Pierwszą i podstawową rzeczą, jeśli chce się prowadzić własną firmę, jest sporządzenie biznesplanu. To nic innego jak pisemne sprecyzowanie oczekiwań przyszłego przedsiębiorcy, zaplanowanie firmy krok po kroku. Taki plan działania powinien zawierać opis krótko i długoterminowych celów przedsiębiorstwa, oferowanych produktów lub usług, a także analizę możliwości rynkowych oraz środków, umożliwiających osiągnięcie założonych celów w konkretnym otoczeniu. Brak planu działania to prosta droga do porażki biznesowej. W jaki sposób zatem odpowiednio się przygotować do prowadzenia własnej działalności? To proste - napisz biznesplan!
Po co pisać biznesplan?
Najważniejszym zadaniem biznesplanu jest dostarczenie przedsiębiorcy informacji, niezbędnych do podjęcia właściwej decyzji zarówno o rozpoczęciu, jak i zaniechaniu działalności. Może się bowiem okazać, że przedsięwzięcie, które zdaniem subiektywnej opinii przyszłego przedsiębiorcy ma szanse powodzenia, według analiz biznesplanu będzie nieopłacalne i nierealne.
Chcąc prowadzić własny biznes plan to podstawa bowiem brak planu działania, to prosta droga do przedsiębiorczej porażki. Biznesplan jest dokumentem, który przedstawia plan rozwoju firmy. Jest on potrzebny, aby uzyskać finansowanie z instytucji zewnętrznych, takich jak banki, fundusze inwestycyjne czy urzędy pracy. Jeśli biznesplan wymagany jest przez instytucję zewnętrzną, warto sprawdzić, czy ma ona swój własny wzór. Wzór ten zwykle zawiera zestaw pytań i informacji, które należy uwzględnić w biznesplanie. Nie należy kopiować istniejących biznesplanów. Biznesplan musi być dobrze przemyślany i rzetelnie opracowany. Powinien on również odpowiadać pomysłowi na biznes. Skopiowany cudzy plan nie przygotuje przyszłego przedsiębiorcy do prowadzenia własnej działalności. To, że ktoś świadczy tę samą usługę, nie oznacza, że realizuje ją w takich samych realiach rynkowych. Należy zatem wziąć pod uwagę swoje własne możliwości, zasoby i doświadczenie. Biznesplan to ważne narzędzie, które jest pomocne w realizacji biznesowej wizji. Dlatego ważne jest, aby poświęcić czas i wysiłek na jego przygotowanie.
Jak napisać biznesplan?
Niezależnie od tego, czy biznesplan tworzony jest na własne potrzeby, czy jego adresatem będzie podmiot zewnętrzny, powinien być on sporządzony w sposób przejrzysty i zrozumiały. Nie ma jednego doskonałego wzorca, według którego należy tworzyć biznesplan. Istnieje jednak kilka standardowych układów, według których najczęściej się go sporządza:
Streszczenie przedsięwzięcia
Pomimo że streszczenie jest pierwszą częścią biznesplanu, to sporządza się je na samym końcu. Musi ono bowiem zawierać wszystkie, najistotniejsze informacje z poszczególnych jego części. Warto też pamiętać, że streszczenie jest wizytówką całego biznesplanu i musi być sporządzone w sposób szczególnie staranny. Powinno być zatem esencją całego dokumentu. Znaleźć się powinny w nim takie informacje jak: cel opracowania biznesplanu, wysokość i przeznaczenie potrzebnych środków, krótki opis produktów, usług i rynków zbytu ze szczególnym uwzględnieniem korzyści dla klienta, doświadczenie i umiejętności kierownictwa w kontekście przydatności do danego przedsięwzięcia oraz główne dane finansowe.
Charakterystyka przedsiębiorstwa
Charakterystyka przedsiębiorstwa jest stosunkowo krótka. Zawiera się w niej podstawowe informacje o firmie, takie jak:
- nazwa i forma prawna przedsiębiorstwa,
- przedmiot działalności,
- pełne dane teleadresowe,
- charakterystyka właścicieli (życiorysy).
Dołączane są również informacje dotyczące:
- misji i celów przedsiębiorstwa,
- otrzymanych nagród i posiadanych certyfikatów,
- posiadanych zasobów.
Charakterystyka produktu
Charakterystyka produktu opiera się na dogłębnej analizie przedmiotu działalności przedsiębiorstwa. Przedstawia się w niej cechy produktu (usługi), wyróżniające go na tle konkurencji. Ważna jest przede wszystkim:
Cena:
- strategia (polityka) cenowa;
- koszt jednostkowy produktu lub usługi;
- cena u konkurencji;
- rabaty;
- obecny i prognozowany udział w rynku.
Dystrybucja:
- strategia sprzedaży i dystrybucji;
- opis wykorzystywanych kanałów dystrybucji;
- partnerzy handlowi (zawarte umowy, zamówienia);
- formy płatności;
- sługi posprzedażowe i serwis.
Nie może również zabraknąć informacji na temat:
- przewagi konkurencyjnej;
- wartości klienta;
- technologii wytwarzania produktu i innych elementach, decydujących o ostatecznym jego kształcie;
- posiadanych prawach autorskich i patentach;
- planach związanych z unowocześnianiem produktu;
- przepisach prawnych związanych z używaniem produktu;
- fazach cyklu życia produktu.
Kadra pracownicza i zarządzająca
Jako istotny element, decydujący o powodzeniu całego przedsięwzięcia, swoje oddzielne miejsce w biznesplanie ma również zaplecze pracownicze i zarządzające. W tej części przedstawić należy informacje na temat:
- kwalifikacji osoby prowadzącej działalność, bądź kadry kierowniczej (wieku, doświadczenia, historii kariery i osiągnięć zawodowych, certyfikatów, patentów, praw autorskich);
- kwalifikacji kadry pracowniczej (jeśli taka będzie zatrudniana);
- struktury organizacyjnej i systemu komunikacji w przedsiębiorstwie;
- podziału obowiązków pomiędzy poszczególnymi członkami zarządu (jeżeli firma funkcjonować będzie w formie spółki);
- polityki płacowej, zatrudnienia i szkoleń;
- systemu kontroli;
- monitoringu podejmowanych działań;
- usługi doradczej (jeśli firma będzie z takich korzystać).
Rynek i konkurencja
Ten fragment biznesplanu ma na celu przedstawienie otoczenia w jakim przyjdzie działać przyszłej firmie. Należy szczegółowo scharakteryzować rynek, na którym przedsiębiorstwo będzie funkcjonowało, panującą tendencję w branży, konkurencję oraz klientów. Trzeba tego dokonać w możliwie najpełniejszy sposób: tak, by zarówno przedsiębiorca, jak i odbiorca biznesplanu, miał jasność sytuacji. Należy też przeanalizować wszystkie mocne i słabe strony biznesu oraz zagrożenia, które mogą zaistnieć w trakcie funkcjonowania firmy.
Marketing i reklama
W tej części biznesplanu trzeba przedstawić strategię marketingową oraz sposoby promocji i reklamy produktu. Żeby można było tego dokonać, niezbędne jest sprecyzowanie grupy docelowej, czyli odbiorców towarów lub usług. Charakterystyka klienta powinna być sporządzona w sposób niezwykle skrupulatny. Tak, by można było precyzyjnie ustalić najefektywniejsze metody dotarcia z produktem do odbiorcy. Wybór danej strategii i jej celowość muszą uzasadniać konkretne, merytoryczne argumenty. Niezbędne jest przedstawienie:
- formy reklamy i promocji;
- sposobu dotarcia do klienta (ulotki, foldery, billboardy, prasa, Internet, radio, telewizja);
- budżetu reklamowego (jaki procent od dochodu będzie przeznaczany na reklamę);
- przeprowadzonych i planowanych kampanii reklamowych;
- sposoby kreowania pozytywnego wizerunku firmy (Public Relations).
Analizy marketingowe
Żaden biznesplan nie będzie w pełny jeśli nie przeprowadzimy analiz marketingowych i ekonomicznych. Podstawową analizą, którą powinniśmy uwzględnić pisząc biznesplan jest analiza SWOT, czyli analiza, która pozwoli nam określić mocne i słabe strony, a także zagrożenia i szanse planowanego przedsięwzięcia. Analiza SWOT jest podstawą, czyli tzw. "must have" każdego biznesplanu. Jej przeprowadzenie pozwoli nam oszacować rzeczywiste minusy i plusy naszego biznesu. Oprócz analizy SWOT, warto też przeprowadzić dodatkowe, pochodne od niej, np. analizę 5 sił Portera (tzw. diament Portera), a także analizę mikro i makro otoczenia przedsiębiorstwa wraz z mapami konkurencji.
Plany i harmonogram realizacji
Chaos i brak określonego harmonogramu podejmowanych działań może pogrążyć nawet bardzo dobry projekt. Dlatego do realizacji przedsięwzięcia, niezbędne jest wyznaczenie głównych celów i przedstawienie metod ich realizacji przynajmniej na 5 lat z góry. Ważne jest wskazanie:
- celu firmy i zakładanych terminów ich realizacji;
- sposobu osiągania założonych celów;
- głównych czynników wpływających na realizację planów.
Analiza finansowa
Opracowanie planu inwestycyjnego, wraz z prognozą przyszłej sprzedaży i kosztów jej uzyskania, stanowią podstawę do podjęcia decyzji o uruchomieniu działalności. Bez tego, nie sposób skutecznie zaistnieć na rynku. Dlatego też, analiza finansowa jest ostatnią i obok analizy rynku, najważniejszą częścią biznesplanu. Można powiedzieć, że jest jego sercem. Zawartość tej treści różni się w zależności od tego, kto i dla jakich celów go przygotowuje. Mimo tych różnic, istnieją 3 podstawowe elementy, które powinny się w niej znaleźć zawsze, a mianowicie:
- bilans;
- rachunek zysków i strat (wraz z prognozowanymi nakładami inwestycyjnymi);
- rachunek przepływów środków pieniężnych.
Dodatkowo, w analizie finansowej warto zawrzeć także:
- źródła finansowania działalności;
- analizę progu rentowności;
- stopę zwrotu zainwestowanego kapitału;
- informacje o obecnych i przyszłych zapotrzebowaniach na kapitał;
- założenia, na bazie których przedstawiono prognozy.
Ważne, by pisząc biznesplan, posługiwać się jedynie wiarygodnymi danymi. Pomijając sam fakt, że nie warto okłamywać samego siebie to dane nieprawdziwe, nierealne lub przeszacowane mogą wzbudzić podejrzenia u oceniającego biznesplan. Konsekwencją tego może być np. odmowa finansowania. Warto też pomyśleć o załącznikach do dokumentu, które urzeczywistnią zaprezentowane w biznesplanie wyliczenia (np. wyniki badań rynkowych, dane patentowe, rekomendacje bądź referencje od osób trzecich).
