Ryzyko związane z utratą zdolności do pracy w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej dotyczy wszystkich osób aktywnych zawodowo. Ubezpieczenie wypadkowe gwarantuje prawo do wielu świadczeń, których nie obejmuje ubezpieczenie chorobowe. Pracownik, który ucierpiał w wyniku wypadku w pracy lub choruje na chorobę zawodową, może otrzymać świadczenia z ZUS pod warunkiem, że w tym czasie był zgłoszony do ubezpieczenia wypadkowego.
Ubezpieczenie wypadkowe
Ubezpieczenie wypadkowe jest obowiązkowe i stanowi zabezpieczenie społeczne dla osób ubezpieczonych. System ubezpieczeń społecznych nie przewiduje możliwości dobrowolnego ubezpieczenia się w przypadku ubezpieczenia wypadkowego.
Podleganie pod ubezpieczenie wypadkowe gwarantuje świadczenia z ZUS w sytuacji nieszczęśliwych wypadków, czyli zdarzeń, które miały miejsce bez woli człowieka, a ich bezpośrednią konsekwencją może być uszczerbek na zdrowiu. Również zapadnięcie na chorobę zawodową, spowodowaną przez pewne czynniki związane z wykonywaną pracą, jest podstawą do skorzystania z ubezpieczenia.
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku, wynikającego ze stosunku pracy.
Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych. Jest ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub może być związana ze sposobem wykonywania pracy.
Ubezpieczenie wypadkowe - świadczenia
Ubezpieczonemu, który uległ wypadkowi przy pracy lub choruje na chorobę zawodową, przysługuje prawo do zasiłku chorobowego. Zasiłek ten wypłacany jest w wysokości 100% podstawy wymiaru, niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu. Prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy, spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. W związku z tym do osób, których obejmuje ubezpieczenie wypadkowe i staną się niezdolne do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, nie ma zastosowania tzw. okres wyczekiwania tak, jak to jest w przypadku zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego.
Zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje nawet, jeżeli w danym roku kalendarzowym nie został wykorzystany okres wypłaty wynagrodzenia chorobowego.
Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje także wówczas, gdy ubezpieczony nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Jeśli po wyczerpaniu zasiłku chorobowego pracownik jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, przysługuje mu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego.
Kogo obejmuje ubezpieczenie wypadkowe?
Na ubezpieczenie wypadkowe mogą liczyć osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Również obowiązkowo opłacana jest składka na ubezpieczenie wypadkowe w przypadku dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno - rentowych, gdy pracownik posiada inny tytuł do ubezpieczeń.
Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu:
- bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne,
- posłowie do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej,
- osoby wykonujące pracę nakładczą,
- żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę,
- osoby przebywające na urlopach wychowawczych, osoby pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
- osoby pobierające świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osoby pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie,
- osoby pobierające świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,
- osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - osoby te nie mają innego tytułu do ubezpieczeń,
- osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem.
Wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
Sposób ustalenia wysokości stopy procentowej zależy od liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego.
Dla płatników zgłaszających mniej niż 10 ubezpieczonych oraz dla płatników składek niepodlegających wpisowi do rejestru REGON stopa procentowa składki jest zryczałtowana i od 1 kwietnia 2018 r. niezmiennie wynosi 1,67%. Wysokość ta jest z góry ustalana jako 50% najwyższej stopy procentowej składki na to ubezpieczenie określonej na dany rok składkowy dla grup działalności.
Płatnicy składek, którzy zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego więcej niż 9 ubezpieczonych i przez ostatnie 3 lata nie składali informacji ZUS IWA, muszą samodzielnie ustalić stopę procentową składki wypadkowej. Dokonywane jest to zgodnie z grupą działalności, do której należy płatnik ze względu na rodzaj przeważającej działalności według PKD.
Wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe jest wyliczana płatnikowi przez ZUS, jeśli płatnik złożył za 3 ostatnie, kolejne lata kalendarzowe informację ZUS IWA.
O wysokości tej stopy, ustalonej na dany rok składkowy na podstawie danych przekazanych w informacji ZUS IWA, płatnik jest zawiadamiany przez ZUS w terminie do 20 kwietnia danego roku.
Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest ustalana na cały rok składkowy, który trwa od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku.
Obliczanie przeciętnego zatrudnienia polega na zsumowaniu liczby zatrudnionych pracowników w poszczególnych miesiącach. Następnie otrzymany wynik dzieli się przez liczbę miesięcy, w których działalność gospodarcza jest prowadzona. Przy wyliczeniach uwzględniane są osoby, które w danym miesiącu przynajmniej jeden dzień podlegały ubezpieczeniu wypadkowemu. Nie są więc brane pod uwagę osoby przebywające przez cały miesiąc na urlopie bezpłatnym czy urlopie wychowawczym.
