Ulga na działalność badawczo-rozwojową daje przedsiębiorcom możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania wydatków poniesionych na ten cel. Warto jednak mieć na uwadze, że istnieje też alternatywne rozwiązanie polegające na możliwości otrzymania zwrotu gotówkowego z tytułu omawianej ulgi. W artykule postaramy się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób rozliczyć tak otrzymane środki.
Ulga na działalność badawczo-rozwojową w podatku PIT
Jak wynika z treści art. 26e ust. 1 ustawy o PIT, podatnik uzyskujący przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej odlicza od podstawy obliczenia podatku koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową. W tym miejscu warto wskazać, że o działalności badawczo-rozwojowej mówimy, jeżeli prowadzone prace:
- mają charakter twórczy,
- prowadzone są w sposób systematyczny,
- nakierowanie są na pozyskanie nowej wiedzy (w przypadku badań naukowych) lub wykorzystanie już istniejącej wiedzy do tworzenia nowych zastosowań (w przypadku prac rozwojowych).
Katalog wydatków uznawanych za koszty kwalifikowane podlegające odliczeniu w ramach ulgi B+R został określony w art. 26e ust. 2 ustawy o PIT.
Dla uznania, że mamy do czynienia z działalnością badawczo-rozwojową, wystarczające jest działanie twórcze na skalę przedsiębiorstwa, tzn. przedsiębiorca we własnym zakresie opracowuje nowe lub ulepszone produkty, procesy, usługi, nawet jeżeli podobne rozwiązanie zostało już opracowane przez inny podmiot. Zatem twórczość działalności badawczo-rozwojowej może przejawiać się opracowywaniem nowych koncepcji, narzędzi, rozwiązań niewystępujących dotychczas w praktyce gospodarczej podatnika lub na tyle innowacyjnych, że w znacznym stopniu odróżniają się od rozwiązań już funkcjonujących u podatnika. Dodatkowo, aby dany zakres prac stanowił działalność badawczo-rozwojową, nie może on mieć charakteru prac obejmujących rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do produktów.
Warto też podkreślić, że kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika. Odliczenie dotyczy zarówno podatników, którzy jako formę opodatkowania wybrali zasady ogólne, jak i podatek liniowy. Z odliczenia tego nie mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy jako formę opodatkowania wybrali ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Ponadto, jak wynika z art. 26e ust. 8 ustawy o PIT, odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane. W przypadku gdy podatnik poniósł za rok podatkowy stratę albo wielkość jego dochodu jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, odliczenia – odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części – dokonuje się w zeznaniach za kolejno następujące po sobie 6 lat podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia.
Ulga na działalność badawczo-rozwojową - zwrot gotówkowy
Jak wskazaliśmy na wstępie, istnieje również rozwiązanie alternatywne w stosunku do odliczenia kosztów kwalifikowanych od podstawy opodatkowania. Otóż zgodnie z art. 26ea ust. 1 ustawy o PIT podatnikowi, który w roku rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej poniósł stratę albo osiągnął dochód niższy od kwoty przysługującego za ten rok odliczenia określonego w art. 26e ust. 1, przysługuje kwota stanowiąca:
- iloczyn najniższej stawki podatkowej określonej w skali podatkowej oraz nieodliczonego na podstawie art. 26e ust. 1 odliczenia, albo
- 19% nieodliczonego na podstawie art. 26e ust. 1 odliczenia – w przypadku podatnika opodatkowanego podatkiem liniowym.
Przepis ust. 1 stosuje się również w roku następującym bezpośrednio po roku rozpoczęcia działalności gospodarczej, jeżeli w tym roku podatnik, o którym mowa w ust. 1, jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców.
Przykład 1.
Pan Bartosz rozpoczął w 2023 roku prowadzenie działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym. W ramach tejże działalności poniósł wydatki na działalność badawczo-rozwojową w kwocie 10 000 zł. Jednocześnie na koniec roku przedsiębiorstwo wygenerowało stratę. W jaki sposób mężczyzna może skorzystać z ulgi B+R?
Z uwagi na fakt, że nie uzyskał on dochodu w 2023 roku, nie występuje podstawa opodatkowania, od której mógłby odliczyć ulgę. W tym przypadku w zeznaniu rocznym PIT-36L może wykazać zwrot gotówkowy w kwocie 1900 zł. W tym celu pan Bartosz do zeznania rocznego PIT-36L powinien dołączyć załącznik PIT/BR, w którym wykazuje się kwotę zwrotu gotówkowego.
Dyrektor KIS w interpretacji z 12 lipca 2023 roku (nr 0111-KDIB1-3.4010.312.2023.1.JG) wskazał, że podatnicy mają możliwość otrzymania bezpośredniego zwrotu poniesionych kosztów prac badawczo-rozwojowych (B+R). Zwrot przysługuje wówczas, gdy podatnik uprawniony do ulgi B+R nie może jej odliczyć w całości z uwagi na poniesioną stratę albo zbyt niski dochód do opodatkowania.
Zwrot bezpośredni jest zatem alternatywą dla rozliczenia w czasie (w kolejnych latach podatkowych) nieodliczonej kwoty ulgi B+R. Skorzystanie ze zwrotu bezpośredniego wyłącza możliwość odliczenia tych samych kwot w ramach ulgi na B+R w kolejnych 6 latach podatkowych. Bezpośredni zwrot poniesionych kosztów prac badawczo-rozwojowych przysługuje podatnikom:
- którzy rozpoczynają działalność gospodarczą – w roku rozpoczęcia działalności, oraz
- mikro, małym lub średnim przedsiębiorcom – w drugim roku podatkowym prowadzenia tej działalności.
Dodatkowo należy podkreślić, że przedsiębiorca może być zobligowany do dokonania zwrotu otrzymanej gotówki. Zgodnie z art. 26ea ust. 5 ustawy o PIT podatnik jest obowiązany do zwrotu otrzymanej i wykazanej w zeznaniu kwoty, jeżeli przed upływem 3 lat podatkowych, licząc od końca roku podatkowego, za który złożył to zeznanie, zlikwiduje działalność gospodarczą lub zostanie postawiony w stan upadłości albo spółka niebędąca osobą prawną, której jest wspólnikiem, z której działalnością związany był zwrot, zostanie postawiona w stan likwidacji lub upadłości. Ma to na celu ograniczenie dokonywania przez podatników nieuzasadnionych działań w tym zakresie, które byłyby podyktowane przede wszystkim chęcią skorzystania z projektowanej regulacji. Omawiane przepisy mają bowiem być skierowane do tych podatników, którzy rzeczywiście są nowo powstałymi podmiotami.
Przykład 2.
Pan Bartosz z pierwszego przykładu 30 listopada 2024 roku zlikwiduje działalność gospodarczą. W jaki sposób okoliczność ta wpływa na jego rozliczenie podatkowe?
Pan Bartosz w zeznaniu PIT-36L składanym za 2024 rok (czyli do 30 kwietnia 2025 roku) jest obowiązany do zwiększenia podatku o kwotę zwrotu (1900 zł), a w razie wystąpienia nadpłaty – do jej zmniejszenia o tę kwotę.
Na zakończenie warto wskazać, że zgodnie z art. 26ea ust. 4 ustawy o PIT opcja zwrotu nie ma zastosowania do podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej, który w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie 2 lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, prowadził działalność gospodarczą samodzielnie lub jako wspólnik spółki niebędącej osobą prawną lub działalność taką prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa.
Podsumowując powyższe rozważania, warto zauważyć, że omawiany zwrot gotówkowy stanowi opcję przewidzianą dla podatnika. Decyzja o wyborze tego rozwiązania pozostaje w gestii samego podatnika. Równie dobrze może się on zdecydować na kumulację kwoty kwalifikowanych wydatków i dokonanie ich odliczenia w ciągu 6 kolejnych lat podatkowych.
