Z umowami leasingowymi wiążą się również zagadnienia dotyczące zmiany stron umowy, ponownego leasingu czy też wykupu jego przedmiotu. Wymienione zdarzenia mogą wywołać określone skutki podatkowe. Dlatego też zarówno leasingodawcy, jak i leasingobiorcy powinni zapoznać się z podstawowymi informacjami na ten temat.
Cesja umowy leasingowej
Przepisy dotyczące umów leasingu dopuszczają zmianę stron umów. Cesja umowy leasingowej, jeżeli nie przewiduje innych zmian w umowie poza tymi dotyczącymi stron, nie wpływa na podstawowy okres trwania umowy. Wynika to bezpośrednio z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych art. 23a pkt 2 (art. 17a pkt 2 updop):
“Ilekroć w rozdziale jest mowa o (...) podstawowym okresie umowy leasingu - rozumie się przez to czas oznaczony, na jaki została zawarta ta umowa, z wyłączeniem czasu, na który może być przedłużona lub skrócona; w przypadku zmiany strony lub stron tej umowy podstawowy okres umowy uważa się za zachowany, jeżeli inne postanowienia umowy nie uległy zmianie(...)”.
Te jednak zasady dotyczą jedynie umów zawartych po 1 stycznia 2013 roku. W stosunku do wcześniejszych umów stosuje się przepisy stanu prawnego jaki obwiązywał na dzień podpisania tych umów, a te w ogóle nie przewidywały możliwości zmiany korzystającego w trakcie trwania umowy leasingu.
Ponowny leasing
Od stycznia 2013 roku dopracowano w przepisach również kwestię ponownego leasingu. Zmiany spowodowały, iż stał on się bardziej opłacalny niż był wcześniej. Jak stanowi bowiem art. 23b ust. 1 pkt 3:
“(...) suma ustalonych opłat w umowie leasingu (...) pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu(...) “. Oznacza to, że w obecnym stanie prawnym suma ustalonych w umowie opłat odpowiadać powinna co najmniej wartości rynkowej przedmiotu leasingu z dnia zawarcia następnej umowy leasingu, a nie jak było dotychczas, wartości początkowej tego składnika.
Istotne: dla zasady tej nie ma znaczenia czy umowa zawierana jest z poprzednim korzystającym, czy też z całkowicie nowym podmiotem. Należy jednak mieć na uwadze, iż ponowny leasing na bieżących zasadach również dotyczy jedynie umów zawartych po 1 stycznia 2013 roku.
Wykup z leasingu na przykładzie samochodów
Po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego leasingodawca zwykle umożliwia wykup samochodu. Zagadnienie to nie dotyczy leasingu finansowego. Tam bowiem od samego początku przedmiot umowy jest własnością leasingobiorcy. Zakończenie umowy leasingu finansowego oznacza więc koniec opłacania rat leasingowych, czyli wygaśnięcie zobowiązania. Natomiast w leasingu operacyjnym (jeżeli umowa nie stanowi inaczej) po zakończeniu okresu trwania umowy samochód wciąż jest własnością leasingodawcy, który zwykle przedstawia dodatkową ofertę wykupu. W przypadku osób fizycznych wykup samochodu z leasingu może nastąpić w dwojaki sposób:
1) wykup na firmę,
2) wykup prywatny.
Od metody wykupu będzie zależało rozliczenie podatkowe transakcji.
Wykup na firmę
Jeżeli po upływie okresu leasingu przedmiot umowy zostanie wykupiony na firmę, przedsiębiorca może:
- zakwalifikować go jako środek trwały;
- wartość wykupu uwzględnić bezpośrednio w kosztach - pod warunkiem, że cena wykupu nie przekracza kwoty 3 500 zł.
Polecamy
Czy w umowie leasingu samochodu osobowego obowiązuje limit kosztów?
Gdy wykupiony samochód spełnia kryteria określone w art. 22a ust 1 updof (odpowiednio art. 16a ust 1 updop), może zostać wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Nastąpi to w miesiącu, w którym zostaje przekazany do użytkowania w firmie (zwykle ten sam, w którym nastąpił wykup). Jako wartość początkową wykupionej rzeczy należy przyjąć standardowo kwotę należną zbywcy:
- powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania, i
- pomniejszoną o podlegający odliczeniu VAT naliczony oraz
- skorygowaną o ewentualne różnice kursowe.
Po zakwalifikowaniu wykupionej rzeczy do środków trwałych podatnik powinien określić plan amortyzacji. Jeżeli ustalona wartość początkowa nie przekracza kwoty 3 500 zł, podatnik może dokonać jednorazowej amortyzacji już w miesiącu wprowadzenia wykupionej rzeczy do ewidencji. Wówczas, jeżeli wprowadzenie na środki trwałe nastąpiło w miesiącu wykupu w tym samym miesiącu, cała wartość trafi do kosztów uzyskania przychodu.
Jednak jeżeli wartość przekracza wskazany limit, należy wg wybranej metody amortyzacji dla środka trwałego sporządzić plan amortyzacji, zaczynając zaliczanie odpisów amortyzacyjnych od miesiąca następującego po przyjęciu rzeczy do użytkowania w firmie.
Wykup prywatny
Osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą może wykupić użytkowany wcześniej w firmie, na podstawie umowy leasingu operacyjnego, samochód w celu prywatnego użytkowania. Decydując się jednak na takie rozwiązanie, należy mieć na uwadze określone konsekwencje podatkowe.
Po pierwsze, w takiej sytuacji przedsiębiorca nie zaliczy wydatków związanych z wykupem do firmowych kosztów uzyskania przychodu.
Po drugie, jeżeli wykupiony z leasingu samochód miałby być wykorzystywany dla celów prywatnych ale też i firmowych, konieczne będzie prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu. Wydatki związane z bieżącym użytkowaniem pojazdu dla celów służbowych będą kosztem podatkowym, ale wyłącznie do wysokości limitu wynikającego z kilometrówki (ewidencji przebiegu pojazdów).
Po trzecie: użytkowanie samochodu wykupionego z leasingu (firmowego) wyłącznie do celów prywatnych może rodzić spory z urzędami skarbowymi. Pamiętajmy: organy podatkowe stoją wówczas na stanowisku, że ewentualna sprzedaż takiego samochodu będzie traktowana jako sprzedaż firmowa. Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca przed upływem 6 lat od wykupu samochodu zdecydowałby się na jego sprzedaż, to pomimo dokonania zakupu na cele prywatne byłby zobowiązany uzyskany przychód traktować i opodatkować jako przychód z prowadzonej działalności gospodarczej. Zdaniem organów skarbowych jest to zasadne, gdyż przed wykupem poszczególne raty leasingowe zaliczane były do kosztów podatkowych prowadzonej działalności, a preferencyjny wykup jest konsekwencją wcześniejszej umowy leasingu, choć handlowo stanowi całkowicie odrębne zdarzenie gospodarcze.
Przykładem dla powyższego stanowiska jest wydana w dniu 10 stycznia 2013 interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, nr IPTPB1/415-603/12-4/AG:
“Zauważyć tu należy, iż samochód wykorzystywany w działalności gospodarczej na podstawie umowy leasingu stanowi składnik majątku prowadzonej działalności gospodarczej już przez fakt obciążenia kosztów uzyskania przychodów, np. ratami leasingowymi, czy wydatkami poniesionymi na jego eksploatację. Ponadto należy tu mieć na uwadze, iż możliwość jego preferencyjnego zakupu z reguły przewidziana jest dla podmiotu będącego leasingobiorcą, czyli osobą fizyczną prowadząca działalność gospodarczą. Oznacza to, iż również możliwość wykupu tego samochodu na warunkach preferencyjnych jest związana z prowadzoną działalnością, jest następstwem umowy leasingu zawartej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.”
Dla leasingodawcy postawienie przedmiotu leasingu do wykupu jest również odrębnym zdarzeniem gospodarczym, niepowiązanym bezpośrednio podatkowo z samą umową leasingu.
