Kradzież przedmiotu leasingu - jak ją rozliczyć u leasingobiorcy?

Środki na finansowanie majątku firmowego nie zawsze muszą pochodzić z kieszeni podatnika. Przedsiębiorcy coraz częściej korzystają z zewnętrznych form finansowania w postaci kredytu czy leasingu. Z uwagi na atrakcyjność oferty, bezkonkurencyjny w przypadku samochodów staje się leasing operacyjny. Comiesięczne spłacanie rat leasingowych z jednoczesnym użytkowaniem pojazdu w działalności niesie ze sobą same korzyści. Jednak co w przypadku, gdy nastąpi kradzież przedmiotu leasingu przed końcem umowy leasingowej? Wyjaśniamy w artykule.

Kradzież przedmiotu leasingu a zasady leasingu

Zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami, unormowanymi szerzej w Kodeksie cywilnym (dalej kc) w art. 709¹, na skutek podpisanej umowy leasingu firma leasingowa nabywa pojazd od innego zbywcy w ramach prowadzonej działalności i przekazuje go do używania leasingobiorcy. Leasingobiorca natomiast zobowiązuje się do zapłaty wskazanej przez firmę leasingową kwoty (najczęściej jest to kwota, za jaką firma leasingowa zakupiła pojazd od zbywcy). Wynikająca z podpisanej umowy kwota do zapłaty rozłożona jest na raty, a do każdej raty doliczane są odsetki.

Wielu podatników nie zdaje sobie sprawy, że leasing niesie za sobą nie tylko korzyści, lecz także ogromne ryzyko. Umowy leasingu zawierają również postanowienia, które obowiązują w przypadku utraty przedmiotu leasingu. Przedsiębiorcy zazwyczaj nie są świadomi faktu, że nawet w przypadku, gdy nastąpi kradzież przedmiotu leasingu, konieczne będzie uregulowanie wszystkich pozostałych rat wskazanych w umowie. Obowiązek ten nie wynika wyłącznie z umowy zawartej pomiędzy leasingodawcą a leasingobiorcą, a przede wszystkim z przepisów Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 709⁵ kc, jeżeli po wydaniu przedmiotu leasingu korzystającemu zostanie on utracony z powodu okoliczności, za które leasingodawca nie ponosi odpowiedzialności (np. kradzież), umowa leasingu wygasa. W takiej sytuacji korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić firmę leasingową o jej utracie. Ponadto finansujący (leasingodawca) może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a nieuregulowanych do tej pory rat leasingowych. Powinny one zostać pomniejszone o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody.

Tak więc na podstawie przytoczonych przepisów leasingobiorca zobowiązany jest do zapłaty wszystkich pozostałych rat leasingowych, bez względu na to, czy firma ubezpieczeniowa wypłaci ubezpieczenie, czy też nie. Obowiązek zapłaty dotyczy wszystkich rat leasingowych, także tych dotyczących okresów następujących po okresie, w którym utracono środek trwały. Raty mogą zostać pomniejszone o wypłacone od ubezpieczyciela odszkodowanie.

Raty leasingu jako koszty uzyskania przychodów

Kwestia zaliczenia rat leasingowych do kosztów podatkowych nie została bezpośrednio uregulowana w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym należy się odnieść do ogólnych zasad kwalifikacji kosztów. Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Zgodnie z powyższym raty leasingowe w przypadku pojazdu firmowego stanowią koszt uzyskania przychodów i podlegają ujęciu w KPiR. Jak wskazano powyżej, kradzież przedmiotu leasingu nie zwalnia leasingobiorcy z obowiązku opłacania pozostałych rat. Konieczność zapłaty rat, mimo braku dalszego wykorzystywania pojazdu, dalej ma związek z prowadzoną działalnością, w związku z czym opłaty stanowią koszt uzyskania przychodu. Takie stanowisko potwierdza Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 22 lutego 2016 r. o sygn. ITPB1/45111176/15.MPŁ, w następującej treści:

"(...) Jeżeli w wyniku zdarzenia losowego (np. kradzieży lub zniszczenia) następuje utrata przedmiotu leasingu, a na mocy zawartej z finansującym umowy korzystający zobowiązany jest do zapłaty kwoty "rozliczeniowej", to kwotę tę należy uznać za koszt związany z umową leasingową i zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Nie jest to już wprawdzie opłata za korzystanie z przedmiotu leasingu, lecz korzystający podpisując umowę zobowiązuje się do poniesienia jej w określonej sytuacji, by móc korzystać z przedmiotu umowy. Zobowiązanie to było więc niezbędne w celu zawarcia umowy leasingu. (...)"

Czy otrzymane odszkodowanie stanowi przychód podatkowy?

Jak już wskazano powyżej, kradzież przedmiotu leasingu powoduje u leasingobiorcy konieczność opłacenia pozostałych rat leasingowych. Obowiązek zapłaty przy jednoczesnym braku pojazdu przyszłościowo generuje straty po stronie podatnika. Jednak nic bardziej mylnego. Zgodnie z ogólnie przyjętą praktyką przedmioty leasingowe, przede wszystkim pojazdy, podlegają nieobowiązkowemu ubezpieczeniu AC. Tak więc na skutek kradzieży firma ubezpieczeniowa dokona oszacowania wartości pojazdu i wypłaty rekompensaty. Wypłata odszkodowania najczęściej następuje na konto firmy leasingowej, która de facto nadal pozostaje prawowitym właścicielem pojazdu. Otrzymana kwota najczęściej pokrywa w całości pozostałe do zapłaty przez leasingobiorcę raty leasingowe. Wartość, która nie podlega kompensacie, zostaje wówczas wpłacona przez firmę leasingowa na konto leasingobiorcy, co dokumentuje notą uznaniową.

Należy przy tym pamiętać, że zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 12 otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, stanowi przychód podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Przykład 1.

Pan Jan prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą z tytułu kradzieży pojazdu będącego w leasingu operacyjnym został zobowiązany do zapłaty pozostałych rat leasingowych w wysokości 55 tys. zł (netto). Z tytułu kradzieży firma ubezpieczeniowa wypłaciła na konto firmy leasingowej kwotę 105 tys zł tytułem odszkodowania. Pan Jan otrzymał z firmy leasingowej notę uznaniowa w kwocie 50 tys zł oraz fakturę za opłatę manipulacyjną w wartości 400 zł. W jaki sposób pan Jan powinien dokonać rozliczenia powyższych zdarzeń w KPiR?

1. Kwotę pozostałych rat leasingowych wynikających z treści umowy leasingu w kwocie 55 tys. zł będą stanowiły dla pana Jana koszt uzyskania przychodów ujmowany w KPiR w kolumnie 13 – pozostałe wydatki.
2. Wartość odszkodowania na podstawie noty uznaniowej w kwocie 50 tys. zł będzie stanowiło przychód podatkowy ujmowany w KPiR w kolumnie 8 – pozostałe przychody.
3. Faktura za opłatę manipulacyjną w kwocie 400 zł także stanowi koszt uzyskania przychodów, który podlega ujęciu w KPiR w kolumnie 13 – pozostałe wydatki.