Dostawa towarów lub świadczenie usług na rzecz pracowników stanowi czynność podlegającą zasadniczo ujęciu na kasie rejestrującej. Jednocześnie mogą wystąpić sytuacje, gdy określone świadczenia pracodawcy są finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS). Świadczenia z ZFŚS a kasa fiskalna - czy w takiej szczególnej sytuacji również świadczenia finansowane z ZFŚS należy ewidencjonować na kasie rejestrującej?
Zasady finansowania czynności z ZFŚS
Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS za działalność socjalną uważa się usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.
Zgodnie z art. 2 pkt 5 ww. ustawy o ZFŚS osobami uprawnionymi do korzystania z funduszu są pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści – byli pracownicy i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu.
W myśl art. 10 ustawy o ZFŚS środkami funduszu administruje pracodawca.
Z zapisów ustawy o ZFŚS wynika, że utworzenie funduszu jest obowiązkiem pracodawcy zatrudniającego co najmniej 50 pracowników. Taki pracodawca nie może wykorzystać środków zgromadzonych na ZFŚS do działalności gospodarczej, jaką prowadzi.
Kim są podatnicy podatku VAT?
Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług).
Określony w cytowanej ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że warunkiem opodatkowania danej czynności jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.
W świetle powyższego nie można przyjąć, że administrowanie przez pracodawcę środkami funduszu przez przyznawanie świadczeń socjalnych jest wykonywaniem działalności gospodarczej, a pracodawca z tytułu wykonywania tych czynności jest podatnikiem podatku VAT.
Samodzielność działalności gospodarczej polega na pełnej swobodzie w dysponowaniu środkami należącymi do podatnika, a środki zgromadzone na rachunku funduszu są środkami należącymi do pracowników, a nie do pracodawcy. Pracodawca jedynie nimi administruje.
Jak wskazał MF w interpretacji ogólnej z 27 maja 2013 roku (nr PT1/033/20/831/KSB/12/RD50859), działania pracodawcy polegające wyłącznie na dokonaniu zakupów od osób trzecich, których nabycie w całości następuje ze środków funduszu (takich jak np. wczasów dla pracowników i emerytów, kolonii i obozów dla dzieci pracowników, karnetów uprawniających do korzystania z basenów, siłowni i innych obiektów sportowych, biletów do kina, teatru, kompleksowych usług polegających na organizowaniu określonej imprezy kulturalnej) w celu udostępnienia ich osobom uprawnionym na zasadach wymienionych w ww. ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, podejmowane są poza sferą prowadzonej przez pracodawcę działalności gospodarczej (poza sferą jego aktywności jako przedsiębiorcy).
Tym samym czynności te nie są podejmowane przez pracodawcę w charakterze podatnika podatku od towarów i usług. W konsekwencji należy stwierdzić, że w tym zakresie pracodawca nie jest podatnikiem tego podatku.
Powyższe odnosi się również do sytuacji, gdy nabyte w ww. sposób świadczenia współfinansuje beneficjent, tj. osoba uprawniona do korzystania z funduszu, sam sposób finansowania nie zmienia bowiem charakteru rzeczonych świadczeń.
Świadczenia z ZFŚS a kasa fiskalna
Jak wynika z treści art. 111 ust. 1 ustawy VAT, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Natomiast sprzedaż – zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy VAT – oznacza odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
W świetle powyższego ewidencjonowaniu na kasie fiskalnej podlegają czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, a więc takie, które są wykonywane przez podatnika podatku VAT w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Jeżeli natomiast w ramach administrowania ZFŚS pracodawca nie działa jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą, to wykonywane czynności nie podlegają ujęciu na kasie fiskalnej.
Przykładowo finansowanie z ZFŚS wycieczki dla pracowników czy też kolonii dla dzieci pracowników jako działalność związana z ZFŚS w całości nie podlega opodatkowaniu VAT i w związku z tym nie powinna być ewidencjonowana na kasie rejestrującej.
Identycznie będzie przedstawiać się sytuacja, jeżeli pracownik częściowo współfinansuje świadczenia. Sam sposób finansowania nie zmienia bowiem charakteru świadczenia.
Działalność socjalna jest przykładem aktywności pracodawcy niemieszczącej się w definicji działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy VAT. To oznacza, że świadczenie w tym zakresie nie podlega ewidencjonowaniu ani na kasie rejestrującej, ani też poprzez faktury VAT.
