Nadgodziny pracownika muszą zostać mu zrekompensowane dodatkowym wynagrodzeniem lub czasem wolnym. Przepisy określają pewne granice i reguły rozliczania nadgodzin. Warunki więc nie do końca mogą być dyktowane przez pracodawcę choć zawsze decydujący głos co do samego sposobu rekompensaty nadgodzin ma szef.
Wolne w nagrodę za nadgodziny
Zasady przyznawania czasu wolnego za wypracowane nadgodziny zależą od tego kto taką inicjatywę pierwszy poweźmie. Pracownik czy pracodawca? Jeżeli propozycję rozliczania nadgodzin w formie dodatkowego wolnego pierwszy zgłosi pracownik wymianę nadgodzin na wolne liczy się w stosunku 1:1, czyli jedna wypracowana nadgodzina to jedna godzina wolna. Jeżeli natomiast z inicjatywą tego rodzaju rekompensaty nadgodzin wyjdzie pracodawca wymiana wygląda już inaczej. Za jedną przepracowaną nadgodzinę pracownikowi przysługuje już 1,5 godziny wolnej, o czym mowa w przepisach Kodeksu Pracy.
Nadgodziny - inicjatywa pracodawcy
W przypadku gdy przedsiębiorca wyrazi zgodę na rekompensowanie nadgodzin czasem wolnym powstaje pytanie kiedy pracownik ma prawo skorzystać z wolnych dni? Ta kwestia również została uzależniona od tego czy inicjatorem formy rozliczania był pracownik czy też pracodawca. Jeżeli pracownik nie złożył pracodawcy wniosku o przydzielenie dni wolnych zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy, pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, którego dotyczyły nadgodziny. Okres, w którym pracownik powinien wykorzystać wypracowane na podstawie dni wolnych przez pracownika nadgodzin nie jest zatem w tym przypadku dowolny. Jeżeli pracodawca nie wyda wolnych dni pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego będzie zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia za przepracowane nadgodziny.
Nadgodziny z inicjatywy pracownika
Inne zasady obowiązują gdy pracownik złoży pracodawcy pisemny wniosek o rozliczenie wypracowanych nadgodzin. Wówczas wykorzystanie nadgodzin nie jest ograniczone okresem rozliczeniowym, w którym te nadgodziny wypracowano. W związku z tym gdy pracownik “nie odbierze” wolnych dni przed zakończeniem okresu rozliczeniowego przechodzą one na okres kolejny zadeklarowany we wniosku pracownika.
Czas wolny za nadgodziny a wynagrodzenie
Podczas gdy czas wolny wydawany jest bez wniosku pracownika w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych pracodawca nie może dokonać obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.
Inaczej będzie w przypadku gdy rekompensaty nadgodzin w postaci czasu wolnego przyznano na wniosek pracownika w miesiącu innym niż praca w zwiększonym wymiarze wystąpiła. Wówczas w miesiącu, w którym nadgodziny wystąpiły pracownikowi powinno się przyznać wynagrodzenie wyższe a w miesiącu w którym “odbierze” wolne wynagrodzenie odpowiednio powinno ulec obniżeniu.
Kwestia rozliczania nadgodzin nie jest zatem jednoznaczna. Zawsze zależy od tego, która ze stron umowy pierwsza wyjdzie z inicjatywą. Ostateczną decyzję podejmuje zawsze pracodawca jednak musi się on liczyć z przepisami Kodeksu Pracy.
