Rabat potransakcyjny to kwotowe lub procentowe obniżenie ceny przez sprzedawcę z uwagi na spełnienie określonych warunków (np. zamówienie określonej ilości towaru). Jego dokumentowanie z perspektywy sprzedawcy odbywa się poprzez wystawienie faktury korygującej. To jednak rodzi pytanie o to, jak ująć rabat potransakcyjny w KPiR nabywcy.
Rabat potransakcyjny a korekta kosztów
Przyznanie rabatu potransakcyjnego wiąże się z wystawieniem przez sprzedawcę faktury korygującej, na podstawie której następuje zmniejszenie początkowej wartości należności za towary. Zgodnie bowiem z art. 106j ust. 1 ustawy VAT W przypadku, gdy po wystawieniu faktury:
- podstawa opodatkowania lub kwota podatku wykazana w fakturze uległa zmianie;
- dokonano zwrotu towarów i opakowań podatnikowi;
- dokonano zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4;
- stwierdzono pomyłkę w jakiejkolwiek pozycji faktury,
– podatnik wystawia fakturę korygującą.
Z punktu widzenia kupującego otrzymanie faktury korygującej spowoduje zmianę w zakresie wysokości kosztów uzyskania przychodów. Pojawia się jednak pytanie, w którym okresie rozliczeniowym należy taki rabat uwzględnić.
Zgodnie z art. 22 ust. 7c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli korekta kosztu uzyskania przychodów, w tym odpisu amortyzacyjnego, nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, korekty dokonuje się poprzez zmniejszenie lub zwiększenie kosztów uzyskania przychodów poniesionych w okresie rozliczeniowym, w którym została otrzymana faktura korygująca lub, w przypadku braku faktury, inny dokument potwierdzający przyczyny korekty.
Jeżeli w okresie rozliczeniowym, w którym została otrzymana faktura korygująca (lub inny dokument potwierdzający przyczyny korekty), podatnik nie poniósł kosztów uzyskania przychodów lub kwota poniesionych kosztów uzyskania przychodów jest niższa niż kwota zmniejszenia, to na podstawie art. 22 ust. 7d ustawy podatnik jest obowiązany zwiększyć przychody o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone koszty uzyskania przychodów.
Oznacza to, że bez znaczenia jest data wystawienia faktury korygującej lub, w przypadku braku faktury, innego dokumentu potwierdzającego przyczyny korekty, jak również to, że korekta odnosi się do kosztów poprzedniego okresu. O momencie korekty kosztów, która nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub oczywistą omyłką, decyduje data otrzymania stosownego dokumentu.
Podatnicy dokonują korekty kosztów uzyskania przychodów „na bieżąco”, tj. w miesiącu, w którym otrzymają fakturę korygującą lub inny dokument potwierdzający przyczyny korekty. Polega ona na zmniejszeniu lub zwiększeniu kosztów uzyskania przychodów poniesionych w tym miesiącu.
Z przytoczonej regulacji wynika, że w przypadku błędu rachunkowego lub innej oczywistej omyłki korekta kosztów uzyskania przychodów powinna być dokonana „wstecz”, natomiast w pozostałych przypadkach – „na bieżąco”.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęć błędu rachunkowego i oczywistej omyłki. Należy je zatem rozumieć zgodnie z ich znaczeniem potocznym.
Za „błąd rachunkowy” należy uznać sytuację, gdy przychód został niewłaściwie ujęty ze względu na błąd w toku wykonywania obliczeń; może to dotyczyć zarówno okoliczności leżących po stronie wystawcy faktury, czy innego dokumentu księgowego (np. błędne podanie wartości należności), jak i po stronie odbiorcy takiego dokumentu (np. wprowadzenie do ksiąg rachunkowych nieprawidłowej cyfry).
Natomiast przez „omyłkę” należy rozumieć „spostrzeżenie, sąd niezgodny z rzeczywistością, niewłaściwe postępowanie, posunięcie”. W konsekwencji za „inną oczywistą omyłkę” należy uznać inny oczywisty błąd, który nie jest jednocześnie błędem rachunkowym. „Omyłka” wiązać się również będzie z błędem polegającym albo na nieprawidłowym wystawieniu, albo nieprawidłowym ujęciu dowodu księgowego. Okoliczność taka musi mieć zatem charakter „pierwotny”. Co więcej, „omyłka” musi być „oczywista”.
Nie ulega wątpliwości, że udzielenie rabatu potransakcyjnego nie mieści się ani w pojęciu błędu rachunkowego, ani w pojęciu oczywistej omyłki. To zatem oznacza, że rabat potransakcyjny należy ująć w tym okresie rozliczeniowym, w którym kupujący otrzymał fakturę korygującą dokumentującą rabat.
Przykład 1.
Pani Eliza zakupiła w lutym, marcu oraz kwietniu towar od stałego kontrahenta. Każda jego partia kosztowała 15 000 zł. W maju kontrahent udzielił pani Elizie rabatu potransakcyjnego w kwocie 10 000 zł i wystawił fakturę korygującą. W jaki sposób powinna ona ująć w podatkowej księdze przychodów i rozchodów?
Zgodnie z art. 22 ust. 7c ustawy PIT korekta kosztu powinna nastąpić w maju, ponieważ to w tym okresie pani Eliza otrzymała fakturę korygującą. W konsekwencji powinna zewidencjonować fakturę korygującą 31 maja w kolumnie 10 KPiR „Zakup towarów handlowych” ze znakiem minus na kwotę 10 000 zł.
Ponadto można powyższy fakt (korekta spowodowana otrzymanym rabatem potransakcyjnym) odnotować w kolumnie 17 KPiR „Uwagi”. Jak bowiem wynika z objaśnień do rozporządzenia w sprawie KPiR, kolumna 17 jest przeznaczona do wpisywania uwag co do treści zapisów w kolumnach 2–16.
Rabat potransakcyjny a zwiększenie przychodów kupującego
W praktyce mogą zdarzyć się sytuacje, gdy wysokość rabatu potransakcyjnego rozliczonego w danym okresie przekraczać będzie wysokość wygenerowanych kosztów podatkowych. W takich okolicznościach kwota rabatu nie jest „przenoszona” na kolejne okresy rozliczeniowe, lecz należy zastosować się do treści art. 22 ust. 7d ustawy PIT.
Ponownie przypomnijmy, że zgodnie z tym przepisem, jeżeli w okresie rozliczeniowym, o którym mowa w ust. 7c, podatnik nie poniósł kosztów uzyskania przychodów lub kwota poniesionych kosztów uzyskania przychodów jest niższa niż kwota zmniejszenia, podatnik jest obowiązany zwiększyć przychody o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone koszty uzyskania przychodów.
Przykład 2.
Pan Emil w czerwcu osiągnął koszty firmowe na poziomie 2000 zł. W tym samym miesiącu otrzymał od kontrahenta rabat potransakcyjny w wysokości 10 000 zł. W jaki sposób pan Emil powinien ująć rabat potransakcyjny w podatkowej księdze przychodów i rozchodów?
W dacie 30 czerwca powinien w kolumnie 10 ująć kwotę 2000 zł ze znakiem minus. Jednocześnie w tej samej dacie w kolumnie 8 „Pozostałe przychody” powinien ująć kwotę 8000 zł ze znakiem plus jako przychód. Odpowiednie zapisy powinny również znaleźć się w kolumnie 17 „Uwagi”.
Podsumowując powyższe, należy zatem wskazać, że otrzymanie rabatu potransakcyjnego nie oznacza konieczności wstecznej korekty kosztów. Taki rabat jest bowiem rozliczany na bieżąco, czyli w tym okresie rozliczeniowym, w którym kupujący otrzymał dokument potwierdzający rabat tj. fakturę korygującą.
