Ubezpieczenie wypadkowe jest jednym z rodzajów ubezpieczenia występujących w ramach ubezpieczenia społecznego w ZUS-ie. Płatnik składek powinien wiedzieć, w jaki sposób odbywa się ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, od której uzależniona jest wysokość składek z tego tytułu.
Ubezpieczenie wypadkowe – kto mu podlega?
Ubezpieczeniu wypadkowemu obowiązkowo podlegają osoby, które są objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, z wyjątkiem:
- bezrobotnych pobierających zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne;
- posłów do Parlamentu Europejskiego;
- osób wykonujących pracę nakładczą;
- żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej z wyjątkiem żołnierzy pełniących służbę kandydacką;
- osób przebywających na urlopie wychowawczym lub pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
- osób pobierających świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu;
- osób pobierających zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia;
- osób pobierających wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie;
- osób pobierających świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia;
- członków rad nadzorczych pobierających za to wynagrodzenie;
- osób, które są objęte dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym;
- osób, które sprawują osobistą opiekę nad dzieckiem.
Podstawowe informacje dotyczące stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
Ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe zależy od liczby ubezpieczonych zgłaszanych przez płatnika składek do ubezpieczenia wypadkowego.
Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe wynosi od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru.
Ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalana jest na rok składkowy, który trwa od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku.
Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe może zostać ustalona:
- przez ZUS, albo
- przez płatnika (przedsiębiorcę).
Przedsiębiorca (płatnik składek) ustala stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe samodzielnie, jeżeli nie przekazał do ZUS-u informacji ZUS IWA.
Zryczałtowana stopa składki na ubezpieczenie wypadkowe
Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków oraz liczby osób zatrudnionych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego.
płatnika składek podlegającego wpisowi do rejestru REGON i zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych,
płatnika niepodlegającego wpisowi do rejestru REGON bez względu na liczbę ubezpieczonych zgłaszanych do ubezpieczenia wypadkowego.
Ustalenie liczby ubezpieczonych na potrzeby składki zdrowotnej
W przypadku składki na ubezpieczenie wypadkowe płatnik ustala liczbę ubezpieczonych w poprzednim roku kalendarzowym, sumując liczbę osób, które podlegały ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego, a następnie dzieląc ten wynik przez liczbę miesięcy, w których był zgłoszony jako płatnik składek na ubezpieczenie wypadkowe przez co najmniej 1 dzień. Następnie tak otrzymany wynik należy zaokrąglić do pełnej liczby w górę, jeśli końcówka jest większa lub równa 0,5 lub w dół, jeśli jest mniejsza od 0,5.
Przykład 1.
Jaką liczbę ubezpieczonych na potrzeby składki wypadkowej powinna ustalić firma zgłoszona w ZUS-ie jako płatnik nieprzerwanie przez cały 2022 rok? Od stycznia do września zgłaszała 30 ubezpieczonych, we wrześniu i październiku 25, a od listopada do grudnia 20 ubezpieczonych. 360: 12 = 30 – liczba ubezpieczonych na potrzeby składki wypadkowej wyniosła 30.
Przykład 2.
Jaką liczbę ubezpieczonych na potrzeby składki wypadkowej powinna ustalić firma zgłoszona w ZUS-ie jako płatnik nieprzerwanie przez cały 2022 rok? Od stycznia do maja zgłaszała 60 ubezpieczonych, od czerwca do października 63, a od listopada do grudnia 61 ubezpieczonych. 737: 12 = 61,41 – liczba ubezpieczonych na potrzeby składki wypadkowej wyniosła 61.
Przykład 3.
Jaką liczbę ubezpieczonych na potrzeby składki wypadkowej powinna ustalić firma zgłoszona w ZUS-ie jako płatnik przez 7 miesięcy w 2022 roku? W pierwszych 3 miesiącach zgłaszała 13 osób, a w kolejnych po 15. 99: 7 = 14,14 – liczba ubezpieczonych na potrzeby składki wypadkowej wyniosła 14.
Przykład 4.
Jaką liczbę ubezpieczonych na potrzeby składki wypadkowej powinna ustalić spółka zarejestrowana w ZUS-ie jako płatnik składek od 1 czerwca 2022 roku, gdy od czerwca do września nie zgłaszała nikogo do ubezpieczenia, od września do listopada zgłaszała 3 osoby, a w grudniu 5? W tym przypadku przy ustalaniu liczby miesięcy nie uwzględnia się miesięcy, w których spółka była zarejestrowana w ZUS-ie, ale nie była płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe, gdyż w tym miesiącu nie podlegała temu ubezpieczeniu żadna osoba. 14: 4 = 3,5 – liczba ubezpieczonych na potrzeby składki wypadkowej wyniosła 4.
zgłoszenia do ZUS-u po raz pierwszy;
gdy płatnik był zarejestrowany w ZUS-ie w poprzednim roku kalendarzowym, ale nie był płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe;
gdy do 31 grudnia poprzedniego roku płatnik nie widniał w rejestrze REGON.
Ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
Płatnik, który przekazał do ZUS-u wymaganą informację o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe ZUS IWA, będzie miał przez ZUS ustaloną stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe stanowiącą iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy i wskaźnika korygującego.
Mechanizm ustalania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w tym przypadku obejmuje 2 etapy. W pierwszym etapie ustaleniu podlega wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grupy działalności, a w drugim wielkość tę mnoży się przez wskaźnik korygujący ustalony dla płatnika składek.
Wskaźnik korygujący, który wymagany jest do określenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, ustalany jest poprzez porównanie kategorii ryzyka ustalonej dla płatnika na podstawie danych zawartych w informacji ZUS IWA za ostatnie 3 lata kalendarzowe z kategorią ryzyka dla grupy działalności, do której płatnik należy ze względu na rodzaj wykonywanej przeważającej działalności według PKD. Ustalenie wskaźnika korygującego następuje poprzez odjęcie wartości kategorii ryzyka ustalonej dla płatnika od wartości kategorii ryzyka ustalonej dla grupy działalności, do której on należy. Wartości wskaźnika korygującego określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.
Kategoria ryzyka dla grupy działalności, do której należy płatnik, ze względu na rodzaj wykonywanej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności ustalana jest na podstawie załącznika nr 2 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 roku według PKD ujętego w rejestrze REGON na 31 grudnia poprzedniego roku. Płatnik zgłoszony w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku będzie należeć do grupy działalności ustalonej dla wykonywanego rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu, od którego zgłosił się w ZUS-ie.
Przykład 5.
Z jaką datą należy ustalić PKD spółki na potrzeby ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe, jeżeli zarejestrowała się po raz pierwszy w ZUS-ie 26 czerwca 2023 roku i od tego dnia zgłaszała do ubezpieczenia ubezpieczonych? W tym przypadku na potrzeby ustalenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, jaka będzie obowiązywała spółkę w okresie od 26 czerwca 2023 roku do 31 marca 2024 roku, trzeba ustalić, do jakiej grupy działalności należy według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu, od którego stała się płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe, tj. 26 czerwca 2023 roku.
Przykład 6.
Z jaką datą trzeba ustalić PKD spółki na potrzeby ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe, jeżeli zarejestrowała się po raz pierwszy w ZUS-ie 26 czerwca 2022 roku, jednak dopiero od 30 sierpnia 2023 roku zgłaszała do ubezpieczenia ubezpieczonych? W tym przypadku na potrzeby ustalenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, jaka będzie obowiązywała spółkę w okresie od 26 czerwca 2023 roku do 31 marca 2024 roku, trzeba ustalić, do jakiej grupy działalności należy według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu, od którego stała się płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe, czyli 30 sierpnia 2023 roku.
Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich, stwierdzonych chorób zawodowych, zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
Kategorię ryzyka dla płatnika składek ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich, zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
Przy ustalaniu stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe na dany rok składkowy należy brać pod uwagę rodzaj przeważającej działalności według PKD podanego przez płatnika w informacji ZUS IWA za poprzedni rok.
Zawiadomienie o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
Obowiązkiem ZUS-u jest zawiadomienie płatnika o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe za dany rok składkowy w terminie do 20 kwietnia danego roku w formie elektronicznej poprzez przesłanie stosownej informacji na konto na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Samodzielne ustalenie stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe przez płatnika
W przypadku przedsiębiorcy, który nie dokona przekazania informacji ZUS IWA, stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wyniesie tyle, ile stopa procentowa określona dla grupy działalności, do której należy.
Przedsiębiorca, który dokona zaniżenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, zobowiązany jest złożyć dokumenty rozliczeniowe korygujące i opłacić zaległe składki wraz z odsetkami za zwłokę, a w przypadku jej zawyżenia zobowiązany jest złożyć dokumenty rozliczeniowe korygujące.
Wzrost stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe
Wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe na rok składkowy może zostać podwyższona przez ZUS o 100%, jeżeli z takim wnioskiem wystąpi inspektor pracy, po stwierdzeniu rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie dwóch kolejnych kontroli u płatnika. Podwyższenie to nastąpi w drodze decyzji.
Podsumowanie
Podsumowując, przedsiębiorca powinien przede wszystkim pamiętać o złożeniu informacji do ZUS-u o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe ZUS IWA. Wówczas ZUS ustali stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe stanowiącą iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy i wskaźnika korygującego. W przypadku przedsiębiorcy, który nie przekaże wymaganego formularza do ZUS-u, stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wyniesie tyle, ile stopa procentowa określona dla grupy działalności, do której dany podmiot należy.
