Ubezpieczony, który posiada więcej niż jeden tytuł do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym na podstawie art. 82 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zobowiązany jest do opłacania składki zdrowotnej z tytułu emerytury oraz składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności. Emeryt, który jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, może skorzystać ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej z tytułu prowadzenia tej działalności. Niemniej jednak w artykule przeanalizujemy jak ustalić wysokość składki zdrowotnej emeryta opodatkowanego ryczałtem?
Zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej a zmiany w zakresie Polskiego Ładu
Jeżeli osoba będąca na emeryturze otrzymuje świadczenie rentowe (brutto) w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2022 roku jest to kwota 3010 zł) oraz:
uzyskuje dodatkowe przychody tytułu działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury, lub
opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej,
- to jest ona zwolniona z obowiązku opłacania składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności.
W wyniku nowelizacji systemu podatkowego forma opodatkowania działalności ma wpływ na wysokość opłacanych przez przedsiębiorcę składek.
W przypadku ryczałtu podstawę w dalszym ciągu będzie stanowiła kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego (włącznie z wypłatami z zysku), ale przemnożona przez stawkę procentową, której wysokość będzie zależna od wysokości przychodu. Dnia 21 stycznia 2022 r. Główny Urząd Statystyczny opublikował dane, z których wynika, że przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku 2021 wynosi 6221,04 zł.
60% przeciętnego wynagrodzenia przy rocznych przychodach nieprzekraczających 60 tys. zł;
100% przeciętnego wynagrodzenia przy rocznych przychodach w przedziale od 60 tys. zł do 300 tys. zł;
180% przeciętnego wynagrodzenia przy rocznych przychodach przekraczających 300 tys. zł.
Wysokość składki zdrowotnej emeryta opodatkowanego ryczałtem
Zgodnie z art. 81 ust.2 e ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, które stosują opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne stanowi:
iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne nie przekroczyły w tym okresie kwoty 60 000 zł;
iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przekroczyły w tym okresie kwotę 60 000 zł i nie przekroczyły kwoty 300 000 zł;
iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przekroczyły w tym okresie kwotę 300 000 zł.
W pierwszej kolejności należy ustalić podstawę naliczenia składki zdrowotnej, biorąc pod uwagę, że przeciętne wynagrodzenie wynosi 6221,04 zł. Aby ustalić, w której stawce przychodów znajduje się przedsiębiorca, przychody otrzymane w ramach działalności gospodarczej, należy pomniejszyć o składki społeczne, jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Jeżeli przychody wynoszą do 60 000 zł – podstawę stanowi 60% przeciętnego wynagrodzenia tj. 6221,04 zł x 60% =3732,62 zł
Wysokość składki zdrowotnej: 3732,62zł x 9% = 335,94 zł
Jeżeli przychody przekroczyły 60 000 zł, lecz nie przekroczyły 300 000 zł, podstawę stanowi 100% przeciętnego wynagrodzenia tj. 6221,04 zł x 100% = 6221,04 zł
Wysokość składki zdrowotnej: 6221,04 zł x 9% = 559,89 zł
Jeżeli przychody przekroczyły 300 000 podstawę stanowi 180% przeciętnego wynagrodzenia tj. 6221,04 zł x 180% = 11197,87 zł
Wysokość składki zdrowotnej: 11197,87 zł x 9% = 1007,81 zł
Gdy wysokość przychodu ulega zmianie
Przez „przychód” należy rozumieć przychód narastająco osiągnięty od początku roku kalendarzowego pomniejszony o wartość składek społecznych opłaconych w danym roku kalendarzowym. Wysokość uzyskanego przychodu wpływa na zastosowanie odpowiedniej podstawy wysokości składki. Należy na bieżąco kontrolować wysokość przychodu, a w szczególności to czy w związku jego wzrostem lub zmniejszeniem nie ulega zmianie podstawa wysokości składki. W związku z przekroczeniem wskazanych limitów przychodu konieczne będzie zapłacenie wyrównania za poprzednie miesiące według stawki obowiązującej za ostatni miesiąc w roku.
Przykład 1.
Jeżeli w listopadzie 2022 przychód przedsiębiorcy przekroczy 60 000 zł, zobowiązany będzie on do opłacania składki zdrowotnej od podstawy wynoszącej 100 % przeciętnego wynagrodzenia. Konieczne będzie wyrównanie niedopłaconej składki.
Przykład 2.
Natomiast gdyby się okazało, że przedsiębiorca opłacał składkę podstawy wynoszącej 100 % przeciętnego wynagrodzenia, a jego przychód nie przekroczył 60 000 zł, składając odpowiedni wniosek będzie mógł domagać się zwrotu nadpłaconej kwoty.
Wyliczenie składki zdrowotnej u ryczałtowca korzystającego z uproszczenia
Zgodnie z art. 81 ust.2 h osoby, które wybrały ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jako formę opodatkowania w bieżącym roku, mogą opłacać składkę zdrowotną na zasadach uproszczonych. Taki przywilej przysługuje tylko tym przedsiębiorcom, którzy prowadzili działalności przez cały poprzedni rok kalendarzowy. Dotyczy to sytuacji, kiedy w poprzednim roku przychody były opodatkowane ryczałtem, ale też inną metodą, np. według skali podatkowej, podatkiem liniowym, podatkiem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Metoda uproszczona wyliczania miesięcznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej polega na przyjęciu kwoty przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszonej o kwotę opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu. Tak ustaloną miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczony stosuje przez cały bieżący rok kalendarzowy. Jeżeli jednak okaże się, że składka ustalona na podstawie przychodu za poprzedni rok, będzie zaniżona w stosunku do przychodów uzyskanych z roku bieżącego, konieczne będzie uregulowanie różnicy. Jeżeli w 2022 roku przychód zostanie przekroczony, co oznacza, że przedsiębiorca powinien ustalać wysokość składek na podstawie wyższej podstawy to konieczne będzie dokonanie odpowiedniej dopłaty po zakończeniu roku.
Czy składka została opłacona w odpowiedniej wysokości?
Przedsiębiorca na koniec roku powinien zweryfikować czy składka została ustalona i opłacona w należnej wysokości, biorąc pod uwagę osiągnięty przychód.
Ubezpieczony, po zakończeniu roku kalendarzowego w terminie miesiąca od upływu terminu do złożenia zeznania, o którym mowa w art. 21 ust. 2 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, tj. do 30 marca wpłaca kwotę stanowiącą różnicę między roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy, a sumą wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Natomiast w przypadku wystąpienia nadpłaty zwrot kwoty następuje na wniosek składany wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w formie dokumentu elektronicznego w terminie miesiąca od upływu terminu do złożenia zeznania, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, za rok poprzedni tj. do 30 maja. Wniosek spóźniony zostanie pozostawiony bez rozpoznania. Zwrot nadpłaty nastąpi do 30 lipca, pod warunkiem że przedsiębiorca nie ma zaległości w płatnościach składkowych.
Jeżeli emeryt, którego dochody uzyskane z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowane są ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, nie kwalifikuje się do zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej, obowiązany jest do opłacania składki z tytułu prowadzenia działalności tak jak inny przedsiębiorca, który wybrał tę formę opodatkowania.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczenia opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 91 t.j.).
Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. z 2021 r. poz. 2427 t.j.).
Emeryt, który jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, może skorzystać ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej z tytułu prowadzenia tej działalności.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
