Zgodnie z Kodeksem Etyki Lekarskiej, lekarz tworzy swoją zawodową opinię jedynie w oparciu o wyniki swojej pracy. Z tego powodu jego aktywności związane z reklamą są zabronione. Ponadto lekarz nie powinien wyrażać zgody na używanie swego nazwiska i wizerunku dla celów komercyjnych. Również reklama praktyki lekarskiej jest zabroniona. Jak zakaz ten należy rozumieć? Czy każda forma informowania i promowania swojej praktyki lekarskiej jest zabroniona? Gdzie leży granica i jakie są konsekwencje jej przekroczenia.
Jedną z podstawowych zasad obowiązującą lekarza jest obowiązek wykonywania zawodu, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.
Jak wskazano zatem Kodeks nakłada na lekarzy zakaz reklamy, jednocześnie jednak nie formułuje innych reguł z reklamą związanych. Z kolei zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 217 t.j. z późn. zm.) podmiot wykonujący działalność leczniczą może podawać do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych. Treść i forma tych informacji nie mogą mieć cech reklamy.
Zagadnienie reklamy zdaje się tutaj być kluczowe, przy czym żaden z w/w aktów takiego pojęcia nie definiuje, co sprawia w dobie powszechnej cyfryzacji, zasadniczy problem interpretacyjny. Ma to o tyle znaczenie, gdyż jak wskazano, naruszenie zakazu łączy się z odpowiedzialnością dyscyplinarną lekarza.
Zasady informowania o udzielaniu świadczeń zdrowotnych przez lekarzy
Naczelna Rada Lekarska, jako organ Naczelnej Izby lekarskiej, do której zadań należy m.in. sprawowanie pieczy nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu lekarza przez członków samorządu lekarzy i upowszechnianie zasady etyki lekarskiej oraz dbanie o ich przestrzeganie, aby rozwiać wątpliwości dotyczące tego jakie informacje mogą być podawane podjęła stosowną uchwałę w tym zakresie.
Informacje te mogą być udostępniane wyłącznie poprzez:
- stałe tablice ogłoszeniowe (nie więcej niż 2) na zewnątrz budynku, w którym prowadzona jest praktyka i dodatkowo nie więcej niż 2 tablice ogłoszeniowe przy drogach dojazdowych do siedziby praktyki;
- ogłoszenia prasowe w rubrykach dotyczących usług medycznych;
- informacje zawarte w książkach telefonicznych i informatorach o usługach medycznych w dziale dotyczącym usług lekarskich;
- zamieszczenie informacji na stronach internetowych;
- specjalne telefony informacyjne.
Przekazy ujęte w powyższej formie nie mogą mieć charakteru zachęty ani próby nakłonienia do korzystania ze świadczeń zdrowotnych. Tak sformułowane wskazówki uprawniają do stwierdzenia, że nie każda forma informowania jest zabroniona, co więcej wypełnienie informacyjnej funkcji przekazu jest w pełni dozwolone.
Oceny granicy pomiędzy informacją noszącej znamiona reklamy, dokonuje się miarą typowego odbiorcy, konsumenta. Przekaz z pewnością zostanie odebrany za reklamę kiedy informacja o świadczeniach i usługach, została podkreślona poprzez wypuklenie ich zalet tak, aby ludzie chcieli za nie zapłacić.
W fachowej literaturze można spotkać się z poglądem, że „reklamą byłoby podawanie przez lekarza do wiadomości publicznej informacji połączonych z zachęceniem do korzystania z udzielanych świadczeń, prowadzących de facto do zwiększenia liczby pacjentów i realizowanych usług medycznych oraz zwiększenia osiąganych przychodów”.
Konsekwencje naruszenia zakazu reklamy
Podejmując decyzję o poinformowaniu o swojej praktyce lekarskiej lekarz powinien zatem zapoznać się z wytycznymi swoich organów, każdy bowiem przypadek naruszenia zakazu reklamy wiąże się z koniecznością poniesienia z tego tytułu konsekwencji.
Naruszenie Kodeksu Etyki Zawodowej w zakresie zakazu reklamy, powoduje dopuszczenie się przez lekarza przewinienia zawodowego, które podlega odpowiedzialności zawodowej, na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich. Członkowie izb lekarskich bowiem podlegają odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza. Jeżeli zebrany w postępowaniu wyjaśniającym materiał dowodowy wskazuje na fakt popełnienia przewinienia zawodowego, rzecznik odpowiedzialności zawodowej wydaje postanowienie o przedstawieniu lekarzowi zarzutów. W katalogu kar, jakie może wymierzyć Sąd Lekarski za przewinienie zawodowe znajduje się:
- upomnienie;
- nagana;
- kara pieniężna;
- zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat;
- ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat;
- zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat;
- pozbawienie prawa wykonywania zawodu.
Inną, niemniej dolegliwą konsekwencją za naruszanie zakazu reklamy jest uznanie przez właściwy organ, że lekarz popełnił wykrocznie. Naruszenie zakazu reklamy usług zdrowotnych stanowi bowiem wykroczenie określone w art. 147a § 2 kodeksu wykroczeń i może skutkować nałożeniem kary aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny.
Co więcej, jeśli zastosowana reklama usług zdrowotnych prowadzona jest z naruszeniem prawa, dobrych obyczajów lub uchybia godności człowieka może być uznana za czyn nieuczciwej konkurencji, a wówczas czyn ten jest rozpatrywany w kategorii czynu nieuczciwej konkurencji. Ustawodawca przewidział za ten czyn karze aresztu lub karę grzywny.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich, Dz.U.2021.1342 t.j
- Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, Dz.U.2021.711 t.j.
- Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, Dz.U.2020.805 t.j.
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Dz.U.2020.1913 t.j.
- Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń Dz.U.2021.281 t.j.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
