Pojęcia „brutto” i „netto” są najczęściej kojarzone z pensją pracowniczą. Okazuje się, że stosuje się je również w przypadku transakcji sprzedaży. Cena za towar lub usługę może opiewać na kwotę brutto lub netto. Czy cena na fakturze musi być podana jako wartość brutto czy netto?
Brutto i netto – różnice
Cena brutto jest wartością zawierającą w sobie należny podatek VAT w obowiązującej na danym moment stawce – pamiętajmy, że nie zawsze będzie to 23%. Z kolei cena netto to wartość niezawierająca wspomnianego podatku. Jak z łatwością można się domyślić, cena netto będzie zawsze ceną niższą, choć i tak finalnie kupujący będzie zobowiązany do zapłaty wyższej wartości, tj. zawierającej w sobie należny podatek od towarów i usług.
Przykład 1.
Michał zamierza kupić w sklepie internetowym prezent dla żony – ekspres do kawy. Jego cena wynosi 2250 zł netto. Do podanej kwoty Michał musi doliczyć należny podatek VAT w stawce 23%. W omawianym przypadku VAT wyniesie zatem 518 zł, po doliczeniu go do ceny netto produktu ostateczna wartość brutto wyniesie 2768 zł – taką cenę Michał będzie musiał uiścić sprzedawcy.
Stosowanie cen brutto i netto ma za zadanie pokazać nabywcom, jaka jest realna wartość sprzedawanego towaru lub oferowanej usługi, tj. bez obciążeń podatkowych. Pomimo iż wartość netto nie jest faktycznie płacona do rąk sprzedawcy, niektórzy kupujący mają możliwość odliczania nałożonego podatku VAT. Aby było prościej, na rachunkach wskazuje się dwie wartości – uwzględniającą opodatkowanie (cena brutto) oraz czystą wartość rzeczy (cena netto).
Jak powinna być wyrażona cena na fakturze?
Cena i jej poprawne określenie jest obowiązkowym elementem każdej umowy sprzedaży. Bez niej cała umowa może zostać uznana za nieważną, zaś jeśli ceny nie będzie w ogóle, to dane zobowiązanie może zostać zakwalifikowane jako umowa darowizny.
Cena na fakturze lub paragonie powinna być wyrażona w wartości brutto, tj. musi zawierać w sobie obowiązkowe podatki i inne obciążenia publicznoprawne. Stanowi o tym wyraźnie art. 3 Ustawy z dnia 9 maja 2014 roku o informowaniu o cenach towarów i usług. Cena w świetle przepisów powyższego aktu prawnego to wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę. Cena jednostkowa towaru (usługi) to cena ustalona za jednostkę określonego towaru (usługi), którego ilość lub liczba jest wyrażona w jednostkach miar w rozumieniu przepisów o miarach.
W cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług lub podatkiem akcyzowym. Przez cenę rozumie się również stawkę taryfową.
Pamiętajmy jednak, że cena brutto musi pojawić się na wystawionej fakturze tylko wtedy, gdy co najmniej jedna ze stron jest osobą zajmującą się działalnością gospodarczą. Jeśli umowa sprzedaży zostanie zawarta pomiędzy osobami, które nie są przedsiębiorcami, podanie ceny brutto nie jest obowiązkowe.
Przykład 2.
Michał kupił samochód od Ilony – obie strony zawarły umowę sprzedaży jako osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej (jest to tzw. zakup prywatny). W tej sytuacji od sprzedaży powinien zostać zapłacony podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), który obciąży Michała. PCC nie musi być jednak wyrażony w treści zawartej umowy. Cena samochodu może zatem opiewać na wartość netto, czyli bez obciążeń podatkowych.
Przykład 3.
Robert zawarł z Kamilem umowę na wykonanie profesjonalnej usługi w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Strony ustaliły wysokość wynagrodzenia na kwotę równą 50 000 zł. Po wykonaniu usługi Robert zażądał zapłaty należnego wynagrodzenia oraz zapłaty podatku VAT, łącznie 61 500 zł (50 000 zł + 11 500 zł podatku od towarów i usług). W umowie nie widniała informacja o tym, czy należne Robertowi wynagrodzenie jest ceną netto, czy brutto. Żądanie zapłaty dodatkowej wartości do ceny (podatku VAT) jest w tym przypadku nieuzasadnione, ponieważ istnieje domniemanie wyrażania cen brutto w umowach pomiędzy stronami, z których co najmniej jedna jest przedsiębiorcą.
Jeśli strony umowy nie ustaliły w jej treści, czy podana cena jest ceną brutto, czy netto, to wówczas należy zastosować domniemanie, zgodnie z którym podana wartość jest wartością brutto, a więc już uwzględniającą należy podatek.
Podatek, w tym podatek od towarów i usług, stanowi składnik cen dóbr dostarczanych na podstawie czynności obciążonych podatkiem VAT. Cena oznacza wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu takim podatkiem.
Wyrok WSA w Warszawie z 19 listopada 2015 roku (sygn. akt VI SA/Wa 1406/15)
Nie ulega wątpliwości, że w świetle przepisów § 8 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 czerwca 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad uwidaczniania cen towarów i usług oraz sposobu oznaczania ceną towarów przeznaczonych do sprzedaży w zw. z art. 4 ust. 1 i art. 3 ust. 1 ustawy o informowaniu o cenach wszystkie towary muszą być oznakowane ceną oraz ceną jednostkową w sposób jednoznaczny i zarazem niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen. Nie ulega również wątpliwości, że cena oraz cena jednostkowa są pojęciami różnymi, albowiem cena oznacza cenę sprzedaży, zaś cena jednostkowa jest ceną za jednostkę miary określonego towaru i może – lecz nie musi – być równa cenie sprzedaży.
Stawki podatku VAT na fakturze
W Polsce obowiązuje kilka różnych stawek podatku od towarów i usług – są one zmienne i zależą od aktualnej treści przepisów podatkowych. Zgodnie z treścią art. 41 ustawy o podatku od towarów i usług stawka podatku VAT wynosi co do zasady 22% (obecnie od kilku lat 23%). Dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do wskazanej ustawy stawka podatku obejmuje 7%. Obecny poziom stawek VAT w wysokości 8% i 23% ma tzw. charakter „tymczasowy”, od 1 stycznia 2011 roku, zgodnie z art. 146a i art. 146aa VATU. Towary i usługi wskazane w załączniku 10 do VATU korzystają z 5% stawki VAT.
Stawki VAT uzależnione są od rodzaju sprzedawanego towaru lub świadczonej usługi. Dodatkowo ze względu na wysoką inflację polski rząd czasowo zamraża stawki VAT na niektóre rodzaje towarów – dotyczy to chociażby produktów żywnościowych.
Podsumowując, cena na fakturze co do zasady powinna być ceną brutto, a więc uwzględniającą wszystkie obowiązkowe podatki i inne daniny publicznoprawne. Zasada ta ma zastosowanie, gdy co najmniej jedna ze stron transakcji jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. Jeśli faktura dotyczy umowy pomiędzy osobami, które nie są przedsiębiorcami, cena może być podana jako wartość netto, tj. bez uwzględnienia podatków.
