Krótszy okres amortyzacji budynków niemieszkalnych - kiedy jest możliwy?

Budynki niemieszkalne mogą być amortyzowane według metody liniowej lub według indywidualnej stawki amortyzacyjnej. Z początkiem 2024 roku wejdzie nowy przepis, który udostępni krótszy okres amortyzacji budynków niemieszkalnych. W poniższym artykule przeanalizujemy stan prawny obowiązujący od 1 stycznia 2024 roku!

Zasady amortyzacji budynków niemieszkalnych

Jak wynika z treści art. 22c pkt 2 ustawy o CIT, amortyzacji nie podlegają budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy. Oznacza to, że podstawą analizy będzie wyłącznie przypadek amortyzacji budynków niemieszkalnych.

Zgodnie z art. 22i ustawy o PIT odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, z zastrzeżeniem art. 22j-22ł, dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych. 

Dla budynków niemieszkalnych roczna stawka amortyzacyjna przewidziana w Wykazie wynosi 2,5%. W zakresie wyjątków można wskazać, że np. dla garaży podziemnych stawka wynosi 4,5%, a dla kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m3 stawka to 10%.

Jednocześnie można wskazać na indywidualne stawki amortyzacyjne. Otóż w myśl art. 22j ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT podatnicy, z zastrzeżeniem art. 22l, mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji podatników, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż – dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5% – 40 lat pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatników, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat.

#zobacztez#

Z powyższych względów indywidualną stawkę amortyzacyjną dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5%, można ustalić, jeżeli wskazane budynki/lokale nie były wcześniej wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika, a ponadto spełniają równocześnie jeden z warunków przewidzianych w tym przepisie, czyli są używane lub ulepszone.

Należy przy tym przyjąć, że przez używanie środka trwałego dla potrzeb tego przepisu rozumie się jego eksploatowanie (użytkowanie) przed dniem nabycia przez podatnika. Oznacza to, że aby zastosować indywidualną stawkę amortyzacyjną dla budynku/lokalu niemieszkalnego, dla którego stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5%, po raz pierwszy wprowadzonego do ewidencji, podatnik musi wykazać, że ten budynek/lokal był wcześniej używany.

Dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5%, minimalny okres amortyzacji należy ustalić poprzez pomniejszenie okresu 40 lat o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia oddania budynku po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia go do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podatnika. Ponadto okres amortyzacji nie może być krótszy niż lat 10. Oznacza to, że stawkę amortyzacji 10% podatnik może zastosować jedynie, jeżeli od dnia oddania przedmiotowego budynku niemieszkalnego do używania do jego wprowadzenia do ewidencji środków trwałych minęło przynajmniej 40 lat.

Należy podkreślić, że wyliczenia zgodnie z powyżej wskazanym sposobem trzeba dokonać na podstawie 2 dat – daty oddania po raz pierwszy do używania danego środka trwałego oraz daty wprowadzenia go do ewidencji środków trwałych przez podatnika.

Przykład 1.

Pan Antoni posiada prywatny budynek mieszkalny oddany do użytku w 1988 roku. W 2021 roku wprowadził go do ewidencji ŚT i rozpoczął wykorzystywanie go na potrzeby swojej jednoosobowej działalności gospodarczej. Jaką stawkę amortyzacyjną może zastosować mężczyzna? Po pierwsze może on dokonać amortyzacji według stawki wynikającej z Wykazu, tj. 2,5%. W tym przypadku pan Antoni może również zastosować stawkę indywidualną. Od dnia oddania do użytku do dnia wprowadzenia do ewidencji minęły 33 lata. Odejmując od 40 lat 33 lata, otrzymujemy wynik 7 lat. Art. 22j ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT wskazuje jednak, że okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat. Z tego względu amortyzacja może zostać dokonana według stawki 10%.

Krótszy okres amortyzacji budynków niemieszkalnych - przepisy obowiązujące od 2024 roku

Od 1 stycznia 2024 roku dostępny jest  krótszy okres amortyzacji budynków niemieszkalnych. Do ustawy o PIT został dodany art. 22j ust. 7-13 (analogiczne rozwiązania zostaną przewidziane w ustawie o CIT), który daje prawo do szybszej amortyzacji w powiatach o wyższej stopie bezrobocia.

Podatnicy będący mikroprzedsiębiorcami, małymi lub średnimi przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla wytworzonych we własnym zakresie środków trwałych będących budynkami (lokalami) niemieszkalnymi i budowlami, zaliczonymi do grupy 1 i 2 Klasyfikacji, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych danego podatnika, w przypadku gdy ten środek trwały znajduje się na obszarze gminy:

• zlokalizowanej w powiecie, w którym przeciętna stopa bezrobocia wynosi co najmniej 120% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, oraz
• w której wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca w gminie jest mniejszy niż 100% wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych w terminie do 31 grudnia każdego roku ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wartości ww. wskaźników.

W przypadku gdy środek trwały, o którym mowa, znajduje się na obszarze gminy zlokalizowanej w powiecie, w którym przeciętna stopa bezrobocia wynosi:

• od 120% do 170% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji dla tego środka trwałego nie może być krótszy niż 10 lat,
• powyżej 170% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji dla tego środka trwałego nie może być krótszy niż 5 lat.

Zgodnie z art. 22j ust. 9 ustawy o PIT spełnienie opisanych warunków ustala się na miesiąc, w którym wystąpiło jedno z następujących zdarzeń:

• uprawomocniła się decyzja o pozwoleniu na budowę;
• upłynął termin na wniesienie sprzeciwu wobec dokonanego zgłoszenia budowy albo wydano zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia takiego sprzeciwu;
• środek trwały został po raz pierwszy wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych – w przypadku gdy budowa tego środka trwałego nie wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę albo dokonania zgłoszenia budowy lub z innych przyczyn nie doszło do wydania takiej decyzji, albo dokonania takiego zgłoszenia.