Zapłacony podatek PCC stanowi dla przedsiębiorstwa koszt uzyskania przychodu jako wydatek niewykluczony z tego katalogu. Tymczasem możliwa jest sytuacja, w której miejsce ma zwrot nienależnie zapłaconego PCC. To z kolei rodzi pytanie o podatkowe skutki zwrotu podatku w kwestii przychodów oraz kosztów.
Zwrot nienależnie zapłaconego PCC - kiedy podatek PCC może zostać zwrócony?
Wykaz sytuacji, w których zapłacony podatek PCC może zostać zwrócony, został określony w art. 11 ustawy PCC. W przepisie tym czytamy, że podatek, z zastrzeżeniem ust. 2, podlega zwrotowi, jeżeli:
1) uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna);
2) nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej;
3) (uchylony);
3a) spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców lub wysokość kapitału zakładowego spółki kapitałowej została zarejestrowana w kwocie niższej niż określała umowa spółki – w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym;
4) podwyższenie kapitału zakładowego spółki nie zostanie zarejestrowane lub zostanie zarejestrowane w wysokości niższej niż określona w uchwale – w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym od podwyższenia kapitału zakładowego ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców;
5) nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.
W myśl art. 11 ust. 2 ustawy PCC podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony.
Powyższy katalog ma charakter zamknięty i nie może być rozszerzany o żadne inne sytuacje. Zwrot podatku odbywać się może zarówno z urzędu, jak i na wniosek, przy czym w większości przypadków będzie to tryb inicjowany przez podatnika.
Zwrot nienależnie zapłaconego PCC - skutki zwrotu PCC w podatku dochodowym
W myśl art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Analogicznie przychodami są otrzymane kwoty w przypadku podatników podatku PIT, o czym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy PIT.
Stosownie do art. 12 ust. 4 pkt 6 ustawy o CIT (art. 14 ust. 3 pkt 3 ustawy PIT) do przychodów nie zalicza się zwróconych, umorzonych lub zaniechanych podatków i opłat stanowiących dochody budżetu państwa albo budżetów jednostek samorządu terytorialnego, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Przepis ten stanowi więc, że zwrócone, umorzone lub zaniechane podatki i opłaty – co do zasady – nie stanowią przychodu.
Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której podatki i opłaty, o jakich mowa w art. 12 ust. 4 pkt 6 ustawy o CIT (art. 14 ust. 3 pkt 3 ustawy PIT), zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Zwrócone podatki i opłaty będą wówczas stanowiły przychód w części, w jakiej zostały wcześniej uznane za koszty uzyskania przychodów.
Odnosząc powyższe do analizowanej sytuacji, należy stwierdzić, że zwrot podatku PCC będzie stanowić przychód podatkowy spółki w takiej części, w jakiej wcześniej podatek od czynności cywilnoprawnej zaliczono do kosztów uzyskania przychodu.
Momentem rozpoznania przychodu będzie faktyczne otrzymanie zwrotu. Podatnik nie ma obowiązku dokonywania korekty stosownych deklaracji za poszczególne lata podatkowe.
W przypadku podatników prowadzących pełną księgowość otrzymany zwrot podatku PCC stanowi pozostałe przychody operacyjne. Jak wskazaliśmy, w tej sytuacji nie ma konieczności korygowania zapisów za poprzednie lata, kiedy podatek PCC był księgowany jako koszt podatkowy.
Przykład 1.
Spółka z o.o. zawarła umowę sprzedaży i jako kupujący zapłaciła podatek PCC w 2022 roku. Wydatek ten został zaksięgowany w kosztach. W 2023 roku spółka złożyła wniosek o zwrot podatku PCC z uwagi na nieważność umowy i w tym samym roku go otrzymała. W jaki sposób spółka powinna uwzględnić otrzymany zwrot w księgach rachunkowych?
Spółka nie powinna korygować kosztu zaksięgowanego w 2022 roku. Rozpozna pozostały przychód operacyjny w 2023 roku w dacie otrzymania zwrotu podatku PCC.
Zwrot nienależnie zapłaconego PCC - problematyczny status odsetek od otrzymanego zwrotu
Jak wskazaliśmy na początku, zwrotu podatku PCC nie można utożsamiać z nadpłatą podatku. Zgodnie z art. 3 pkt 7 Ordynacji podatkowej przez sformułowanie „zwrot podatku” rozumie się zwrot różnicy podatku lub zwrot podatku naliczonego, uregulowanych w przepisach o podatku od towarów i usług, a także inne formy zwrotu podatku uregulowane w przepisach prawa podatkowego.
Z uwagi na różny zakres tych instytucji przyjmuje się, że zwrot podatku PCC nie podlega oprocentowaniu i podatnikowi nie przysługują odsetki od jego nieterminowego zwrotu. Stosowanie na zasadach analogii przepisów o oprocentowaniu zwrotu nadpłaty nie powinno w tym przypadku mieć miejsca.
Art. 78 Ordynacji podatkowej, a więc przepis, który w sposób całościowy reguluje kwestię oprocentowania nadpłat, nie może stanowić podstawy prawnej do oprocentowania zwrotu podatku, w tym przypadku zwrotu podatku dokonywanego na podstawie art. 11 ustawy PCC.
NSA w wyroku z 2 maja 2015 roku, II FSK 719/13, wskazał, że zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych na skutek nieważności umowy nie daje możliwości ubiegania się o zwrot odsetek od uiszczonej kwoty podatku, bowiem przepisy regulujące instytucję zwrotu nie przewidują możliwości naliczenia oraz zwrotu oprocentowania w sytuacji, gdy podatek od czynności cywilnoprawnych jest należny w dniu jego pobrania. Zwrot nie jest nadpłatą w rozumieniu Ordynacji podatkowej.
Jednocześnie zaznaczyć należy, że stosownie do art. 12 ust. 4 pkt 7 ustawy o CIT do przychodów nie zalicza się odsetek otrzymanych w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych, a także oprocentowania zwrotu różnicy podatku od towarów i usług, w rozumieniu odrębnych przepisów. Zatem ewentualne otrzymane odsetki w związku ze zwrotem nadpłaty nie będą stanowiły przychodu (co mogłoby mieć miejsce np. w przypadku nadpłaty w podatku od nieruchomości).
Podsumowując powyższe, zwrot podatku PCC nie jest nadpłatą w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej. Otrzymany zwrot stanowi jednakże przychód podatkowy w firmie w dacie otrzymania, ponieważ uprzednio wydatek na zapłatę podatku PCC stanowił koszt podatkowy.
