Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest jedną z form prowadzenia działalności gospodarczej. Wspólnicy mogą z czasem postanowić o podziale swojej spółki – może to nastąpić na kilka różnych sposobów. Podział spółki z o.o. wiąże się jednak z konkretnymi kosztami – od czego tak naprawdę zależą?
Czym jest podział spółki z o.o.?
Podział spółki z ograniczoną odpowiedzialnością polega tak naprawdę na rozdzieleniu pasywów i aktywów tego podmiotu na inne spółki – już istniejące albo tworzone w ramach dokonywanego podziału. Czynność ta polega więc na wyodrębnieniu składników majątkowych danej spółki i przekazaniu ich do innego podmiotu.
Spółkę kapitałową można podzielić na 2 albo więcej spółek kapitałowych. Nie jest dopuszczalny podział spółki akcyjnej, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości. Nie może być dzielona spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości. Zgodnie z treścią art. 529 Kodeksu spółek handlowych podział może być dokonany:
- przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały lub akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez przejęcie);
- przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek (podział przez zawiązanie nowych spółek);
- przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki (podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki);
- przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną (podział przez wydzielenie).
Wspólnicy spółki dzielonej mogą otrzymać obok udziałów lub akcji spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych dopłaty w gotówce nieprzekraczające łącznie 10% wartości bilansowej przyznanych udziałów bądź akcji właściwej spółki przejmującej, określonej według stosownego oświadczenia, bądź 10% wartości nominalnej przyznanych udziałów lub akcji właściwej spółki nowo zawiązanej. Dopłaty spółki przejmującej są dokonywane z zysku bądź z kapitału zapasowego tej spółki.
Pamiętajmy, że każda ze spółek przejmujących lub spółek nowo zawiązanych może uzależnić przyznanie swoich udziałów albo akcji wspólnikom spółki dzielonej od wniesienia dopłat w gotówce nieprzekraczających powyższych wartości.
Wyrok WSA we Wrocławiu z 15 lipca 2014 roku (sygn. akt I SA/Wr 1493/14):
„Spółkę kapitałową można podzielić na dwie albo więcej spółek kapitałowych (art. 528 KSH) i jednym ze sposobów dokonania podziału (art. 529 § 1 KSH) jest podział przez wydzielenie, kiedy część majątku spółki dzielonej jest przenoszona na istniejącą spółkę lub spółkę nowo zawiązaną. Spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane powstałe w związku z podziałem, wstępują z dniem podziału bądź dniem wydzielenia w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału (art. 531 § 1 KSH). Na spółkę przejmującą lub spółkę nowo zawiązaną, powstałą w związku z podziałem, przechodzą z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, pozostające w związku z przydzielonymi jej w planie podziału składnikami majątku spółki dzielonej, a które zostały przyznane spółce dzielonej, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej (art. 531 § 2 KSH)”.
Obowiązkowe koszty podziału spółki z o.o.
Podzielić mogą się wyłącznie spółki kapitałowe, wymaga to jednak zachowania odpowiedniej procedury. Pamiętajmy, że wszystkie prawa i obowiązki dotychczasowej spółki przechodzą na spółki przejmujące lub nowo zawiązane. Spółka dzielona zostaje zaś rozwiązana bez przeprowadzania likwidacji w przypadku podziału całego jej majątku.
Podział spółek wymaga sporządzenia:
- planu podziału spółki wraz z załącznikami,
- sprawozdania zarządu uzasadniającego podział,
- wniosku o zbadanie planu podziału przez biegłego rewidenta,
- uchwały o podziale spółki lub zmiany umowy (statutu) spółki,
- wniosku rejestracyjnego obejmującego stosowny podział.
Zdecydowaną większość czynności podziałowych mogą przedsięwziąć sami wspólnicy – koszty takiej procedury zmniejszają się wówczas znacząco. Jeśli jednak wspólnicy nie posiadają wiedzy ani doświadczenia w zakresie podziału spółek zdecydowanie lepszym pomysłem będzie oddanie sprawy w ręce doświadczonych fachowców. Niekoniecznie muszą nimi być prawnicy, na rynku funkcjonuje wiele firm specjalizujących się w podziałach spółek. Cena za ich usługi jest bardzo zróżnicowana i zależy przede wszystkim od stopnia dokonywanego podziału, wielkości dzielonego majątku oraz samej spółki. Usługi z tego zakresu opiewają co do zasady na kilka tysięcy złotych, rzadko kiedy stosowane są tutaj mniejsze kwoty.
Czynnością, która musi zostać bezwzględnie dokonana w ramach podziału spółki z o.o., jest zbadanie planu podziału przez biegłego rewidenta. Średnia stawka godzinowa pracy takiego specjalisty to ok. 200 zł netto, przy czym możliwe jest także uzyskanie cennika ryczałtowego, tj. za jedną konkretną czynność. Koszty zbadania planu podziału oscylują wokół kwoty od 5000 zł do 10 000 zł, czasami zdarzają się niższe ceny.
Kolejną obowiązkową opłatą związaną z podziałem są opłaty sądowe związane z wprowadzaniem zmian do KRS. Na chwilę obecną wnioski do KRS można wysyłać jedynie drogą elektroniczną, poprzez system S24 albo Portal Rejestrów Sądowych. System automatycznie wylicza wysokość opłaty w zależności od rodzaju składanego wniosku, przy czym w omawianej sytuacji musimy liczyć się z kosztami rzędu od 350 zł do 500 zł. Wnioskodawca ma oczywiście możliwość ubiegania się o zwolnienie z kosztów sądowych, musi jednak przekonać sąd, że nie stać go na ich uiszczenie – w przypadku przedsiębiorców jest to dosyć ciężkie zadanie.
Koszty podziału spółki z o.o. a koszty podatkowe
Wiele spółek z o.o., decydując się na podział, korzysta ze wsparcia fachowców, licząc w ten sposób, że wydane pieniądze będzie można zakwalifikować do kosztów podatkowych i w ten sposób obniżyć daninę na rzecz Skarbu Państwa. Okazuje się jednak, że wydatki poniesione na obsługę prawną, podatkową i księgową podczas procesu podziału spółki z o.o. nie mogą być zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów. Takie stanowisko wyraża większość Izb Skarbowych w Polsce, m.in. Dyrektor IS w Katowicach (interpretacja z 30 maja 2016 roku, sygn. IBPB-1-3/4510-329/16/WLK).
Koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów to takie koszty, które są poniesione w trakcie dążenia do uzyskania przychodów. Określony cel musi być widoczny w momencie ponoszenia kosztu. Ponadto poniesione koszty powinny omawiany cel realizować lub co najmniej zakładać jego realność. Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które zostały poniesione, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronienie istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób. Koszty związane z procesem podziału spółki z o.o. trudno uznać za poniesione w celu osiągnięcia, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, gdyż spółka, przenosząc wydzielone części majątku do nowo zawiązanej spółki oraz spółek przejmujących, „utraci” już to źródło przychodów. Z uwagi na powyższe nie można zgodzić się, że koszty te mają wpływ na wielkość osiąganych przychodów po wydzieleniu. Wydatki związane z procesem podziału spółki nie spełniają kryterium związku przyczynowo-skutkowego z przychodami, które może on osiągnąć w przyszłości.
Podsumowując, podział spółki z o.o. jest procesem wymagającym zgromadzenia odpowiedniej liczby dokumentów i przesłanie ich do sądu KRS. Wspólnicy mogą co do zasady samodzielnie przygotować taką dokumentację, oprócz kilku ważnych wyjątków. Mogą jednak zdecydować się na skorzystanie z pomocy prawnika i księgowego, co będzie wiązało się z wydatkami liczonymi w tysiącach złotych. Koszty takiego wsparcia nie mogą być niestety zaliczone do kosztów uzyskania przychodu – spółka nie będzie mogła odliczyć ich od swojego podatku.
