Dotacja na rozpoczęcie działalności to szansa dla podmiotów które chcą otworzyć własną firmę. Jednak aby z niej skorzystać, należy spełniać ustawowo wskazane przesłanki. Ponadto, dotacja na rozpoczęcie działalności, jak wskazuje praktyka, stanowi problem dla podatników w związku z jej prawidłowym rozliczeniem z fiskusem.
Dotacja na rozpoczęcie działalności - warunki jej uzyskania
Wysokość dofinansowania z urzędu pracy na podjęcie działalności gospodarczej wynosi od 4 do 6-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w ostatnim kwartale. Wysokość przeciętnego wynagrodzenia jest przyjmowana na dzień zawarcia umowy z osobą bezrobotną.
Warunkiem uzyskania tego dofinansowania jest posiadanie statusu osoby bezrobotnej i złożenie odpowiedniego wniosku do urzędu pracy.
W celu uzyskania dotacji na rozpoczęcie działalności, osoba bezrobotna powinna spełniać następujące warunki:
w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku nie odmówiła, bez uzasadnionej przyczyny, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, wykonywania prac interwencyjnych lub robót publicznych,
nie otrzymała dotychczas z Funduszu Pracy lub z innych środków publicznych bezzwrotnych środków na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej, na założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej,
nie była w okresie 2 lat przed dniem złożenia wniosku skazana za przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu w rozumieniu ustawy – Kodeks karny,
nie złożyła wniosku o przyznanie jednorazowo środków na podjęcie działalności gospodarczej ani wniosku o założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej do innego urzędu,
nie prowadziła działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku,
zrezygnuje z możliwości zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy po dniu jej rozpoczęcia,
nie podlega wykluczeniu z ubiegania się o dofinansowanie na podstawie art. 211 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104 ze zm.), tj. nie jest podmiotem, który w ciągu 3 ostatnich lat dopuścił się wykorzystania środków publicznych niezgodnie z przeznaczeniem lub z naruszeniem właściwych procedur albo pobrał je nienależnie lub w nadmiernej wysokości.
Powyższe okoliczności zainteresowany dofinansowaniem potwierdza w oświadczeniu dołączonym do wniosku.
Wniosek o dotację na rozpoczęcie działalności powinien zawierać przede wszystkim:
kwotę wnioskowanych środków,
rodzaj działalności gospodarczej, którą bezrobotny zamierza podjąć – określony według PKD,
kalkulację kosztów związanych z podjęciem działalności oraz źródła ich finansowania, np. oszczędności bezrobotnego czy pożyczka rodzinna,
szczegółową specyfikację i harmonogram zakupów w ramach wnioskowanych środków,
propozycję sposobu zabezpieczenia otrzymanego dofinansowania na wypadek obowiązku jego zwrotu – takim zabezpieczeniem może być poręczenie, weksel z poręczeniem wekslowym (aval), gwarancja bankowa, zastaw na prawach lub rzeczach, blokada rachunku bankowego, akt notarialny o poddaniu się egzekucji przez dłużnika (beneficjenta dofinansowania).
Wniosek jest składany do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu zainteresowanego albo prowadzenia działalności gospodarczej. Terminy składania wniosków wyznaczają dyrektorzy urzędów pracy.
Przychód z działalności gospodarczej a dotacja na rozpoczęcie działalności
Przychodem z działalności gospodarczej są m.in. dotacje otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych
Na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT, przychodem z działalności gospodarczej są również dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których zgodnie z art. 22a-22o dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.
Co niezwykle istotne, dotacja na rozpoczęcie działalności jest przychodem zwolnionym z opodatkowania na mocy art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy o PIT, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są jednorazowe środki przyznane na podjęcie działalności, o których mowa w art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi, w piśmie nr IPTPB1/415-71/11-2/ASZ z 8 września 2011 r., w którym czytamy:
(…) otrzymane przez Wnioskodawcę z Powiatowego Urzędu Pracy jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, bowiem stanowią one przychód zwolniony z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, otrzymane środki nie podlegając opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie podlegają również ujęciu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, ani w zeznaniu rocznym jako przychód. Jednakże, zgodnie z objaśnieniami do księgi w celu odzwierciedlenia zdarzeń gospodarczych w myśl rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 ze zm.), ewentualnym miejscem, gdzie można księgować otrzymane dotacje jest kolumna 16 (uwagi). W kolumnie tej mogą być ewidencjonowane przychody faktycznie przez podatnika otrzymane (…).
Czy dotacja na rozpoczęcie działalności może pokryć każdy wydatek?
Zgodnie z ogólną regułą kosztami podatkowymi mogą być tylko takie wydatki, które wpływają na osiągnięcie przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Ponadto wydatek nie może znajdować się w katalogu wydatków, które nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.
W przypadku dotacji na rozpoczęcie działalności wszystkie te warunki są spełnione. Ponadto nie znajduje tu zastosowania art. 23 ust. 1 pkt 56 ustawy o PIT, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków i kosztów bezpośrednio sfinansowanych z dochodów (przychodów), o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 46, 47a, 47c, 47d, 116, 122 i 129. Przepis ten nie wymienia bowiem dofinansowania przeznaczonego na rozpoczęcie działalności, jest ono zwolnione – jak wskazano - od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy o PIT.
Dlatego też podatnik może zaliczyć do kosztów wydatki sfinansowane ze środków otrzymanych z urzędu pracy, z wyjątkiem wydatków na zakup środków trwałych i wartości niematerialnych, które podlegają amortyzacji. Wyłączone z kosztów są bowiem odpisy amortyzacyjne od tej części wartości początkowej środków trwałych czy wartości niematerialnych i prawnych, która została podatnikowi zwrócona w jakiejkolwiek formie (art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PIT). W efekcie odpisy amortyzacyjne od środków trwałych czy wartości niematerialnych i prawnych sfinansowanych z dotacji na rozpoczęcie działalności przyznanej przez PUP nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Stanowisko takie potwierdza pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 21 stycznia 2009 r., nr IBPBI/1/415-852/08/RM, gdzie stwierdzono:
(…) stwierdzić należy, iż otrzymane z Urzędu Pracy jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej są objęte zwolnieniem przedmiotowym. Wydatki sfinansowane z tych środków przeznaczone na zakup składników majątku niezaliczonych do środków trwałych, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów działalności gospodarczej. Należy jednak zauważyć, iż zgodnie z § 4 ust. 2 ww. rozporządzenia składniki majątku o wartości początkowej przekraczającej 1.500,00 zł należy objąć ewidencją wyposażenia (...).
Warto dodać, iż otrzymana dotacja na rozpoczęcie działalności nie jest wykazywana przez podatnika w zeznaniu rocznym. Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w piśmie z 14 marca 2006 r., nr IPPB1/415-489/07-4/AŻ, gdzie czytamy:
(...) Wnioskodawczyni postąpiła prawidłowo, zaliczając zakup mebli do kosztów uzyskania przychodów i nie uwzględniając otrzymanego wsparcia z Urzędu Pracy w zeznaniu rocznym jako przychód (...).
Dotacja na rozpoczęcie działalności a odliczenie VAT
Podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary lub usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jednakże, w przypadku dotacji z urzędu pracy przedsiębiorca zgodnie z par. 8 ust. 2 pkt. 5 Rozporządzenia Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z dnia 14 lipca 2017 r. w sprawie dokonywania z Funduszu Pracy refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy oraz przyznawania środków na podjęcie działalności gospodarczej jest zobowiązany do "zwrotu równowartości odliczonego lub zwróconego, zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, podatku naliczonego dotyczącego zakupionych towarów i usług w ramach przyznanego dofinansowania, w terminie:
- określonym w umowie o dofinansowanie, nie dłuższym jednak niż 90 dni od dnia złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej podatku od towarów i usług, w której wykazano kwotę podatku naliczonego z tego tytułu – w przypadku gdy z deklaracji za dany okres rozliczeniowy wynika kwota podatku podlegająca wpłacie do urzędu skarbowego lub kwota do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy,
- 30 dni od dnia dokonania przez urząd skarbowy zwrotu podatku na rzecz bezrobotnego, absolwenta CIS, absolwenta KIS lub opiekuna – w przypadku gdy z deklaracji podatkowej dotyczącej podatku od towarów i usług, w której wykazano kwotę podatku naliczonego z tego tytułu, za dany okres rozliczeniowy wynika kwota do zwrotu."
Przedsiębiorca może nie zastosować się do powyższej zasady jeśli nie zamierza odliczać podatku VAT od poniesionych wydatków sfinansowanych z dotacji. Lecz, w tym przypadku będzie zobligowany do złożenia w urzędzie pracy oświadczenia o rezygnacji z tego przywileju (odliczenia podatku VAT naliczonego). Związku z tym przedsiębiorca nie będzie musiał dokonać zwrotu wartości podatku VAT do urzędu pracy.
