W erze cyfryzacji ogromne znaczenie dla sukcesu w biznesie ma marketing. Możliwość wykazania się realizacją projektów dla znanych i renomowanych marek stała się jednym z jego najważniejszych elementów. Praca dla najlepszych wzmacnia naszą wiarygodność i podnosi rangę naszych umiejętności w oczach nowych, potencjalnych klientów. Czy w ramach współpracy można użyć logotyp klienta na swojej stronie internetowej, czy trzeba ponieść opłatę licencyjną?
Czym jest znak towarowy oraz nazwa firmy?
Materie znaku towarowego i możliwości jego wykorzystywania reguluje Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (dalej jako p.w.p.) oraz Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej jako u.z.n.k.).
Definicja znaku towarowego, czyli logotypu, została zawarta w art. 120 p.w.p. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli nadaje się ono do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego. Z kolei nazwa firmy uzależniona jest od jej formy prawnej. Nazwą dla firmy osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Oznacza to, że nazwa przedsiębiorcy musi zawierać co najmniej imię i nazwisko założyciela. Prócz tego może być również nazwa wskazująca na rodzaj działalności. W przypadku nazw spółek prawa handlowego firma na końcu nazwy musi posiadać formę prawną (np. spółka jawna, spółka komandytowa, spółka z o.o.).
Wykorzystywanie znaku towarowego a nazwy firmy
Należy pamiętać, że logo firmy jest znakiem towarowym, który na podstawie p.w.p. podlega ochronie prawnej. Znakiem towarowym może posługiwać się wyłącznie osoba (zarówno osoba fizyczna, jak i prawna), która została do tego uprawniona. Zgodnie z art. 163 p.w.p. korzystanie z takiego znaku wymaga uzyskania zgody uprawnionego w postaci licencji.
W zupełnie innej sytuacji będzie osoba, która wykorzystuje nazwę słowną klienta, bez posługiwania się jego logotypem. Powoływanie się na współpracę z daną firmą poprzez podanie wyłącznie jej nazwy nie narusza praw do znaku towarowego. Jeżeli informacja ta nie jest niezgodna z prawdą, nie stanowi naruszenia zasad uczciwej konkurencji.
Co grozi za wykorzystywanie znaku towarowego bez zgody właściciela?
W myśl art. 163 p.w.p. korzystanie z cudzego znaku towarowego wymaga uzyskania zgody uprawnionego. Zgodę taką uzyskuje się w drodze zawarcia umowy licencyjnej.
W przypadku braku stosownej zgody pokrzywdzony przedsiębiorca jest uprawniony do żądania zaprzestania korzystania z jego logotypu. Ma on prawo również żądać odszkodowania lub opłaty licencyjnej.
P.w.p. w art. 296 ust. 2 precyzuje, czym dokładnie jest naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy. Jest to bezprawne używanie w obrocie gospodarczym:
-
znaku identycznego z zarejestrowanym znakiem towarowym w odniesieniu do identycznych towarów;
-
znaku identycznego lub podobnego do zarejestrowanego znaku towarowego w odniesieniu do towarów identycznych lub podobnych, jeżeli takie używanie spowodować może wśród części odbiorców błąd polegający w szczególności na skojarzeniu między znakami;
-
znaku identycznego lub podobnego do renomowanego znaku towarowego, zarejestrowanego w odniesieniu do jakichkolwiek towarów, jeżeli takie używanie może przynieść używającemu korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego.
Co więcej, w stosunku do przedsiębiorców korzystających z wizytówkowych stron internetowych bądź wirtualnych sklepów zastosowanie będzie miał art. 10 ust. 1 u.z.n.k. Zgodnie z nim czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie towarów lub usług albo jego brak, które może wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich.
W sytuacji naruszenia przez przedsiębiorcę znaku towarowego właściciel tego znaku będzie uprawniony do skorzystania z szeregu roszczeń, które będą miały na celu wyrównanie strat materialnych i zapobieganie podobnym działaniom w przyszłości.
Na podstawie p.w.p. poszkodowany przedsiębiorca ma prawo żądać od sprawcy zaprzestania działań grożących naruszeniem prawa. Oprócz tego może domagać się:
-
wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
-
naprawienia szkody na zasadach ogólnych, zgodnie z Kodeksem cywilnym (kc),
-
zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej,
-
podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia lub informacji o orzeczeniu zapadłym w jego sprawie.
Szczegółowy katalog roszczeń przewiduje również przepisy u.z.n.k. W przypadku dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, na podstawie art. 18 ust. 1 u.z.n.k. może żądać:
-
zaniechania niedozwolonych działań,
-
usunięcia skutków niedozwolonych działań,
-
złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
-
naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych zgodnie z kc;
-
wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych;
-
zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego.
Czy można używać logotyp klienta bez jego zgody?
Osoba, która wykorzystuje na swojej stronie internetowej znaki towarowe innych firm bez stosownej zgody, powinna liczyć się z konsekwencjami przewidzianymi w Prawie własności przemysłowej oraz ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jednakże ustawodawca w pewnych sytuacjach przewidział możliwość wykorzystania cudzego znaku towarowego, bez zgody jego właściciela.
Przepisy art. 156 ust. 1 pkt 3 p.w.p. wskazują wprost, że ochrona znaku towarowego nie umożliwia właścicielowi zakazania używania tego znaku przez inne osoby w obrocie zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego, jeżeli jest to konieczne dla wskazania przeznaczenia towaru. Chodzi tutaj głównie o oferowane części zamienne, akcesoria lub usługi. Zgodnie z ww. przepisami właściciel chronionego znaku towarowego nie ma możliwości prawnej, aby zakazać innemu podmiotowi używania jego znaku, jeśli jest to konieczne do wskazania cech charakterystycznych towarów. Jeżeli chcemy więc wskazać cudzy znak towarowy, musi być to niezbędne do poinformowania swoich klientów o cechach danego towaru. Jednocześnie powoływanie się na logotyp powinno być rzetelne. Należy przez to rozumieć, że powinno oddawać prawdziwy układ stosunków między uprawnionym do znaku a używającym znak w funkcji informacyjnej, co wyraża się przede wszystkim w wyraźnym wskazaniu osoby producenta.
Co to oznacza w praktyce?
Bezprawność używania logotypów obcych marek bez ich odpowiedniej zgody jest często uzależniona od konkretnych okoliczności.
W przypadku prowadzenia sklepu internetowego z towarami zakupionymi bezpośrednio od producenta lub dystrybutora używanie ich znaku towarowego jest legalne. Chodzi o takie wykorzystanie logotypu firmy, które jednoznacznie wskazuje na swoją funkcję informacyjną. Jest umiejscowione przy produkcie, bądź w jego opisie, nie zaś np. w górnej części głównej strony sklepu.
Problem może pojawić się w przypadku, kiedy logo jest zbyt eksponowane i sprawia wrażenie, że sklep internetowy reklamuje się właśnie tą marką. Może zostać to także odebrane za bezprawne posługiwanie się cudzą marką w celu stworzenie wrażenia, iż jest to oficjalna strona właściciela znaku towarowego. Takie działanie należy uznać już za niezgodne z przepisami.
Wyróżnianie cudzego znaku towarowego na stronie sklepu internetowego tworzy domniemanie, że sprzedawca uzyskuje korzyści majątkowe z posługiwania się takim znakiem w sposób nieupoważniony. Pozwala to także uważać, że właściciel takiego sklepu internetowego i uprawniony do znaku towarowego są powiązani właściwymi dla używania znaku stosunkami gospodarczymi, co jest wprowadzaniem także w błąd potencjalnych klientów sklepu.
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku, gdy właściciel strony internetowej użyje logotypu firmy, która była jego klientem. Takie działania w praktyce są postrzegane nie jako działania informacyjne, a jako czysto marketingowe. Co więcej znaki danej firmy mogą się znaleźć w gronie innych marek o wątpliwej renomie, co z pewnością zostanie odebrane jako działanie mające negatywny wpływ na reputację danej firmy. W tym wypadku bezumowne korzystanie z cudzej marki jest zbyt ryzykowne. Należy więc zadbać o pisemną zgodę na posługiwanie się takim znakiem.
Jak uniknąć kłopotów?
Zgodnie z przytoczonymi powyżej przepisami zawartymi w prawie własności przemysłowej oraz ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, posługiwanie się na swojej stronie internetowej znakami towarowymi bez zgody ich właścicieli jest niezgodne z prawem i może prowadzić do dotkliwych kar finansowych. Wyjątek stanowi art. 156 p.w.p., który w niektórych sytuacjach pozwala na posługiwanie się cudzymi logotypami bez umowy licencyjnej. Jednakże są to sytuacje szczególne, o charakterze wyłącznie informacyjnym. Zawsze jednak lepiej jest zdobyć pisemną zgodę na używanie znaku towarowego, by w przyszłości uniknąć problemów.
