Upadłość konsumencka jest bardzo popularną instytucją wśród dłużników niebędących przedsiębiorcami oraz tych prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że upadłość w pierwszej kolejności ma na celu zaspokojenie wierzycieli. Jest to niejako grupowe postępowanie egzekucyjne. Dłużnik planujący ogłoszenie upadłości musi mieć świadomość, że „pod młotek” pójdzie cały jego majątek, łącznie z domem, mieszkaniem czy samochodem. Jeżeli upadłość konsumencka polegałaby wyłącznie na umorzeniu zadłużenia upadłego, proces ten godziłby w znacznym stopniu w interesy wierzycieli i zaburzałby zaufanie do prawa, którego trzonem jest prawo własności.
Jeżeli jednak po zapoznaniu się z pozytywami i negatywami omawianego postępowania dłużnik zdecyduje się na ogłoszenie upadłości, pierwszym krokiem w stronę oddłużenia będzie złożenie we właściwym sądzie gospodarczym wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Upadłość konsumencka została maksymalnie uproszczona względem tej prowadzonej wobec przedsiębiorców. Wniosek sporządza się na specjalnym formularzu udostępnionym na stronach internetowych sądów lub w ich siedzibach. Poniżej przedstawiamy, jak prawidłowo go sporządzić oraz na co zwrócić szczególną uwagę.
Upadłość konsumencka – jak wypełnić wniosek?
Mimo że formularz znajduje się na stronach www sądów, to udostępniany jest zazwyczaj w formacie PDF, a co za tym idzie, bez użycia specjalnych aplikacji nie nadaje się do edytowania komputerowego. Dla większości społeczeństwa będzie to oznaczało konieczność wydrukowania i uzupełnienia ręcznego.
Zgodnie z instrukcjami zawartymi w samym formularzu należy wypełnić go czytelnie, bez skreśleń i poprawek. Każdą rubrykę trzeba zapisać albo zakreślić. Jeżeli po uzupełnieniu danej rubryki w dalszym ciągu pozostaje wolne miejsce, powinno się skreślić pustą przestrzeń w sposób uniemożliwiający późniejsze dopisanie tekstu. W przypadku gdy informacje nie mieszczą się w odpowiednich rubrykach, należy je umieścić na kolejnych ponumerowanych kartach A4 ze wskazaniem uzupełnianej rubryki. Dodane karty trzeba podpisać i dołączyć do formularza w formie załączników.
Nieprawidłowe wypełnienie wniosku lub jego nieopłacenie (od wniosku pobierana jest opłata w kwocie 30 zł) skutkuje wezwaniem dłużnika do uzupełnienia braków formalnych w terminie tygodniowym. Brak uzupełnienia wniosku skutkuje natomiast zwrotem pisma i nienadania biegu sprawie.
Rubryka nr 1 – sąd, do którego składany jest wniosek
W rubryce nr 1 formularza należy określić sąd, do którego dłużnik kieruje wniosek poprzez wskazanie jego nazwy oraz adresu siedziby. Wnioski o ogłoszenie upadłości konsumenckiej rozpoznają sądy upadłościowe, które stanowią wydziały rejonowych sądów gospodarczych.
Właściwość sądu ustala się według miejsca zamieszkania wnioskodawcy. O właściwości sądu decyduje miejsce faktycznego zamieszkania, nie miejsce zameldowania. Jeżeli dłużnik nie ma miejsca zamieszkania w Polsce lub innym kraju Unii Europejskiej, sądem właściwym do rozpoznania wniosku jest ten sąd, w którego obszarze właściwości znajduje się majątek dłużnika. Dłużnik zamieszkujący inny kraj Unii Europejskiej nie ma możliwości złożenia wniosku w Polsce. Właściwym jest wyłącznie sąd upadłościowy państwa zamieszkania.
Rubryka nr 2 – dane identyfikujące wnioskodawcę
Rubryka nr 2 odnosi się do danych identyfikujących wnioskodawcę. Dłużnik ma obowiązek wskazania swoich danych osobowych, takich jak:
- imię lub imiona;
- nazwisko;
- PESEL, ewentualnie numer paszportu i oznaczenie państwa wystawiającego paszport lub numer karty pobytu w Polsce;
- NIP – pod warunkiem, że dłużnik taki numer posiadał w ciągu ostatnich dziesięciu lat;
- miejsce i adres zamieszkania oraz opcjonalnie adres do doręczeń.
W omawianej rubryce dłużnik może wskazać także adres poczty elektronicznej. Dzięki temu ułatwiona zostanie komunikacja z sądem i syndykiem, co może mieć przełożenie na przyspieszenie postępowania upadłościowego.
W przypadku, gdy dłużnik zdecyduje się działać przez pełnomocnika, formularz wymaga wskazania danych tego pełnomocnika. Stosowne pełnomocnictwo należy dołączyć również do wniosku w formie załącznika i wskazać w rubryce nr 13.
Rubryka nr 3 – żądanie wniosku
Ustawodawca wymaga, aby wniosek o ogłoszenie upadłości miał osnowę, czyli żądanie. Jednakże z uwagi na rodzaj i charakter niniejszego postępowania oraz obowiązek złożenia wniosku na formularzu wystarczy, aby dłużnik w rubryce nr 3 zakreślił znacznik przy słowie „TAK”.
Dodatkowo dłużnik może wskazać, że wyraża zgodę na udział w postępowaniu o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli. Zgoda oznacza, że sąd przed ogłoszeniem upadłości może skierować dłużnika do postępowania układowego i tym samym uchronić go przed likwidacją jego majątku.
Rubryka nr 4 – aktualny i zupełny wykaz majątku
W rubryce nr 4.1 dłużnik musi wpisać aktualny wykaz swojego majątku. Formularz wymaga wskazania:
- opisu składnika majątku;
- informacji, czy na danym składniku majątku ustanowiono zabezpieczenie – chodzi głównie o zabezpieczenia bankowe oraz sądowe, np. zabezpieczenie hipoteczne, ustanowienie zakazu zbywania czy zajęcie danej ruchomości;
- daty ustanowienia takiego zabezpieczenia;
- szacunkowej wyceny składnika majątku – szacunek nie musi opierać się na profesjonalnych metodach wyceny, wystarczy wskazać średnią cenę rynkową;
- miejsca, w którym znajduje się dany składnik;
- posiadanych przez dłużnika środków pieniężnych w gotówce;
- waluty posiadanych środków pieniężnych;
- miejsca, w którym znajdują się owe środki.
Aktualność wykazu oznacza, że musi on być w pełni obowiązujący na dzień składania wniosku.
Z kolei rubryka nr 4.2 wymaga od dłużnika podania wszelkich wierzytelności posiadanych względem banków oraz SKOK-ów. Język, którym operuje ustawodawca, w tym miejscu może być nieco mylący. W praktyce oznacza to środki pieniężne zgromadzone i przetrzymywane w bankach lub innych instytucjach finansowych, tj. na rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych, lokatach, rachunkach inwestycyjnych itd.
W rubryce nr 4.3 należy zaś wskazać imię i nazwisko albo nazwę dłużnika oraz adres miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika wnioskodawcy, tj. osoby, która zaciągnęła u wnioskodawcy dług.
Rubryka nr 5 – spis wierzycieli
Rubryka nr 4 dotyczyła majątku posiadanego przez dłużnika, rubryka nr 5 wymaga z kolei wskazania zadłużenia. Spis wierzycieli musi dotyczyć wszystkich podmiotów, wobec których dłużnik spóźnia się z realizacją zobowiązań, niezależnie od tego, czy są już wymagalne, czy nie. Dłużnik ma obowiązek ujawnić również niespłacone wierzytelności, które uległy już przedawnieniu. Formularz wskazuje, że dłużnik powinien określić wierzycieli poprzez wskazanie ich imienia i nazwiska lub nazwy (trzeba pamiętać o wskazaniu rodzaju spółki, np. sp. z o.o., SA, jeśli wierzyciel pod taką działa), miejsca zamieszkania lub siedziby, wysokości zadłużenia, a także terminu zapłaty.
W wykazie wierzytelności należy wskazać aktualne kwoty zadłużenia oraz aktualnego wierzyciela. Jest to o tyle istotne, gdyż wiele instytucji finansowych dokonuje sprzedaży wierzytelności firmom windykacyjnym. W spisie trzeba wskazać podmioty, które na dzień sporządzania wniosku mają prawo do danych wierzytelności.
Rubryka nr 6 – spis wierzytelności spornych
W rubryce nr 6 trzeba wskazać wszystkie wierzytelności sporne dłużnika. Wierzytelności sporne to takie, które zostały zgłoszone wobec dłużnika, a których dłużnik nie uznaje albo kwestionuje ich istnienie w całości lub w części.
Rubryka nr 7 – informacje o osiągniętych przychodach w okresie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku
Rubryka nr 7 wymaga od dłużnika wskazania wszelkich źródeł przychodu osiągniętego w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, licząc od daty złożenia wniosku wstecz. Należy w niej wpisać w szczególności wynagrodzenie o pracę, wynagrodzenie z umów cywilnoprawnych, kwot otrzymywanych z tytułu alimentów, świadczeń socjalnych (np. zasiłek rodzinny, zasiłek 500+, zasiłek dla bezrobotnych), a także przychody z tytułu najmu oraz dzierżawy.
Rubryka nr 8 – informacje o kosztach poniesionych na utrzymanie dłużnika i osób pozostających na jego utrzymaniu w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku
W niniejszej rubryce należy wpisać rodzaje kosztów poniesionych przez dłużnika na utrzymanie siebie oraz osób pozostających na jego utrzymaniu w okresie ostatnich sześciu miesięcy sprzed dnia złożenia wniosku. W kosztach utrzymania gospodarstwa domowego trzeba zawrzeć w szczególności kwoty dotyczące:
- wyżywienia;
- czynszu;
- mediów;
- abonamentu telekomunikacyjnego, telewizyjnego i internetowego;
- środków czystości i higieny;
- lekarstw i wizyt u lekarza;
- paliwa do samochodu;
- rozrywki (np. kino, muzeum) oraz rekreacji (np. siłownia, basen);
- większych wydatków jednorazowych (np. zakup mebli, samochodu, ubrań itd.).
W punkcie dotyczącym uwag należy doprecyzować kogo lub czego dokładnie dotyczy dany koszt, m.in., czy dotyczy on samego dłużnika, całej rodziny, czy też poszczególnych jej członków.
Rubryka nr 9 – informacje o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach
W rubryce nr 9 dłużnik powinien wskazać dane dotyczące czynności prawnych dokonanych przez niego na przestrzeni ostatnich dwunastu miesięcy, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach. W uwagach natomiast można wskazać m.in. cenę kupna lub sprzedaży.
Rubryka nr 10 – informacje o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł
W niniejszej części formularza należy wpisać te dane, które nie były wymagane w rubryce nr 9. Przy czym trzeba pamiętać, że chodzi jedynie o te czynności prawne, których przedmiot był równy lub wyższy niż 10 000 zł.
Rubryka nr 11 – uzasadnienie wniosku
Uzasadnienie wniosku powinno wskazywać stan prawny i faktyczny w sprawie, tj. wszelkie okoliczności, które doprowadziły dłużnika do konieczności ogłoszenia upadłości. Powinien on opisać swoją sytuację osobistą i majątkową oraz możliwości zarobkowe, które wskazują na to, że w jego przypadku istnieje stan niewypłacalności. Ponadto dłużnik powinien wykazać kiedy, w jakim celu i w jakich okolicznościach były zaciągane poszczególne zobowiązania, a także co przyczyniło się do utraty zdolności do ich spłaty.
Rubryka nr 12 – dowody potwierdzające okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku
W rubryce nr 12 trzeba wskazać wnioski dowodowe. Dowody mają na celu co najmniej uprawdopodobnić przywołane w treści wniosku okoliczności sprawy. Każdy dowód należy wymienić osobno w lewej kolumnie. W kolumnie prawej natomiast trzeba wskazać fakt, który dany dowód ma stwierdzać.
Rubryka nr 13 – załączniki
W tej części wniosku ustawodawca wymaga od dłużnika wymienienia wszystkich załączników, które zostaną dołączone do wniosku. Należy wskazać je w takiej kolejności, w jakiej zostaną dołączone do pisma, pozwoli to sądowi na łatwiejsze i szybsze sprawdzenie ewentualnych błędów czy braków formalnych.
Uzupełnienie tej rubryki sprowadza się zasadniczo do wymienienia wszystkich dokumentów, które są składane wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Trzeba pamiętać, że oprócz dokumentów mających potwierdzać wskazane w formularzu twierdzenia, jako załącznik należy dołączyć potwierdzenie opłaty od wniosku oraz pełnomocnictwo (o ile dłużnik działa przez pełnomocnika).
Rubryka nr 14 – oświadczenie o braku negatywnych przesłanek ogłoszenia upadłości oraz podpis wnioskodawcy
W tym miejscu wymaga się od dłużnika, aby złożył własnoręczny podpis potwierdzający prawdziwość danych wskazanych we wniosku. Oświadczenie to należy podpisać osobno, niezależnie od podpisu złożonego pod samym wnioskiem.
Trzeba pamiętać, że za podanie nieprawdziwych danych we wniosku dłużnikowi grozi odpowiedzialność karna. Zgodnie z art. 522 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe za wskazanie nieprawdziwych danych we wniosku o ogłoszenie upadłości, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Wniosek o upadłość konsumencką – podsumowanie
Jak widać, wypełnienie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest nazbyt skomplikowane. Całą sprawę ułatwia również fakt, że wniosek składa się na specjalnym formularzu. Wystarczy dokładnie zapoznać się z uwagami zawartymi we wzorze i wypełnić go zgodnie z rzeczywistym stanem faktycznym. Jeżeli jednak sytuacja dłużnika jest mocno skomplikowana, w sprawie występuje cały szereg wierzycieli, a jego majątek jest pokaźny, zaleca się zgłoszenie do profesjonalisty zajmującego się na co dzień tego typu sprawami, tj. do doradcy restrukturyzacyjnego.
