Samochody są jednym z najczęściej wykorzystywanych środków trwałych w prowadzonej działalności gospodarczej. Z uwagi na bogaty i obszerny rynek motoryzacyjny przedsiębiorcy mogą kupować je nie tylko w kraju, lecz także za granicą. W kontekście wprowadzonych limitów dla płatności bankowych przy transakcjach powyżej 15 000 zł, warto zastanowić się, jak regulacje te odnoszą się do zapłaty gotówką za samochód zakupiony za granicą.
Nowe reguły dokonywania płatności
Od początku 2017 r. obowiązują nowe zasady realizowania płatności za jednorazowe transakcje, których wartość przekracza 15 000 zł. Zgodnie z art. 22p ustawy PIT oraz odpowiednio art. 15d ustawy CIT podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. W przypadku gdy dojdzie do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatku w tej części, w jakiej płatność dotycząca powyższych transakcji została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą:
-
zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
-
w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększają przychody
– w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
W dalszej kolejności należy sięgnąć bezpośrednio do treści art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, który stwierdza, iż dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
-
stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
-
jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Przede wszystkim zaznaczyć należy, że powyższy przepis stanowi o transakcjach dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami i tylko takie zakupy są objęte limitem płatności bankowych powyżej kwoty 15 000 zł. Z uwagi na fakt, że ustawa o swobodzie działalności gospodarczej posługuje się własną, odrębną definicją działalności gospodarczej oraz definicją przedsiębiorcy, warto je w tym miejscu przytoczyć. Jak bowiem stanowi art. 4 ustawy, za przedsiębiorcę uznaje się osobę fizyczna, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Natomiast w myśl art. 2 ustawy działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Zasady ujmowania w kosztach zapłaty za samochód zakupiony za granicą
W świetle przytoczonych przepisów należy rozpatrzyć dwie hipotetyczne opcje w zakresie płatności za samochód zakupiony za granicą.
Po pierwsze przedsiębiorca może zakupić za granicą samochód od innego przedsiębiorcy. W takim przypadku zasady dotyczące limitów płatności gotówkowych będą obowiązywać. Z analizy przepisów nie wynika bowiem, aby reguły dotyczące konieczności dokonywania płatności bankowych powyżej 15 000 zł stosować wyłącznie do relacji pomiędzy polskimi kontrahentami. W rezultacie w przypadku zakupu samochodu od przedsiębiorcy zagranicznego polski podatnik musi pamiętać, aby płatność gotówkowa nie przekraczała kwoty 15 000 zł. W innym wypadku takiej transakcji nie będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Podatnicy powinni zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż w sytuacji, gdy jednorazowa wartość transakcji przekroczy 15 000 zł i płatność za nią w całości lub części nastąpi w formie gotówkowej, wówczas cała kwota tej zapłaty nie będzie mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, a nie jedynie nadwyżka ponad limit 15 000 zł.
Przykład 1.
Polski podatnik zakupił samochód osobowy od kontrahenta z Czech. Wartość samochodu to 20 000 zł. Płatność odbyła się w całości w formie gotówkowej. W rezultacie polski podatnik nie może ująć w kosztach uzyskania przychodu wartości tej transakcji, ponieważ naruszył przepisy ustawowe odnoszące się do płatności pomiędzy kontrahentami.
Z odrębną sytuacją będziemy natomiast mieli do czynienia, gdy polski podatnik posiada samochód zakupiony za granicą od osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej. W takim wariancie nie mamy do czynienia z relacją pomiędzy dwoma przedsiębiorcami, co oznacza, że limit dla transakcji gotówkowych nie znajdzie zastosowania.
Przykład 2.
Polski podatnik zakupił od osoby prywatnej mieszkającej w Niemczech samochód osobowy o wartości 25 000 zł. Zapłata należności została dokonana w formie gotówkowej. Z uwagi na fakt, iż zakup miał miejsce od podmiotu, który nie jest przedsiębiorcą, limit transakcji gotówkowej nie obowiązuje. W konsekwencji cała wartość transakcji może zostać przez polskiego podatnika ujęta w kosztach podatkowych.
