Rabat potransakcyjny może być udzielony, gdy sprawozdanie finansowe za ten rok zostało już zatwierdzone, wymaga analizy pod kątem jego wpływu na wcześniej zatwierdzone wyniki finansowe oraz sposobu ujęcia w księgach rachunkowych. W jaki sposób prawidłowo rozliczyć taki rabat, aby nie zakłócić przejrzystości danych finansowych i zachować zgodność z obowiązującymi przepisami rachunkowymi? W niniejszym artykule przyjrzymy się zasadom rozliczania rabatów po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego.
Rabat potransakcyjny - rozliczenie według stanowiska KSR w sprawie rozrachunków z kontrahentami
W działalności gospodarczej przedsiębiorstwa mogą otrzymywać rabaty na towary zakupione wcześniej, nawet po zamknięciu roku i zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za dany okres. Sposób ujęcia w księgach rachunkowych rabatu dotyczącego towarów zależy od tego, kiedy został on przyznany i kiedy nabyto towary, do których się odnosi.
Rabat potransakcyjny w zależności od momentu jego przyznania szczegółowo opisano w stanowisku Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie rozrachunków z kontrahentami stanowiącym załącznik do uchwały Komitetu Standardów Rachunkowości z 13 listopada 2018 roku (nr 4/2018). Jak wskazuje stanowisko KSR ostateczne rozliczenie rabatu potransakcyjnego z tytułu dokonanych w danym roku obrotowym transakcji zakupu objętych rabatem może nastąpić po dniu bilansowym. Wówczas ujęcie w księgach rachunkowych rozliczenia będzie zależeć od tego, czy nastąpiło ono:
- przed sporządzeniem sprawozdania finansowego – jednostka skoryguje wartość należności lub zobowiązania w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, w którym przeprowadziła transakcje zakupu-sprzedaży objęte rabatem;
- po sporządzeniu sprawozdania finansowego, ale przed jego zatwierdzeniem – jednostka skoryguje wartość należności lub zobowiązania w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, w którym przeprowadziła transakcje zakupu-sprzedaży objęte rabatem i zmieni sprawozdanie finansowe za ten rok obrotowy, jeżeli uzna, zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy, że kwota rabatu ma istotny wpływ na sprawozdanie finansowe; w przypadku, gdy jednostka uzna kwotę rabatu za nieistotną z punktu widzenia sprawozdania finansowego, skoryguje wartość należności lub zobowiązania w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym nastąpiło ostateczne rozliczenie rabatu;
- po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego – jednostka zgodnie z art. 54 ust. 2 ustawy skoryguje wartość należności lub zobowiązania w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym nastąpiło ostateczne rozliczenie rabatu.
Rabat potransakcyjny otrzymany po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego a ustawa o rachunkowości
Zasady ujęcia w księgach rachunkowych rabatu dotyczącego towarów nabytych w roku ubiegłym otrzymanego po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego określone są w art. 54 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego, to ich skutki ujmuje w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym informacje te otrzymała.
Oznacza to, że w przypadku rabatu na towary nabyte w roku ubiegłym otrzymanego dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przedsiębiorstwo nie może dokonać stosownych zapisów korygujących w księgach rachunkowych za rok poprzedni, ponieważ sprawozdanie za ten okres zostało już zatwierdzone, a księgi rachunkowe ostatecznie zamknięte. Korekta ta musi więc zostać ujęta w księgach rachunkowych bieżącego roku z uwzględnieniem art. 54 ust. 3 ustawy o rachunkowości.
Jeżeli w danym roku obrotowym lub przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok obrotowy jednostka stwierdziła popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu, w następstwie którego nie można uznać sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie za spełniające wymagania określone w art. 4 ust. 1, to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako „zysk (strata) z lat ubiegłych”.
Art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości
Jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.
W konsekwencji oznacza to, że jeżeli rabat potransakcyjny na towary nabyte w roku ubiegłym otrzymany po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za ten rok jest dla jednostki istotna, to korekta zmniejszająca koszty z tytułu otrzymanego rabatu dotyczącego już sprzedanych towarów ujmowana jest w księgach rachunkowych w 2024 roku za pośrednictwem konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Zysk/Strata z lat ubiegłych).
Korekta zmniejszająca koszty z tytułu otrzymanego rabatu dotyczącego już sprzedanych towarów, gdy w ocenie jednostki jej kwota jest istotna na podstawie otrzymanej faktury korygującej, w księgach rachunkowych jednostki przebiega następująco:
- zmniejszenie wartości netto:
- Wn konto 300 „Rozliczenie zakupu”,
- Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Zysk/Strata z lat ubiegłych);
- zmniejszenie VAT należnego:
- Wn konto 300 „Rozliczenie zakupu”,
- Ma konto 221 „VAT naliczony i jego rozliczenie”;
- zmniejszenie zobowiązania wobec sprzedawcy:
- Wn konto 210 „Rozrachunki z dostawcami”,
- Ma konto 300 „Rozliczenie zakupu”.
Przykład 1.
W sierpniu 2024 roku spółka z o.o. zajmująca się handlem materiałami budowlanymi otrzymała od swojego kluczowego kontrahenta rabat potransakcyjny z tytułu zrealizowanej wielkości zakupów. Odnosił się on do partii płytek ceramicznych oraz zapraw budowlanych nabytych przez spółkę w 2023 roku, które zgodnie z umową handlową uprawniały do zniżki po przekroczeniu określonego wolumenu zakupu. Towary te zostały już w całości sprzedane w 2023 roku, a rabat udokumentowano fakturą korygującą, która wpłynęła do spółki po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i po ostatecznym zamknięciu ksiąg rachunkowych za 2023 rok.
Udzielony rabat potransakcyjny wynosi 50 000 zł, co stanowi istotną kwotę dla spółki, mającą wpływ na wynik finansowy. W jaki sposób należy ująć w księgach rachunkowych taki rabat przyznany w 2024 roku, który dotyczy już sprzedanych w 2023 roku towarów i odnosi się do kosztów poprzedniego roku, jednocześnie gdy sprawozdanie za 2023 rok zostało już zatwierdzone, a księgi rachunkowe ostatecznie zamknięte?
Skoro rabat potransakcyjny dotyczy już sprzedanych w 2023 roku towarów, to należy skorygować koszty. Spółka z o.o. otrzymała w 2024 roku fakturę korygującą z tytułu przyznanego rabatu potransakcyjnego dotyczącego towarów nabytych w 2023 roku po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2023 rok. Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości rabaty dotyczące roku ubiegłego uzyskane po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za ten rok powinny być ujęte w księgach rachunkowych w roku, w którym zostały otrzymane. Spółka powinna zatem wprowadzić fakturę korygującą do ksiąg rachunkowych w 2024 roku, przy czym korektę z tytułu przyznanego rabatu dotyczącego towarów nabytych w 2023 roku należy ująć w księgach rachunkowych, z uwzględnieniem art. 54 ust. 3 ustawy o rachunkowości. Jeżeli otrzymany rabat potransakcyjny dotyczącego towarów nabytych w roku ubiegłym otrzymanego po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za ten rok jest dla spółki istotna, to korekta zmniejszająca koszty z tytułu otrzymanego rabatu dotyczącego już sprzedanych towarów na podstawie otrzymanej przez spółkę faktury korygującej ujmowana jest w księgach rachunkowych w 2024 roku za pośrednictwem konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Zysk/Strata z lat ubiegłych) w następujący sposób:
- zmniejszenie wartości netto:
- Wn konto 300 „Rozliczenie zakupu”,
- Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Zysk/Strata z lat ubiegłych);
- zmniejszenie VAT należnego:
- Wn konto 300 „Rozliczenie zakupu”,
- Ma konto 221 „VAT naliczony i jego rozliczenie”;
- zmniejszenie zobowiązania wobec sprzedawcy:
- Wn konto 210 „Rozrachunki z dostawcami”,
- Ma konto 300 „Rozliczenie zakupu”.
