W sytuacji, gdy dochodzi do zawarcia umowy sprzedaży samochodu, nabywca jest podmiotem zobowiązanym do zapłaty podatku PCC. Natomiast w naszym artykule zastanowimy się, czy dopuszczalna jest zapłata podatku PCC przez sprzedawcę samochodu!
Kto jest podatnikiem podatku PCC?
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.
W myśl art. 4 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.
Z powołanego wyżej przepisu art. 4 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jasno wynika, że w przypadku umowy sprzedaży obowiązek podatkowy z tego tytułu ciąży na kupującym. Wynika to wprost z treści przepisu prawa.
To zatem powoduje, że sprzedawca nie ma statusu podatnika podatku PCC z tytułu dokonanej umowy sprzedaży. Sprzedawca nie jest również podmiotem zobowiązanym solidarnie do zapłaty podatku wraz ze sprzedawcą.
Czy możliwa jest zapłata podatku PCC przez sprzedawcę?
W prawie polskim obowiązuje zasada swobody umów. Zgodnie z art. 353(1) Kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
W związku z tym pojawia się pytanie, czy strony umowy sprzedaży mogą ustalić, że podmiotem zobligowanym do zapłaty podatku PCC będzie sprzedający zamiast kupującego.
Po pierwsze wskazać należy, że treść powyższego przepisu wyraźnie wskazuje, iż swoboda umów ograniczona jest przepisami ustawy. Treść umowy skonstruowanej i zawartej pomiędzy stronami nie może sprzeciwiać się treści ustawy.
Po drugie warto wskazać na przepis definiujący pojęcie podatnika. Otóż zgodnie z art. 7 Ordynacji podatkowej podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
Jak już wskazaliśmy, z mocy ustawy podatnikiem podatku PCC jest wyłącznie nabywca samochodu.
Suma powyższych argumentów prowadzi zatem do wniosku, że nie jest możliwe w drodze wzajemnych postanowień pomiędzy stronami ustalenie, że to sprzedawca będzie podatnikiem podatku PCC z tytułu zawartej umowy sprzedaży samochodu.
Takie zapisy będą traktowane jako sprzeczne z przepisami i nieważne. Potwierdza to także treść wyroku WSA w Olsztynie z 11 października 2018 roku (I SA/Ol 393/18), gdzie sąd wskazał, że niemożliwe jest uzgodnienie w ramach umowy cywilnoprawnej, iż określony podmiot przyjmuje na siebie obowiązki podatnika.
Określone w ustawach podatkowych obowiązki podatkowe mają publicznoprawny charakter, są obowiązkami osobistymi i nie mogą być znoszone przez umowy cywilnoprawne.
Z perspektywy organu podatkowego takie zapisy w umowie nie wywołują żadnych skutków. Nadal podatnikiem pozostaje nabywca, który jest zobligowany do złożenia deklaracji PCC-3 w terminie 14 dni oraz do zapłaty podatku PCC z tytułu dokonanego nabycia.
Przykład 1.
Dwie osoby fizyczne zawarły umowę sprzedaży samochodu osobowego. W jej treści wpisano, że podatnikiem zobowiązanym do zapłaty podatku będzie sprzedający. Sprzedawca złożył deklarację PCC-3 oraz uiścił całość podatku. W tych okolicznościach dokonane ustalenia pomiędzy stronami są nieważne. Organ podatkowy wezwie kupującego do złożenia deklaracji PCC-3 oraz do zapłaty podatku. Wpłatę dokonaną przez sprzedawcę potraktuje natomiast jako podatek wpłacony nienależnie, czyli będzie to nadpłata podlegająca zwrotowi.
Przypadek zapłaty podatku przez inną osobę niż podatnik
Przepisy nie dają możliwości zmiany podmiotu będącego podatnikiem danego zobowiązania podatkowego. Zasadniczo to podatnik jest zobligowany do zapłaty podatku.
Przy czym na zasadzie wyjątku dopuszczono możliwość zapłaty podatku przez inny podmiot.
Zgodnie bowiem z art. 62b Ordynacji podatkowej zapłata ta może nastąpić także przez:
- małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę;
- aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym;
- inny podmiot, w przypadku gdy kwota podatku nie przekracza 1000 zł.
WSA w Łodzi w wyroku z 14 grudnia 2018 roku (I SA/Łd 510/18) wskazał, że co do zasady zapłata podatku PCC przez sprzedawcę – niezależnie od ewentualnych porozumień istniejących pomiędzy tym podmiotem a podatnikiem – nie jest skuteczna i nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 62b Ordynacji podatkowej.
Jak zatem widać z powyższej regulacji, osoba trzecia może dokonać zapłaty podatku, jeżeli kwota zobowiązania nie przekracza 1000 zł.
Zwróćmy jednak uwagę, że powyższa regulacja w żaden sposób nie zmienia statusu podatnika. Podatnikiem pozostaje osoba, której rola ta została przypisana na mocy odpowiedniego przepisu ustawy.
Powyżej przytoczony przepis art. 62b Ordynacji podatkowej zawiera zamknięty katalog przypadków dopuszczających zapłatę podatku przez inny podmiot niż podatnik. W obecnym stanie prawnym na podstawie art. 62b Ordynacji podatkowej poza przypadkami wymienionymi w ww. regulacji zapłata podatku z rachunku bankowego innego podmiotu nie jest w ogóle możliwa.
A zatem zgodnie z art. 62b § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej zapłata podatku przez sprzedawcę może nastąpić, jeżeli:
- kwota podatku nie przekracza 1000 zł;
- z treści dowodu zapłaty wynika przeznaczenie zapłaty na zobowiązanie podatnika, zarazem uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika;
- zapłata podatku nastąpi z zachowaniem przepisów dotyczących zapłaty podatku przez podatnika.
Zapłata podatku na rzecz i w imieniu osoby fizycznej (podatnika) przez inny podmiot jest więc możliwa, ale tylko w kwocie nieprzekraczającej 1000 zł. W takim przypadku, jeżeli treść dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika, uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika. Jeżeli kwota podatku przekracza 1000 zł, taka zapłata jest niedopuszczalna.
Jednakże, jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 24 kwietnia 2020 roku (nr 0111-KDIB2-3.4017.10.2020.1.BD), przepisu art. 62 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej nie należy interpretować w taki sposób, że podmioty trzecie mogą regulować zobowiązania podatkowe podatnika jedynie do kwoty nieprzekraczającej 1000 zł, lecz w taki, że regulowanie zobowiązań podatkowych do tej wysokości nie wymaga dowodzenia, iż środki na ich pokrycie stanowiły własność podatnika. Ustawodawca przyjął bowiem założenie, konstruując zapis art. 62b Ordynacji podatkowej, że środki wpłacane przez inny podmiot, to środki podatnika, a nie środki podmiotu wpłacającego.
W konsekwencji, jeżeli sprzedawca reguluje podatek PCC z tytułu zawartej umowy sprzedaży i podatek ten wynosi do 1000 zł, to organ podatkowy przyjmie, że sprzedawca uregulował podatek w imieniu nabywcy i z jego środków.
W świetle przedstawionych wyjaśnień możemy zatem wskazać, że zapłata podatku PCC przez sprzedawcę samochodu nie jest dopuszczalna w kontekście obowiązujących przepisów. Ustalenia dokonane pomiędzy stronami umowy sprzedaży samochodu nie mogą bowiem zmieniać treści ustaw podatkowych regulujących, kto jest podatnikiem danego podatku.
