Omawiana instytucja poboru podatku i w dalszej kolejności zwrotu rzeczywistemu właścicielowi ma przede wszystkim na celu ograniczenie możliwości wykorzystywania agresywnej optymalizacji w postaci podmiotów pośredniczących. W poniższym artykule przedstawimy praktyczne aspekty zasad funkcjonowania mechanizmu poboru i zwrot podatku PIT rzeczywistemu właścicielowi z tytułu wypłaconych należności.
Rzeczywisty właściciel i pobór podatku u źródła
Pojęcie rzeczywistego właściciela jest ściśle związane z poborem podatku u źródła. Przypomnijmy, że podatnicy z Polski dokonujący wypłat na rzecz zagranicznych podmiotów zobowiązani są jako płatnicy do poboru podatku u źródła i wpłacenia go do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
Co jednak istotne, powyższe przepisy stosuje się z uwzględnieniem postanowień właściwych umów międzynarodowych, które mogą przewidywać brak obowiązku poboru podatku u źródła.
W przypadku podmiotów, które nie są stronami danej umowy międzynarodowej i które de facto nie mogą korzystać z preferencji z niej wynikających, często dochodzi do wykorzystywania podmiotów pośredniczących dla osiągania wspomnianych korzyści podatkowych.
W takim schemacie podmiot pośredniczący korzysta z preferencji podatkowej wynikającej z danej umowy międzynarodowej, a następnie korzyść ta jest „przenoszona” na rzeczywistego kontrahenta.
W związku z powyższych schematem wprowadzono regulacje, których zadaniem jest odmowa przyznawania korzyści podatkowych dla podmiotów pośredniczących. Z przywilejów wynikających z danej umowy międzynarodowej korzystać mogą wyłącznie nierezydenci, którzy określani są właśnie jako rzeczywiści właściciele.
Przywołajmy zatem definicję rzeczywistego właściciela wskazaną w art. 5a pkt 33d ustawy PIT, która podaje, że przez rzeczywistego właściciela należy rozumieć podmiot spełniający łącznie następujące warunki:
otrzymuje należność dla własnej korzyści, w tym decyduje samodzielnie o jej przeznaczeniu i ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności lub jej części;
nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym prawnie lub faktycznie do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi;
prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju miejsca zamieszkania, jeżeli należności uzyskiwane są w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Pobór podatku u źródła
Trzeba jednak zwrócić uwagę na treść art. 41 ust. 12 ustawy PIT, który to podaje, że jeżeli łączna kwota dokonanych temu samemu podatnikowi wypłat (świadczeń) przekracza w roku podatkowym kwotę 2 000 000 zł, płatnik jest obowiązany pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od nadwyżki ponad kwotę 2 000 000 zł, z pominięciem stawki podatku, zwolnienia lub warunków niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
W kontekście ww. regulacji należy zaznaczyć, że płatnik w pewnych przypadkach jest zobowiązany do poboru podatku u źródła, nawet jeżeli właściwa umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zakłada preferencję podatkową w postaci zwolnienia czy też niepobrania podatku u źródła.
Z taką sytuacją będziemy mieć do czynienia, jeżeli podatnik z Polski dokonuje wypłaty wynagrodzenia na rzecz zagranicznego podmiotu, która przekracza kwotę 2 000 000 zł. Podkreślenia wymaga, że obowiązek ten dotyczy wyłącznie nadwyżki ponad tę kwotę.
W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 25 czerwca 2021 roku w sprawie wyłączenia lub ograniczenia stosowania art. 41 ust. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych powyższa regulacja jest wyłączona ze stosowania do 31 grudnia 2021 roku.
Zwrot podatku PIT rzeczywistemu właścicielowi
W sytuacji gdy płatnik z Polski pobiera podatek u źródła od nadwyżki ponad 2 000 000 zł, a odbiorca należności faktycznie jest rzeczywistym właścicielem, o którym mowa w przepisach ustawy PIT, to może skorzystać z danej preferencji podatkowej wynikającej z umowy międzynarodowej.
To powoduje, że taki rzeczywisty właściciel (nierezydent) może wnioskować do polskiego urzędu skarbowego o zwrot podatku pobranego przez płatnika. Instytucja zwrotu podatku na wniosek została uregulowana w art. 44f ustawy PIT.
Wspomniany wniosek może złożyć zarówno nierezydent, jak i płatnik, jeżeli wpłacił podatek z własnych środków i poniósł jego ciężar ekonomiczny. W sprawie zwrotu podatku organ podatkowy wydaje decyzję podatkową. Natomiast sam zwrot następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 6 miesięcy od dnia wpływu wniosku. W sytuacji gdy wniosek o zwrot podatku nie budzi wątpliwości, organ podatkowy niezwłocznie dokonuje zwrotu bez wydania decyzji.
Do wniosku o zwrot podatku podmiot uprawniony jest zobligowany dołączyć określone załączniki:
certyfikat rezydencji podatnika;
dokumentację dotyczącą przelewów bankowych lub inne dokumenty wskazujące na sposób rozliczenia lub przekazania należności objętych wnioskiem;
dokumentację dotyczącą zobowiązania do wypłaty należności;
oświadczenie podatnika, że w odniesieniu do czynności, w związku z którą składany jest wniosek o zwrot podatku, podatnik jest podmiotem, na którym ciąży obowiązek podatkowy, a także oświadczenie podatnika, że podatnik albo jego zagraniczny zakład jest rzeczywistym właścicielem wypłacanych należności;
oświadczenie podatnika, że prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju miejsca zamieszkania podatnika dla celów podatkowych, z którą wiąże się uzyskany przychód;
dokumentację wskazującą na ustalenia umowne, z których powodu płatnik wpłacił podatek z własnych środków i poniósł ciężar ekonomiczny tego podatku;
uzasadnienie wnioskodawcy, że spełnione są warunki będące przedmiotem oświadczeń.
W kontekście powyższych rozważań istotne jest to, że opisywany zwrot następuje dopiero po weryfikacji przez organ podatkowy, czy zagraniczny wnioskodawca faktycznie spełnia kryteria rzeczywistego właściciela. W tym zakresie konieczne jest przedłożenie odpowiednich dokumentów.
