Przedsiębiorcy uzyskują przychody i koszty w różnej proporcji w zależności od koniunktury, rynku zbytu oraz od wystąpienia innych okoliczności mających wpływ na osiągane przychody. Niekiedy pomimo sprawnie działającej firmy przedsiębiorca ponosi stratę w skali roku. Nie musi ona jednak być powodem złej sytuacji w firmie. Prowadząc działalność gospodarczą, przedsiębiorcy zobowiązani są do comiesięcznego uiszczania składek ZUS w minimalnej wysokości, preferencyjnej albo tylko składki zdrowotnej. Czy odliczenie składek ZUS przy stracie podatkowej jest możliwe?
Składki na ubezpieczenie społeczne
Ustawodawca zezwala podatnikowi dokonać odliczenia zapłaconych (np. przez przedsiębiorcę) lub pobranych przez płatnika (zapłaconych przez podatnika, a dotyczących części finansowanej przez pracownika, np. umowa o pracę, zlecenie, dzieło) składek na ubezpieczenie społeczne od dochodu. Podstawową kwestią jest to, że składki muszą być faktycznie zapłacone, nieuiszczone nie podlegają bowiem odliczeniu od dochodu. Jeżeli zatem nastąpi sytuacja, że przez 3 miesiące podatnik nie opłacał w ogóle składek, a uiści je w 4 miesiącu, wówczas od dochodu może odliczyć wszystkie zapłacone składki za te 3 miesiące, które uregulował w 4. miesiącu. Jednak to nadal nie rozwiązuje problemu, którym jest odliczenie składek ZUS przy stracie podatkowej.
Składki na ubezpieczenie społeczne w koszty firmy
Wielokrotnie pojawiają się w firmie sytuacje, w których podatnik:
- osiąga na tyle mały dochód, że nie rozlicza w skali miesiąca pełnych, zapłaconych składek ZUS społecznych, a w skali roku również jest mniejszy od sumy zapłaconych składek,
- osiąga stratę uniemożliwiającą w ogóle odliczenie składek,
- nie jest w stanie odliczyć w roku podatkowym zapłaconych składek i tym samym nie może ich odliczyć w roku następnym ani w kolejnym (zapłacone składki ZUS możliwe są do odliczenia w roku ich zapłaty). Warto jednak zaznaczyć, że jeżeli podatnik nie opłacał np. od października do grudnia 2021 r. składek, a uiścił je w styczniu 2022 r., wówczas będzie miał prawo je odliczyć w styczniu 2022 r.
W związku z występowaniem powyższych sytuacji ustawodawca zezwolił podatnikowi jeszcze na drugi sposób ujmowania zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne. Można je ująć w koszty firmy, ale tylko składki na ubezpieczenie społeczne. To rozwiązanie natomiast nie dotyczy składek na ubezpieczenie zdrowotne. Podatnik może zdecydować, czy będzie składki odliczał od dochodu, czy będzie ujmował w koszty. Ma również prawo zmienić w trakcie roku sposób ujmowania składek.
Ujmowanie składek na ubezpieczenie społeczne w koszty firmy pozwala zachować zapłacone składki do rozliczenia na później, w przypadku powstania za rok podatkowy straty podatkowej będzie można ją bowiem odliczyć od dochodu w ciągu kolejnych 5 lat. A zatem jeżeli podatnik ujmie w koszty składki ZUS społeczne, wówczas koszt ten nie przepadnie, nawet jeżeli podatnik za dany rok podatkowy osiągnie stratę. Dzieje się tak dlatego, że zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o PIT podatnik będzie mógł tę stratę (a co za tym idzie składki ZUS społeczne w niej zawarte) odliczyć w 5 kolejnych latach od dochodu, oczywiście jeżeli on wystąpi. Powyższe rozwiązanie dotyczy jednak wyłącznie osób, które samodzielnie naliczają i odprowadzają za siebie składki ZUS, czyli osób prowadzących działalność gospodarczą.
W przypadku osób prowadzących działalność i uzyskujących dochody z umowy o pracę lub zlecenie, składki ZUS od tych umów są zawarte w kwocie brutto wynagrodzenia, czyli w części finansowanej przez pracownika, a pobranej przez płatnika. Wykaz tych składek pracownik zawsze otrzymuje na informacji PIT-11.
Oczywiście należy dodać, że jeżeli podatnik zaliczył w koszty firmy zapłacone składki ZUS, wówczas tych składek nie może odliczyć od dochodu, ponieważ powodowałoby to dwukrotnie odliczenie tych samych składek.
Warto także nadmienić, iż od dochodu, czy to odliczeniem bezpośrednim, czy przy pomocy ujęcia składek w koszty, można odliczać jedynie składki na ubezpieczenie społeczne. Zarówno składkę zdrowotną, jak i fundusz pracy nie odlicza się od dochodu, a jedynie fundusz pracy można ująć wyłącznie w koszty firmy, pod warunkiem że został zapłacony. Z kolei składka zdrowotna podlega odliczeniu wyłącznie od podatku.
Odliczenie składek ZUS przy stracie podatkowej a uzyskiwanie dochodu z różnych źródeł
Bywają także sytuacje, w których podatnik, osiągając stratę, nie ujmował składek ZUS społecznych w kosztach firmy. Jeżeli posiada on kilka tytułów do ubezpieczeń społecznych, np. prowadzi działalność gospodarczą, posiada umowę o pracę, zlecenie, wówczas ma możliwość dokonania odliczenia składek ZUS społecznych, nieodliczonych od dochodu z działalności gospodarczej od kolejnego źródła dochodu. W pierwszej kolejności natomiast składki ZUS z działalności powinny być odliczane od tego źródła przychodu. Dopiero w następnej kolejności w sytuacji nieodliczenia wszystkich składek, pozostałą część można odliczyć od innych dochodów (umowa o pracę, zlecenie). Ta sama sytuacja może wystąpić w przypadku prowadzenia działalności opodatkowanej podatkiem liniowym (PIT-36L) oraz występowaniem dodatkowych dochodów w postaci umowy o pracę, zlecenie (PIT-37), a także działalności opodatkowanej ryczałtem i dodatkowych źródeł przychodów.
Należy natomiast dodać, że odliczenie składki ZUS społeczne nie będą mogły być odliczone w przypadku:
- wystąpienia dochodu zwolnionego z podatku dochodowego,
- wystąpienia dochodu, od którego zaniechano poboru podatku,
- gdy składki ZUS społeczne zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
- niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym,
- zwróconych podatnikowi w jakiejkolwiek formie.
Składka zdrowotna w przypadku wystąpienia straty podatkowej
Składka zdrowotna nie podlega odliczeniu od podatku (wyjątkiem jest karta podatkowa). Natomiast w przypadku ryczałtu można ją odliczyć od przychodu w 50% wartości zapłaconej składki zdrowotnej. W przypadku podatku liniowego możliwe jest jej odliczenie bądź ujęcie w kosztach podatkowych w limie rocznym 8.700 zł.
Oczywiście niezapłacone składki zdrowotne, które podatnik ureguluje z opóźnieniem, będzie mógł w miesiącu zapłaty ująć łącznie, czyli odliczyć (w przypadku opodatkowania działalności formą opodatkowania na to zezwalającą), jeżeli z kolei on wystąpi (możliwość odliczenia składek zdrowotnych zaległych zapłaconych później). Jeśli podatnik nie ma możliwości dokonania odliczenia zapłaconych składek zdrowotnych w roku podatkowym, to niestety w tym wypadku nie będzie mógł on ich odliczyć w roku następnym.
Jeżeli osoba prowadząca działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem, zasadami ogólnymi czy podatkiem liniowym będzie posiadać dochody z tytułu umowy o pracę czy zlecenie, wówczas nie będzie mogła odliczyć zapłaconych składek zdrowotnych w roku podatkowym od podatku obliczonego od innych źródeł dochodu.
Zatem odliczenie składek ZUS przy stracie podatkowej jest możliwe, tylko wówczas gdy są faktycznie opłacone, a podatnik dokonuje ich odliczenia w kosztach.
Odliczenie składek ZUS w systemie wfirma.pl
W systemie wfirma.pl odliczenie składek ZUS następuje automatycznie po rozliczeniu formularza ZUS DRA. Sposób ujęcia składek społecznych przedsiębiorcy w rozliczeniu uzależniony jest od wybranego sposobu odliczenia - w zaliczce na podatek dochodowy lub bezpośrednio w KPiR. Ustawień tych dokonuje się z poziomu zakładki: USTAWIENIA » PODATKI » FUNKCJE KSIĘGOWE, gdzie w sekcji SKŁADKA SPOŁECZNA WŁAŚCICIELA należy zaznaczyć ODLICZENIE W ZALICZCE lub KOSZT W KPIR i zapisać.
Po opłaceniu składek ZUS wynikających z wygenerowanego w zakładce: START » ZUS » DEKLARACJE ROZLICZENIOWE należy rozliczyć formularz w systemie. W tym celu wystarczy zaznaczyć go na liście i z górnego menu wybrać opcję ROZLICZ.
Dzięki temu nastąpi automatyczne odliczenie składek ZUS (z uwzględnieniem odliczeń przysługujących dla danych form opodatkowania).
