Umowa o zakazie konkurencji
Firmy, aby zabezpieczyć swoje interesy, podpisują z pracownikami tzw. umowy o zakazie konkurencji. Umowy te mogą obowiązywać zarówno w trakcie trwania stosunku pracy, jak i po jego rozwiązaniu. Jednak jak wynika z praktyki, działy kadr mają często problemy z tym, jak prawidłowo rozliczyć takie umowy.
Umowę o zakazie konkurencji można zawrzeć na czas trwania umowy o pracę oraz na okres po zakończeniu stosunku pracy. Umowa taka powinna być sformułowana odrębnie od umowy o pracę.
Umowę dotyczącą zakazu konkurencji można podpisać zarówno w momencie nawiązania stosunku pracy, jak i w trakcie jego trwania.
Umowy o zakazie konkurencji na czas trwania stosunku pracy można w zasadzie zawrzeć z każdym pracownikiem. Nie powoduje ona obowiązku wypłaty odszkodowania pracownikowi za jej przestrzeganie. Zabrania mu ona prowadzenia działalności konkurencyjnej względem pracodawcy oraz świadczenia pracy w ramach stosunku pracy, ale także na innej podstawie na rzecz podmiotu, który prowadzi taką działalność
Umowy o zakazie konkurencji na gruncie ustawy o PIT
Zgodnie z art. 12 ustawy o PIT za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczoną w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. d ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem odszkodowań przyznanych na podstawie zapisów o zakazie konkurencji.
Dlatego też należy uznać, iż odszkodowanie wypłacone z tytułu zawartej umowy o zakazie konkurencji jest świadczeniem wynikającym z łączącego strony stosunku zatrudnienia i jako takie powinno zostać zakwalifikowane. W konsekwencji wypłata otrzymana na podstawie takiej umowy będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych.
Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 5 kwietnia 2013 r., sygn. ITPB2/415-35/13/MU, gdzie możemy przeczytać:
(…) Jak wynika z powyższego zapisu, na mocy art. 21 ust.1 pkt 3 lit. d) ww. ustawy odszkodowanie wypłacone na podstawie przepisów o zakazie konkurencji nie zostało objęte zwolnieniem przedmiotowym, o którym mowa powyżej wskazanym przepisem zostało bowiem wyłączone z jego zakresu. (…) Przedmiotowe odszkodowanie podlega zatem opodatkowaniu i należy zakwalifikować je do przychodów ze stosunku pracy, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż jego wypłata jest uwarunkowana łączącym wcześniej strony stosunkiem pracy (…). |
Wypłata odszkodowania byłemu pracownikowi
Wypłata odszkodowania z tytułu umowy o zakazie konkurencji jest skutkiem istniejącego uprzednio pomiędzy firmą a pracownikiem stosunku pracy, należy uznać, że wypłacane kwoty będą stanowiły dla byłego pracownika przychody ze stosunku pracy. Istotnym argumentem przemawiającym za taką kwalifikacją tego typu świadczeń jest fakt, że zasady zawierania umów o zakazie konkurencji są regulowane przez przepisy Kodeksu pracy.
Dlatego też należy uznać, że odszkodowanie wypłacone z tytułu zawartej umowy o zakazie konkurencji jest świadczeniem wynikającym z łączącego strony stosunku zatrudnienia i jako takie powinno zostać zakwalifikowane. W konsekwencji wypłatę otrzymaną na podstawie takiej umowy należy zaliczyć do przychodów ze stosunku pracy także w sytuacji, gdy jego wypłata następuje po ustaniu zatrudnienia.
Również organy podatkowe potwierdzają powyższe uwagi. Przykładowo w piśmie Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, w piśmie nr IBPBII/2/415-1000/09/NG, z 7 stycznia 2010 r., gdzie czytamy:
(...) Przedmiotowe odszkodowanie należy zatem zakwalifikować do przychodów ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem jego wypłata jest uwarunkowana łączącym wcześniej strony stosunkiem pracy. Na podstawie tego przepisu, za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (...). |
Przy obliczaniu wypłaty wynagrodzenia należy uwzględnić tzw. pracownicze koszty uzyskania przychodu, natomiast o ile pracownik nie odwoła swojego stanowiska złożonego na PIT-2 o potrącaniu ulgi, również ją należy uwzględnić.
Jeżeli chodzi o wysokość pobieranej zaliczki od odszkodowań wypłacanych na podstawie umowy o zakazie konkurencji, zastosowanie znajdzie ogólna zasada pobierania zaliczek.
Co ważne, odsetki od wypłaconego wynagrodzenia z tytułu zakazu konkurencji podlegają zwolnieniu z opodatkowania. Potwierdzają to organy podatkowe, tytułem przykładu można przytoczyć pismo Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Szczecinie z 17 maja 2004 r., nr DM/415-11/5/04, w którym czytamy:
(…) Odszkodowanie, którego podstawą jest klauzula niekonkurencyjności, stanowi przychód ze stosunku pracy, o jakim mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95 tej ustawy wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1. Zatem odsetki należne z tytułu nieterminowej wypłaty odszkodowania, o którym mowa w art. 1012 § 1 Kodeksu pracy, są zwolnione od podatku dochodowego na mocy wyżej cytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (…). |
