specyficzny status spółki cywilnej i brak podmiotowości prawnej nie może być ona podatnikiem podatku od nieruchomości. Decyzje ustalające wysokość podatku od nieruchomości skierowane nie do wspólników, lecz do spółki cywilnej są niezgodne z przepisami prawa i podlegają uchyleniu.