Zgodnie ze Sprawozdaniem Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych z funkcjonowania systemu zamówień publicznych wartość udzielonych zamówień publicznych w roku 2021 wyniosła 184 mld zł, co stanowiło około 7% produktu krajowego brutto (PKB). Jakie sektory zostały wsparte w największym stopniu przez zamówienia publiczne? Najwięcej środków z ogólnej wartości udzielonych zamówień przeznaczono na roboty budowlane (39%), kolejne miejsca zajęły odpowiednio dostawy (31%) i usługi (30%).
Jak na tym tle wyglądała konkurencyjność postępowań? W 2021 roku w zamówieniach o wartości poniżej progów unijnych (to jest odpowiednio: 5 350 000 euro dla robót budowlanych oraz 139 000 euro dla dostaw i usług) średnio składano 2,59 oferty. Warto jednak zwrócić uwagę, że w zamówieniach na roboty budowlane postępowań, w których złożono tylko jedną ofertę, było około 22%; w dostawach prawie 48% zamówień to zamówienia z jedną ofertą, a w przypadku usług odsetek ten wyniósł prawie 40%. Jeżeli dodamy do tego fakt, że tylko 58% (w latach wcześniejszych ok. 65%) składanych ofert pochodziło od wykonawców z sektora MŚP, od razu nasuwa się myśl, że polski rynek zamówień publicznych cechuje stosunkowo niska konkurencyjność.
Niski odsetek firm, które decydują się na wzięcie udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego przekłada się bezpośrednio na znaczne ograniczenie możliwości uzyskania maksymalnej efektywności zrealizowanych robót budowlanych, dostaw czy usług. Przyczyn niechęci względem składania ofert w ramach zamówień publicznych należy doszukiwać się przede wszystkim w ograniczonej znajomości przepisów prawnych oraz nadmiernym skomplikowaniu rynku zamówień publicznych. Receptą na taki stan rzeczy ma być projekt unijny realizowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pn. „Zamówienia publiczne dostępne dla wszystkich – oferta dla przedsiębiorców”. Kto może ubiegać się o dofinansowanie? Jakie wsparcie można otrzymać?
Do kogo skierowany jest projekt ,,Zamówienia publiczne dostępne dla wszystkich"?
Celem projektu jest zwiększenie aktywności mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw na rynku zamówień publicznych poprzez wzrost wiedzy i kompetencji przede wszystkim tych przedsiębiorców, którzy do tej pory nie byli aktywni na tym rynku. O wsparcie mogą ubiegać się przedsiębiorcy i ich pracownicy, którzy są zainteresowani udziałem w zamówieniach publicznych na terenie Polski i spełniają następujące warunki:
- należą do sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw, co potwierdza „Oświadczenie określające przynależność do danej kategorii przedsiębiorstwa”, które stanowi załącznik nr 2 do umowy wsparcia;
- wydelegują do udziału w projekcie pracownika i potwierdzą jego zaangażowanie w proces ubiegania się o zamówienie publiczne;
- nie posiadają przekroczonego limitu otrzymanej pomocy de minimis;
- pracownicy skierowani do udziału w projekcie nie zostali objęci wsparciem w ramach projektu realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, który dotyczył tematyki zamówień publicznych;
- wniosą wkład własny nie mniejszy niż 10% kosztów usług szkoleniowych i doradczych, który nie będzie pochodził ze środków publicznych, w tym z dotacji z budżetu państwa lub budżetu jednostek samorządu terytorialnego.
Warto zwrócić uwagę, że zdecydowaną większość uczestników programów (min. 80%) stanowić mają przedsiębiorcy nieposiadający doświadczenia na rynku zamówień publicznych (należy przez to rozumieć przedsiębiorcę, który nie zawarł żadnej umowy z zamawiającym wyniku rozstrzygnięcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego).
Jakie wsparcie przewidziano w projekcie?
W celu udzielania wsparcia jak największej liczbie przedsiębiorstw w regulaminie naboru zawarto zapis, że jedno przedsiębiorstwo może skierować do udziału w projekcie tylko jednego pracownika. Na wstępie przeprowadzany jest test kompetencji. Narzędzie to dostarcza obiektywnej i wiarygodnej informacji na temat tego, jaki poziom kompetencji wykazuje dany uczestnik. Za szkolenie zakończone nabyciem kompetencji w zakresie zamówień publicznych będzie uznane szkolenie z wynikiem kompetencji równym lub wyższym 60%. Każdy uczestnik zakwalifikowany do programu ma możliwość skorzystania z następujących szkoleń i doradztwa poszkoleniowego:
- szkolenia z zakresu ubiegania się o zamówienia publiczne w Polsce, uwzględniające specyfikę zamówień z zakresu usług, dostaw i robót budowlanych, w tym tematyka partnerstwa publiczno- prywatnego (2 dni szkoleniowe – czas trwania 16 godz.);
- zindywidualizowane doradztwo poszkoleniowe bezpośrednio związane z tematyką szkolenia z zakresu ubiegania się o zamówienia publiczne (czas trwania 4 godz.);
- szkolenia powiązane z formą warsztatową z zakresu przygotowania do wykorzystania instrumentów e-zamówień w Polsce (1 dzień szkoleniowy – 8 godz.);
- zindywidualizowane doradztwo poszkoleniowe bezpośrednio związane z tematyką szkoleń z zakresu przygotowania do wykorzystania instrumentów e-zamówień (czas trwania 2 godz.);
- szkolenie z zakresu prawnych aspektów prowadzenia działalności w związku z funkcjonowaniem na rynku zamówień publicznych (1 dzień szkoleniowy – 8 godz.)
Na czym polega doradztwo w projekcie?
Doradztwo jest formą wsparcia polegającą na bezpośredniej pracy uczestnika projektu i trenera, której celem jest opracowanie konkretnych dokumentów dotyczących zamówień publicznych. W trakcie doradztwa przedsiębiorca uzyska profesjonalną pomoc w zakresie:
- opracowania lub zweryfikowania pisma na potrzeby uczestnictwa w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego;
- sporządzenie wniosku o protokół otwarcia ofert;
- przygotowania dokumentacji związanej z postępowaniem odwoławczym przed Krajową Izbą Odwoławczą;
- realizacji umowy o udzielenie zamówienia publicznego (np. kary umowne, możliwość wprowadzania zmian do umowy, udzielenia zamówienia uzupełniającego, zatrzymanie wadium, okres gwarancji).
Należy podkreślić, że doradztwo realizowane jest przez adwokatów i radców prawnych z wieloletnim doświadczeniem i dotyczy postępowań o udzielenie zamówienia publicznego z sektora/branży, którą przedsiębiorca jest bezpośrednio zainteresowany.
Szkolenie z e-zamówień publicznych
Od 1 stycznia 2021 roku obowiązuje pełna elektronizacja zamówień publicznych. Oznacza to, że wszystkie oferty i wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu muszą być składane w formie elektronicznej. Również cała komunikacja między zamawiającym a wykonawcami odbywa się za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Udział w projekcie „Zamówienia publiczne dostępne dla wszystkich – oferta dla przedsiębiorców” jest więc doskonałą okazją do nabycia wiedzy z zakresu e- zamówień. Program obejmuje m.in.:
- przepisy i zasady udzielania e-zamówień publicznych w Polsce,
- pozyskiwanie informacji o e-zamówieniach publicznych (wyszukiwarka ofert),
- zasady udzielania e-zamówień,
- komunikację zamawiającego z wykonawcami,
- przygotowanie e-zamówień,
- tryb udzielania zamówień,
- dokumentowanie e-zamówień oraz umowy w sprawach zamówień,
- środki ochrony prawnej.
Zdobycie praktycznej wiedzy z zakresu e-zamówień pozwoli przedsiębiorcom przygotować swoją pierwszą ofertę z zakresu robót budowlanych, dostaw lub usług.
Jak uzyskać poręczenie wadialne finansowane z funduszy unijnych?
Przystąpienie do udziału w przetargu wymaga od przedsiębiorców zdobycia niezbędnej wiedzy z zakresu zamówień publicznych. Nie jest to jednak jedyny warunek. Poza czasem przeznaczonym na zapoznanie się z warunkami i przygotowaniem oferty bardzo często potrzeba pieniędzy na zabezpieczenie wadium. Warto więc przyjrzeć się poręczeniom wadialnym, które pozwalają zwiększyć płynność finansową firmy, gdyż w 100% zastępują gotówkę w procesie składania ofert.
Czym jest poręczenie wadialne? To rodzaj umowy między poręczycielem za zamawiającym, w której to poręczyciel zobowiązuje się przekazać drugiej stronie środki w przypadku, gdy wykonawca:
- nie wykona prawidłowo zapisów umowy zawartej między nim a zamawiającym;
- nie wypełnił zobowiązań dotyczących szkód, które powstały w czasie trwania gwarancji lub obowiązków z tytułu rękojmi.
Kto i na jakich zasadach może udzielić poręczeń wadialnych? W przypadku środków unijnych są to zazwyczaj instytucje wspierające rozwój mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw powołane z inicjatywy Urzędów Marszałkowskich.
Zasady przyznawania poręczenia wadialnego na przykładzie Dolnośląskiego Funduszu Gospodarczego
Wniosek o e-wadium wypełnia się za pośrednictwem strony internetowej https://e-wadium.dfg.pl/. Po analizie na wskazany adres e-mail odsyłana jest umowa, faktura proforma oraz draft poręczenia. Po elektronicznej akceptacji umowy i przesłaniu potwierdzenia przelewu przedsiębiorca otrzymuje gotowe poręczenie o maksymalnej wartości do 50 000 zł. Termin obowiązywania poręczenia to 127 dni. Nie ma opłat za rozpatrzenie wniosku o udzielenie poręczenia. Przedsiębiorca ponosi jedynie prowizję w wysokości 0,5% wartości poręczenia (nie mniej niż 140 zł). Jeżeli potrzebne będzie dodatkowe poręczenie wadialne wynikające z przedłużenia okresu związania ofertą, nie ponosi się za to żadnych opłat. Minimum formalności i dodatkowych zabezpieczeń oraz szybki proces rozpatrzenia wniosku (zazwyczaj 2 dni robocze) powoduje, że poręczenie wadialne to doskonała alternatywa dla zabezpieczania w formie gotówki.
Instytucje odpowiedzialne za realizację projektu „Zamówienia publiczne dostępne dla wszystkich – oferta dla przedsiębiorców” można znaleźć na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Należy mieć nadzieję, że przedsiębiorcy, którzy wezmą udział w szkoleniach i doradztwie, będą później aktywni na rynku zamówień publicznych, a średnia liczba składanych ofert w postępowaniach z roku na rok będzie coraz wyższa. Poręczenia wadialne dofinansowane z funduszy europejskich są natomiast szansą na zachowanie własnych środków, które w przypadku standardowego wadium w postaci pieniężnej zostałyby zamrożone.
