Trudna sytuacja finansowa w związku z pandemią koronawirusa nie omija zarówno większych, jak i mniejszych przedsiębiorców. Nie ma jednak wątpliwości, że skutki ograniczeń najdotkliwiej odczuwają właściciele jednoosobowych firm. W skrajnych przypadkach są zmuszeni ogłosić upadłość, a w takiej sytuacji warto wiedzieć, że jedną z korzystniejszych opcji jest ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Czy faktycznie właściciele jednoosobowych firm mają do tego prawo?
Nowelizacja ustawy Prawo upadłościowe
Wraz z prowadzeniem nowelizacji ustawy Prawo upadłościowe 24 marca 2020 roku, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą znajdują się w takiej samej sytuacji, jak osoby, które jej nie prowadzą. Według ustawodawcy nieuzasadnione jest traktowanie przedsiębiorców w sposób bardziej rygorystyczny. Dlatego teraz osoby posiadające wpis do CEIDG mogą ogłosić upadłość na tych samych zasadach, co konsumenci. Warto jednak zaznaczyć, że dotyczy to wyłącznie przedsiębiorców prowadzących działalność w formie jednoosobowej lub wspólnika spółki cywilnej. Spółki wciąż działają na zasadach upadłości przedsiębiorców, podlegającej bardziej restrykcyjnym przepisom.
Do tej pory podstawowym celem postępowania upadłościowego przedsiębiorców było możliwie maksymalne zaspokojenie ich wierzycieli. Powodowało to, że pomimo likwidacji majątku, osoby fizyczne prowadzące działalność na koniec postępowania upadłościowego pozostawały z długami. W rezultacie musiały ogłaszać kolejną upadłość, tym razem konsumencką.
Jakie zmiany wprowadza nowelizacja?
Dzięki wprowadzeniu nowelizacji dłużnik od razu decyduje, czy chce złożyć wniosek o upadłość jako konsument, czy przedsiębiorca. W drugim przypadku musi mieć wystarczające środki na przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli i poniesienie kosztów postępowania.
Drugą ważną zmianą jest uproszczenie procesu uzyskiwania statusu upadłego. Obecnie dłużnik może ogłosić upadłość nawet wtedy, gdy niewypłacalność lub jej pogłębienie powstały z jego winy. Wyjątkiem są sytuacje, w których umyślnie doprowadza on do takiego stanu. Jeżeli da się to udowodnić, sąd ma prawo odmówić umorzenia zobowiązań pozostałych po planie spłaty (tzw. oddłużenia).
Oprócz tego nowelizacja pozwala przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą na zachowanie części środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania lub domu jednorodzinnego w ramach postępowania upadłościowego. Dzięki temu mogą od razu znaleźć nowe lokum.
Aktualnie mogą też chronić część dochodów z masy upadłości na poziomie, który pozwoli im na pokrycie kosztów do niezbędnego utrzymania.
Zmieniły się również same formy oddłużania. Obecnie są takie same jak te przysługujące konsumentom. Mimo to nadal jest możliwe sporządzenie klasycznego planu spłaty wierzycieli na wniosek dłużnika. Plan spłaty wynosi teraz maksymalnie 3 lata, a gdy dłużnik podjął samodzielne i celowe działania do doprowadzenia do swojej niewypłacalności – od 3 do 7 lat. Oprócz tego można:
-
Warunkowo umorzyć zobowiązania bez planu spłaty na 5 lat, pod warunkiem, że niezdolność do spłaty wierzycieli jest efektem osobistej sytuacji dłużnika, która nie ma jednak postaci trwałej.
-
Całkowicie umorzyć zobowiązania bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Jest to dopuszczalne wtedy, gdy sytuacja osobista dłużnika doprowadzi go do trwałej niezdolności do dokonywania spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.
Jak przebiega proces ogłoszenia upadłości konsumenckiej?
Należy wyróżnić kilka etapów postępowania, które rozpoczyna się z chwilą wykreślenia firmy z rejestru CEIDG. Następnie:
-
po podjęciu decyzji o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, przedsiębiorca podejmuje przygotowania – gromadzi potrzebne dokumenty potwierdzające stan zadłużenia, kontakty z wierzycielami, dokładnie analizuje swoją sytuację,
-
oprócz tego przygotowuje wniosek wraz z załącznikami (np. spis majątku, lista wierzytelności itd.). Wniosek składa do sądu,
-
po przeprowadzeniu formalnej kontroli, sąd rozpoczyna około 2-miesięczne postępowanie. Następnie, na posiedzeniu podejmuje decyzję o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, a potem ją uprawomocnia. W wyniku tego, postępowania windykacyjne, egzekucyjne i sądowe upadłego zostają zawieszone, nie są już naliczane odsetki od zobowiązań,
-
kolejny krok to przeprowadzenie właściwego postępowania upadłościowego. Syndyk masy upadłościowej, wyznaczony przez sąd, ustala skład, wartość majątku oraz dochodów, a także listę wierzytelności upadłego konsumenta. Po ich ustaleniu syndyk sprzedaje majątek należący do upadłego i rozdziela uzyskane środki między wierzycielami,
-
Sąd wydaje również postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, który trwa do 36 miesięcy. W tym czasie spłaty są realizowane przez wierzyciela ratalnie, zgodnie z planem. Jeśli pozostaną długi niewykonane podczas postępowania upadłościowego, sąd zarządza o ich umorzeniu.
Nowelizacja z marca 2020 roku niesie ze sobą korzyści dla przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Daje zdecydowanie szerszy dostęp do oddłużania, otwierając nową drogę postępowania upadłościowego dla wielu podmiotów.
Marcin Staniszewski, Radca Prawny
Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy
