Zlecając wykonanie logo firmy, należy zadbać o sprawy związane z prawami autorskimi. Dobrze przygotowana umowa, powinna pozwolić zamawiającemu w jak najszerszym zakresie wykorzystywać logo i dawać możliwość jego modyfikacji w przyszłości.
Logo firmy chronione prawem autorskim
Zlecając wykonanie logo firmy, trzeba pamiętać o uregulowaniu kwestii związanych z prawami autorskimi. Logo, czyli forma graficzna, symbol, stylizowany napis służący identyfikacji marki w większości przypadków, jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego. Wystarczy, że jest przejawem twórczej działalności o indywidualnym charakterze.
To, że logo podlega pod prawo autorskie, wiąże się z ważnymi skutkami dla przedsiębiorcy, który zamówił jego wykonanie i zamierza posługiwać się nim w swojej działalności. Ciągle jednak wielu przedsiębiorców zamawiając logo, nie zabezpiecza należycie swoich interesów. Nie dbają np. o to, żeby uzyskać majątkowe prawa autorskie do logo, czyli odpowiednik własności. Nie ujęcie tej kwestii w umowie, może w przyszłości generować problemy.
Co zamawiamy zlecając wykonanie logo firmy?
Samo ustalenie z grafikiem, że przygotuje on projekt logo, za co otrzyma umówione wynagrodzenie, to zdecydowanie za mało. Zakładając czarny scenariusz, może się nawet okazać, że tak zamówionego projektu nie będziemy mogli wykorzystać w prowadzonej działalności, bo w umowie nie przypilnowano kwestii związanych z prawami autorskimi.
Zamawiając przygotowanie logo, należy zadbać o sprawy związane z:
-
osobistymi prawami autorskimi – np. zobowiązanie się twórcy, że nie będzie korzystać z prawa do żądania podpisywania swojego utworu;
-
majątkowymi prawami autorskimi – czy są one przenoszone na zamawiającego, czy jedynie udzielana jest mu licencja, a jeśli jest to licencja - to jaka: wyłączna czy niewyłączna, na czas oznaczony czy nieoznaczony?
-
prawem do modyfikacji logo.
Prawa autorskie osobiste
Autor, który stworzył utwór, ma do niego prawa autorskie osobiste i prawa autorskie majątkowe. Czym się one różnią i dlaczego dla przedsiębiorcy, który zamawia logo, jest to istotne?
Osobiste prawa autorskie zawsze przysługują twórcy. Nie można ich przenieść na inną osobę. To “więź twórcy z utworem”, w szczególności prawo do:
- Autorstwa utworu;
- Oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, lub do udostępniania go anonimowo;
- Nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
- Decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
- Nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Autor ma więc prawo m.in. do żądania, aby jego utwór był podpisywany. Kłóci się to z celem zamówienia logo firmy - ma ono promować markę zamawiającego logo, a nie informować, kto zaprojektował logo. Podobnie wygląda sprawa nienaruszalności treści i formy logo – bez zgody autora nie można byłoby np. zmienić kolorów logo, czy zmodyfikować go w przyszłości.
Jak zabezpieczyć się w umowie, skoro prawa autorskie osobiste są “nieograniczone w czasie”, czy nie można ich nabyć lub się ich zrzec?
W praktyce ten problem rozwiązuje się wprowadzając do umowy postanowienie, zgodnie z którym autor zobowiązuje się, że w ramach otrzymanego wynagrodzenia, nie będzie wykonywał uprawnień wynikających z osobistych praw autorskich.
Przykład postanowienia w umowie:
“Wykonawca zobowiązuje się do niewykonywania osobistych praw autorskich do utworu.
Wykonawca upoważnia Zamawiającego, jego następców prawnych, licencjobiorców oraz podmioty, na które zamawiający przeniesie prawa do utworu, do wykonywania osobistych praw autorskich w jego imieniu.”
Prawa autorskie majątkowe
Najczęściej popełniany błąd przy zamawianiu logo, polega na niedopilnowaniu, aby na zamawiającego przeszły majątkowe prawa autorskie do logo, czyli odpowiednik własności.
Majątkowe prawa autorskie to wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu, na określonych w umowie polach eksploatacji.
Przejście praw majątkowych
Dla zamawiającego logo, najlepszym rozwiązaniem jest umówienie się, że majątkowe prawa autorskie do utworu (logo), przechodzą na zamawiającego. Najczęściej w umowach wpisuje się, że następuje to z momentem zapłaty wynagrodzenia. Sprawa jest wtedy jasna – to zamawiający jest wyłącznie uprawniony do logo, to on decyduje, jak logo będzie wykorzystywane, może je też sprzedać.
Co jeśli nie zadbano o to, żeby majątkowe prawa autorskie przeszły na zamawiającego logo? Trzeba sprawdzić, czy można z logo korzystać na podstawie licencji. Piszemy o tym w drugiej części artykułu.
Umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich, musi zostać zawarta na piśmie – w przeciwnym razie będzie nieważna.
Gdzie można wykorzystywać logo, czyli pola eksploatacji
Ustawa o prawie autorskim wymaga, aby w umowie podać pola eksploatacji, na których utwór będzie wykorzystywany. To ważne, bo umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich, obejmuje jedynie te pola eksploatacji, które są w niej wyraźnie wymienione.
Jeśli pola eksploatacji nie zostaną wymienione w umowie, to nie dojdzie do przejścia majątkowych praw autorskich. Dlatego tak ważne jest, by nie pomijać ich w umowie. Często osoby, które mają wątpliwości jakie pola eksploatacji wpisać, zamieszczają w umowie wszystkie pola eksploatacji wymienione w prawie autorskim. Nie jest to błąd, pozwala to w najszerszym możliwym zakresie przenieść prawa autorskie.
| Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:
|
Prawo do modyfikacji logo
W umowie warto też zadbać o prawo do dokonywania przeróbek logo. Może się okazać, że potrzebna będzie np. zminiaturyzowana, “uproszczona” wersja, zastosowanie innych kolorów. Po kilku latach, przedsiębiorca może chcieć “odświeżyć” logo dostosowując go do nowych trendów, z zachowaniem istotnych, dotychczasowych elementów. Jeśli takie ingerencje w logo nie zostaną przewidziane w umowie, to bez zgody autora nie będzie można ich dokonać.
Jak się zabezpieczyć się przed tym w umowie? Należy do niej wprowadzić postanowienie, zgodnie z którym autor wyraża zgodę na wykonywanie zależnego prawa autorskiego .
Przykład postanowienia w umowie:
“Wykonawca udziela Zamawiającemu zezwolenia na rozporządzanie i korzystanie z opracowań Dzieła w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych na czas nieoznaczony. Wykonawca wyraża zgodę na dokonywanie przez Zamawiającego i osoby upoważnione przez Zamawiającego zmian utworu, w tym modyfikacji, przeróbek, adaptacji, bez obowiązku uzgadniania ich z Wykonawcą.”
