Zmiana formy opodatkowania możliwa jest w perspektywie roku podatkowego. Jednak z uwagi na zawirowania związane z Polskim Ładem i wprowadzoną nowelizację dokonanie zmiany formy opodatkowania było możliwe w trakcie 2022 roku. W związku z tym zastanowimy się, czy podatnicy, którzy zdecydowali się na tę opcję, mieli obowiązek sporządzić z spis z natury po zmianie opodatkowania!
Możliwość zmiany formy opodatkowania w trakcie roku
Na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy nowelizującej Polski Ład podatnicy, którzy od początku 2022 roku opodatkowywali swoją działalność ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, mogli od 1 lipca 2022 roku zmienić formę opodatkowania na zasady ogólne opodatkowane wg skali podatkowej.
W tym zakresie w terminie do 22 sierpnia 2022 roku należało złożyć na piśmie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania przychodów osiągniętych w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2022 roku ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Przedsiębiorca, który zdecydował się na takie rozwiązanie, od 1 lipca do 31 grudnia 2022 roku opłaca podatek PIT na zasadach ogólnych.
Natomiast po zakończeniu roku podatkowego przedsiębiorca będzie zobowiązany do złożenia 2 deklaracji podatkowych:
- PIT-28 za okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 roku, oraz
- PIT-36 za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2022 roku.
Dodajmy, że nie jest możliwe odwrotne rozwiązanie, tzn. podatnik opodatkowany na zasadach ogólnych nie może od 1 lipca 2022 roku wybrać ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Spis z natury po zmianie opodatkowania
Podatnicy rozliczający dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach ogólnych mają obowiązek prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o PIT u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Powyższy sposób rozliczenia podatku nie ma zastosowania w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, ponieważ w tej formie podatek jest płatny od kwoty przychodu, która nie ulega pomniejszeniu o koszty.
Podatnicy mający status ryczałtowców są zobligowani do prowadzenia ewidencji przychodów. Z treści Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2021 roku w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nie wynika, aby tacy podatnicy byli zobligowani do sporządzania remanentu początkowego czy końcowego.
Natomiast inaczej jest w przypadku podatników operujących w zakresie skali podatkowej.
Jak bowiem wynika z treści § 24 ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, zwanego dalej „spisem z natury”, na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opłacania podatku na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.
Z treści powyższego przepisu wynika zatem, że obowiązek sporządzenia spisu z natury w trakcie roku powstaje na dzień utraty przez podatnika prawa do korzystania z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Ponadto, jak wskazuje art. 22 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku, w razie utraty warunków do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podatnik jest obowiązany, poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków, zaprowadzić właściwe księgi – chyba że jest zwolniony z tego obowiązku – i opłacać podatek dochodowy na zasadach ogólnych.
W stosunku do podatników podlegających za część roku opodatkowaniu na ogólnych zasadach, za podstawę do określenia podatku dochodowego przyjmuje się dochód osiągnięty po utracie warunków do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Spis z natury po zmianie opodatkowania na dzień 1 lipca 2022 roku
Zgodnie z wyjaśnieniami resortu finansów podatnik dokonujący przejścia z ryczałtu na zasady ogólne ma obowiązek posiadać spis z natury na dzień 1 lipca 2022 roku.
W takim spisie podatnicy zmieniający formę opodatkowania powinni wykazać kupione lub wytworzone w czasie, gdy byli opodatkowani ryczałtem w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 roku (lub wcześniej) towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcje w toku, wyroby gotowe, braki i odpady.
Wartość spisu z natury poprzez różnice remanentowe na koniec roku wpłynie na ustalenie podatku od dochodu na zasadach ogólnych za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2022 roku.
Jeżeli chodzi natomiast o zasady sporządzania spisu z natury, to przepisy wskazanego rozporządzenia podają, że spis z natury jest sporządzany w sposób staranny i trwały oraz zakończony i zaopatrzony w podpisy osób uczestniczących w spisie.
Sam spis z natury zawiera co najmniej następujące dane:
- imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy);
- datę sporządzenia spisu;
- numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury;
- szczegółowe określenie towaru i innych składników;
- jednostkę miary, ilość stwierdzoną w czasie spisu;
- cenę w złotych i groszach za jednostkę miary;
- wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową;
- wartość wynikającą z przemnożenia liczby innych składników przez ich cenę jednostkową;
- łączną wartość spisu z natury;
- klauzulę „Spis zakończono na pozycji…”, podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela/wspólników.
Reasumując, podatnicy dokonujący zmiany formy opodatkowania powinni posiadać spis z natury na dzień 1 lipca 2022 roku. Wartość tego spisu wpłynie na wysokość podatku do zapłaty w ramach obliczanych na koniec roku podatkowego różnic remanentowych.
