Podatkowe rozliczenie dotacji - najważniejsze informacje

Przedsiębiorcy mają możliwość korzystania z różnych dotacji, co też chętnie robią. Podatkowe rozliczenie dotacji może być problematyczne - powoduje ona bowiem różne skutki na płaszczyźnie zarówno VAT, jak i PIT. Tym samym, dotacja może być różnie ujmowana w ewidencjach.

Dotacja to bezzwrotna pomoc finansowa udzielana ze środków publicznych instytucji, organizacji, przedsiębiorstwu w celu finansowego wsparcia określonego przedsięwzięcia lub prowadzenia bieżącej działalności.

Dotacje dzielą się na:

• podmiotowe, udzielane jednostce ze względu na rodzaj prowadzonej przez nią działalności,

• przedmiotowe, udzielane jednostce na wytwarzane przez nią produkty, sprzedawane towary czy świadczone usługi.

Na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych przychodami są między innymi pieniądze i wartości pieniężne. Oznacza to, że dotacje otrzymywane przez podatników zasadniczo spełniają warunek uznania ich za przychód.

Otrzymanie dotacji a przychód z działalności gospodarczej

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o PIT za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, tj. pozarolniczej działalności gospodarczej, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

W przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą skutki otrzymania dotacji zostały określone w art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT, zgodnie z którym dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia:

• nie stanowią przychodu z działalności gospodarczej – w przypadku, gdy są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których zgodnie z art. 22a–22o ustawy o PIT dokonuje się odpisów amortyzacyjnych,

• stanowią przychód z działalności gospodarczej – w przypadku, gdy zostały otrzymane przez podatnika na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków innych niż środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne.

Zasadniczo dotacje otrzymane na wytworzenie i zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (zakupy inwestycyjne) nie stanowią przychodu podatkowego. Natomiast otrzymanie dotacji, z której został sfinansowany zakup składników majątku innych niż środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne, stanowi taki przychód, co jednak nie oznacza, że zwiększa on podstawę opodatkowania, którego powstanie powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Wolne od podatku dochodowego są bowiem m.in.:

• jednorazowe środki z Funduszu Pracy przyznane przez starostę osobie bezrobotnej na podstawie art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przeznaczone na podjęcie działalności, w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak od 6-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia (art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy o PIT),

• dotacje, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, otrzymane z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego (art. 21 ust. 1 pkt 129 ustawy o PIT),

• płatności na realizację projektów w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich, otrzymane z Banku Gospodarstwa Krajowego, z wyłączeniem płatności otrzymanych przez wykonawców (art. 21 ust. 1 pkt 136 ustawy o PIT),

• środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu jako pomoc udzielona w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich, o których mowa w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (art. 21 ust. 1 pkt 137 ustawy o PIT).

Wydatki sfinansowane dotacją jako koszt podatkowy

Według ustawy o PIT w większości przypadków wydatki na zakup towarów i usług, które zostały sfinansowane dotacją wolną od podatku dochodowego, nie mogą zostać uznane za koszt uzyskania przychodów. Wynika to z art. 23 ust. 1 pkt 56 ustawy o PIT, który stanowi, że do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się wydatków i kosztów bezpośrednio sfinansowanych z dochodów (przychodów), o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 46, 47a, 47c, 47d, 116, 122, 129, 136 i 137 ustawy o PIT.

Natomiast w przypadku, gdy z otrzymanej dotacji zostanie sfinansowane nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, to do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczyć odpisów z tytułu zużycia tych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, dokonywanych od tej części ich wartości, która została zwrócona podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Na tej podstawie z kosztów podatkowych zostały wyłączone odpisy amortyzacyjne naliczone od tej części wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, która została sfinansowana dotacją.

Podatkowe rozliczenie dotacji - VAT

Podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika (art. 29a ustawy o VAT).

W związku z tym zasadniczo każda dotacja, subwencja lub dopłata o podobnym charakterze otrzymana przez dostawcę lub usługodawcę, jeśli wpływa na wysokość ceny dostarczanych towarów lub świadczonych usług, wchodzi do obrotu jako jego część składowa. Zapis ten dotyczy więc każdej dotacji, której wielkość w sposób bezpośredni jest uzależniona od ilości i wartości wykonywanych dostaw towarów lub usług.

Takie uregulowania powodują, że jeśli podatnik uzyska dotację przedmiotową, związaną ze świadczeniem określonych usług lub dostawą określonych towarów, to kwota tej dotacji zwiększy podstawę opodatkowania, będzie więc zwiększała obrót opodatkowany, dając prawo do odliczenia związanego z nim podatku naliczonego.

Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 29 stycznia 2015 r., sygn. ITPP3/443-650a/14/MD:

(…) dotacje, o których mowa we wniosku (dotacje przedmiotowe z urzędu miasta), powinny zwiększać podstawę opodatkowania wynikającą ze sprzedaży dokonywanej w barze mlecznym. Są to dotacje do ceny wyrobów („konkretnych posiłków”), które będą sprzedawane przez Wnioskodawcę. Ich istotą jest (w ramach świadczenia pomocy społecznej) obniżenie ceny określonych produktów. Zatem spełniony jest warunek uznania ich za element podstawy opodatkowania, tj. mają one bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez Wnioskodawcę. (…)

Natomiast jeżeli podatnik otrzyma dotację podmiotową, niezwiązaną z konkretną dostawą towaru lub świadczeniem konkretnej usługi, to dotacja ta nie wchodzi do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

W przypadku dotacji przedmiotowych konieczne jest rozpoznanie momentu powstania obowiązku podatkowego od nich. Moment jego powstania określa art. 19a ust. 5 pkt 2 i ust. 6 ustawy o VAT, zgodnie z nim otrzymanie dotacji, subwencji lub innej dopłaty o podobnym charakterze, o których mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, powoduje powstanie obowiązku podatkowego w dniu otrzymania całości lub części tej dopłaty.

W tej sytuacji kwotę dotacji należy uznać za kwotę brutto, tj. zawierającą podatek od towarów i usług. Zatem kwota podatku powinna być obliczana tzw. metodą „w stu”.

Przykład 1.

Podatnik otrzymał dotację przedmiotową w kwocie 123 000 zł. W tej sytuacji w celu ustalenia ceny netto oraz kwoty VAT podatnik musi posłużyć się metodą „w stu”. Dzięki niej wie, że cena netto dotacji wyniesie 100 000 zł (123 000 zł x 100/122), natomiast VAT – 23 000 zł.