Likwidacja działalności to z pewnością trudny temat dla przedsiębiorcy. Często z dniem likwidacji na stanie magazynowym podatnika mogą nadal znajdować się towary handlowe, które nie zostały zbyte w czasie, gdy firma jeszcze funkcjonowała. W związku z tym pojawia się pytanie, w jaki sposób postąpić z takim towarem. Spośród możliwych opcji na pierwszy plan wysuwa się sprzedaż lub darowizna. Przeanalizujmy zatem skutki podatkowe każdej z nich.
Likwidacja działalności - sprzedaż towaru na gruncie PIT
W tym aspekcie w pierwszej kolejności podkreślić należy, że sama likwidacja działalności gospodarczej jest neutralna podatkowo. Jeżeli zatem w wyniku likwidacji podatnik otrzyma towary handlowe, które wcześniej zostały nabyte w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, to tego typu zdarzenie nie wywoła skutków podatkowych.
W tym zakresie należy zwrócić uwagę na treść art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. a) ustawy PIT, który podaje, że przychodami z pozarolniczej działalności gospodarczej są przychody z odpłatnego zbycia składników majątku pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej. Ponadto warto wskazać na treść art. 14 ust. 3 pkt 12 lit. a) ustawy, gdzie czytamy, że nie uważa się za przychody z działalności gospodarczej przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku pozostałych na dzień likwidacji prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej, jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności prowadzonej samodzielnie, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło 6 lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.
W świetle powyższego przepisu sprzedaż towarów handlowych pozostałych po likwidacji firmy, dokonana w ciągu 6 lat licząc od miesiąca następującego po likwidacji, będzie kwalifikowane jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nawet pomimo faktu, że działalność już formalnie nie istnieje.
Wskazać również należy, że zgodnie z art. 24 ust. 3b ustawy PIT dochodem z odpłatnego zbycia składników majątku pozostałych po likwidacji jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wydatkami na nabycie zbywanych składników, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie.
Przykład 1.
Podatnik zlikwidował działalność 1 maja 2018 roku. Na skutek likwidacji pozostało sporo towaru handlowego. 1 lutego 2023 roku postanowił sprzedać ten towar swojemu znajomemu. Choć działalność została już zlikwidowana, to dochód uzyskany ze sprzedaży, będzie stanowił przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. Okres opodatkowania sprzedaży takich towarów trwa do 1 czerwca 2024 roku. Dopiero po tej dacie podatnik może sprzedać towary handlowe bez podatku”.
Likwidacja działalności a darowizna towarów
Analizując natomiast drugą z opcji, wskazać należy na treść art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT. Przepis ten podaje, że przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn. W konsekwencji darowizna towarów handlowych pozostałych po likwidacji w ogóle nie znajduje się w orbicie opodatkowania podatkiem PIT.
Ewentualne skutki podatkowe mogą natomiast wystąpić w zakresie podatku od spadków i darowizn. Tutaj jednak należy szczególną uwagę zwrócić na możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia w przypadku darowizn dokonywanych pomiędzy członkami najbliższej rodziny. Jak stanowi art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn w przypadku dokonania darowizny pomiędzy osobami z najbliższej rodziny (grupa „zerowa”) darowizny są całkowicie zwolnione od podatku, jeżeli obdarowany zgłosi fakt nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny na formularzu SD-Z2.
Dodatkowym plusem takiego rozwiązania jest również wcześniejsza możliwość sprzedaży takiego towaru przez osobę obdarowaną. Zgodnie bowiem z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy PIT sprzedaż prywatnego składnika, będącego rzeczą ruchomą, jest wolna od podatku po upływie 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie w drodze darowizny.
Przykład 2.
Podatnik zlikwidował działalność gospodarczą 20 września 2022 roku. Po likwidacji pozostało mu sporo towaru handlowego. 10 stycznia 2023 roku podarował ten towar swojemu bratu, który na drugi dzień złożył do właściwego urzędu skarbowego formularz SD-Z2. W takiej sytuacji brat od 1 sierpnia 2023 roku może ten towar sprzedać bez konieczności zapłaty podatku dochodowego od sprzedaży, ponieważ od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie w drodze darowizny, upłynie więcej niż 6 miesięcy.
Likwidacja działalności - sprzedaż i darowizna towarów na gruncie ustawy o VAT
Zupełnie inaczej przedstawia się analizowany problem na gruncie ustawy o VAT. Wskazać mianowicie należy, że zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy, podatnik likwidujący działalność gospodarczą zobowiązany jest opodatkować towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów w ramach remanentu likwidacyjnego.
Zgodnie z art. 14 ust. 4 ustawy powyższy obowiązek dotyczy wyłącznie tych towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Zgodnie natomiast z art. 14 ust. 7 ustawy VAT późniejsza dostawa towarów (zarówno w formie odpłatnej – sprzedaż jak i nieodpłatnej – darowizna) opodatkowanych w ramach takiego remanentu podlegają zwolnieniu od VAT przez okres 12 miesięcy od dnia zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Co do zasady zatem przez 12 miesięcy od likwidacji, sprzedaż bądź darowizna towarów jest zwolniona z podatku VAT.
W tym miejscu pojawia się jednak pytanie, co jeżeli sprzedaż lub darowizna nastąpi po upływie owych 12 miesięcy?
Warto zauważyć, że dość powszechnie podnosi się, że również po tym okresie przekazanie towarów w dowolnej formie nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Wynika to z faktu, iż po likwidacji firmy podatnik nie prowadzi już działalności gospodarczej, a towary handlowe stają się jego majątkiem osobistym. W tym zakresie dokonując późniejszej ich sprzedaży lub darowizny, podatnik nie działa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, co oznacza, że nie jest podatnikiem podatku VAT. Po likwidacji działalności nie dotyczą go już przepisy ustawy VAT.
Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 19 marca 2009 roku (nr ITPP1/443-13c/09/DM):
„W niniejszej sprawie, po zaprzestaniu wykonywania czynności opodatkowanych sporządzony zostanie przez Panią remanent likwidacyjny i uiszczony (poprzez objęcie remanentem) podatek od towarów i usług od towarów pozostałych na dzień likwidacji. Z uwagi natomiast na to, że nie zamierza Pani ponownie prowadzić żadnej innej działalności, towary pozostałe po zakończeniu działalności stanowić będą Pani majątek prywatny. Ponadto zauważyć należy także w tym miejscu, iż podatek zapłacony od remanentu nie będzie w niniejszym przypadku stanowił podatku podlegającego odliczeniu. W tej sytuacji późniejsza czynność przekazania ich córce w formie darowizny, nie będzie miała charakteru dostawy dokonanej przez podatnika podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Stąd przekazanie składników majątku córce, po zakończeniu działalności gospodarczej nie będzie rodziło obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług”.
Sprzedaż oraz darowizna towarów handlowych pozostałych po likwidacji działalności gospodarczej nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
