Prawo spółek handlowych wymaga obowiązkowej rejestracji spółki, aby mogła ona funkcjonować w pełni legalnie w obrocie prawno-gospodarczym. Sądy rejestrowe są bardzo skrupulatnie, jeśli chodzi o sprawdzanie wniosków i dokumentacji składanych przez założycieli spółek – jeżeli będą one niekompletne, może nastąpić odmowa rejestracji spółki. W takim przypadku stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi.
Założenie spółki
Chęć stworzenia spółki prawa handlowego wymaga nie tylko pomysłu na własny biznes, lecz przede wszystkim zawarcia poprawnej umowy lub statutu, którego treść będzie zgodna z obowiązującymi przepisami. W przypadku spółek kapitałowych (spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej) dodatkowo konieczne jest zebranie kapitału zakładowego o odpowiedniej wysokości. Samo zawarcie umowy lub statutu spółki nie jest wystarczające, aby mogła ona działać na rynku, choć w przypadku spółki z o.o. i spółki akcyjnej przez pierwsze 6 miesięcy mogą one działać w tzw. formie w organizacji bez konieczności ich rejestrowania w KRS.
Poprawna rejestracja spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym jest warunkiem koniecznym do tego, aby podmiot ten mógł skutecznie nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Prędzej czy później rejestracja musi zostać dokonana, w przeciwny wypadku utworzona spółka będzie po prostu nielegalna.
Odmowa rejestracji spółki
Sądy rejestrowe (sądy gospodarcze, wydziały KRS) skrupulatnie podchodzą do kwestii badania wniosków o rejestrację nowych spółek. W praktyce oznacza to, że bardzo dokładnie sprawdzają poprawność zawartych umów i statutów, a także składanych formularzy rejestracyjnych i uiszczonych opłat sądowych. Jeśli odnotują jakikolwiek błąd, wezwą wnioskodawcę do jego poprawienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia stosownego pisma. Jeżeli błąd nie zostanie naprawiony, sąd odmówi dokonania rejestracji spółki w KRS.
-
wykorzystywanie firmy (nazwy) spółki, która już istnieje na rynku lub która łudząco przypomina firmę innego przedsiębiorstwa;
-
złożenie wniosku rejestracyjnego do niewłaściwego oddziału KRS (właściwym będzie ten sąd okręgowy, w którego pobliżu znajduje się siedziba zakładanej spółki – np. jeśli siedziba przedsiębiorstwa będzie znajdowała się w Poznaniu, to sądem właściwym będzie Sąd Okręgowy Wydział Gospodarczy KRS w Poznaniu);
-
wskazanie wadliwej reprezentacji spółki w umowie lub statucie;
-
niedozwolony przedmiot działalności spółki – niezgodny z PKD;
-
wniosek rejestracyjny został złożony po terminie – wnioskodawca musi bezwzględnie zarejestrować spółkę w terminie 6 miesięcy od dnia sporządzenia umowy lub statutu spółki;
-
włączenie do zarządu spółki osób, które są notowane w Krajowym Rejestrze Karnym.
Czasami zdarza się, że odmowa rejestracji spółki jest nieuzasadniona. Referendarze sądowi także popełniają błędy i niekiedy przypadkowo odmawiają uznania dokumentów rejestracyjnych spółki, podczas gdy nie powinno to mieć miejsca. Jeśli wnioskodawca uważa, że odmowa rejestracji jego spółki jest nieuzasadniona, ma prawo złożyć skargę na stosowne orzeczenie sądu, aczkolwiek ma na to ograniczoną ilość czasu i musi tego dokonać we właściwej formie.
Odmowa rejestracji spółki - apelacja
Odmowa rejestracji spółki w KRS wiąże się niestety z utratą opłaty sądowej, która została uiszczona w danej sprawie. Oczywiście, jeśli wnioskodawca nie zapłacił stosownej opłaty i był to jedyny powód odmowy zarejestrowania nowej spółki, z taką sytuacją nie będziemy mieli w ogóle do czynienia.
Zaskarżenie odmowy rejestracji spółki w KRS następuje w formie wniesienia apelacji. Wnioskodawca może przy tym zaskarżyć postanowienie odmawiające w całości lub oznaczonej części – w praktyce zdecydowana większość osób decyduje się jednak na wniesienie apelacji co do całego orzeczenia sądu rejestrowego. Pamiętajmy jednak, że apelacja przysługuje tylko wtedy, gdy zaskarżone postanowienie wydał sąd, a nie referendarz sądowy.
W zdecydowanej większości przypadków odmowa rejestracji spółki w KRS jest dokonywana przez referendarzy sądowych, a to oznacza, że wnioskodawca musi w pierwszej kolejności zaskarżyć czynności referendarskie, zanim nawet pomyśli o możliwości złożenia apelacji w swojej sprawie. Jeśli postanowienie referendarza nie zostanie uprzednio zaskarżone, złożenie apelacji będzie błędne i z tego powodu bezskuteczne.
Skarga na orzeczenie referendarza sądowego
Jeśli odmowa rejestracji spółki w KRS nastąpiła na skutek działań referendarza, wnioskodawca musi w pierwszej kolejności złożyć skargę na wydane orzeczenie. Zgodnie z treścią art. 39822 Kodeksu postępowania cywilnego, skargę wnosi się do sądu, w którym referendarz sądowy wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie tygodnia od dnia jego doręczenia, a jeżeli zażądano uzasadnienia tego orzeczenia – od dnia jego doręczenia z uzasadnieniem. W postępowaniu rejestrowym o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego w razie wniesienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego zarządzające wpis pozostaje ono w mocy do chwili rozpatrzenia skargi przez sąd rejonowy rozpoznający sprawę jako sąd pierwszej instancji.
Jeżeli skarga jest oczywiście uzasadniona, referendarz sądowy, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie tygodnia od dnia wniesienia skargi może postanowieniem stwierdzić zasadność skargi i w miarę potrzeby wydać ponowne orzeczenie. Na ponowne orzeczenie służy skarga na zasadach ogólnych, jednak w przypadku jego zaskarżenia tej regulacji nie stosujemy.
Po utracie mocy orzeczenia referendarza sądowego sąd rozpoznaje sprawę jako sąd pierwszej instancji. Jeżeli zaskarżenie postanowienia do sądu wyższego rzędu nie jest możliwe ze względu na brak takiego sądu, środek zaskarżenia rozpoznaje ten sam sąd w innym składzie. Jeżeli referendarz sądowy uzna, że skarga podlega odrzuceniu, przedstawia sprawę sądowi. W przypadku uznania, że brakuje podstaw do odrzucenia skargi, sąd może od razu rozpoznać sprawę, o ile jej stan na to pozwala.
Ustawa nie przewiduje szczególnych wymagań formalnych, które omawiana skarga powinna spełniać, stąd przyjmuje się, że wystarczy zachowanie wymagań stawianych pismu procesowemu. W praktyce oznacza to, że skarga na referendarza powinna zawierać:
-
oznaczenie sygnatury akt sprawy;
-
podanie daty i miejsca sporządzenia skargi;
-
określenie danych wnioskodawcy;
-
oznaczenie sądu, do którego kierowana jest skarga;
-
określenie skarżonego orzeczenia (data jego wydania oraz dane referendarza, który wydał orzeczenie);
-
wskazanie, czy zaskarżamy wydane orzeczenie w całości, czy w części (w tym drugim przypadku należy określić dokładnie, która część orzeczenia jest skarżona);
-
podanie uzasadnienia, w którym należy wykazać, dlaczego nie zgadzamy się ze stanowiskiem referendarza sądowego i dlaczego naszym zdaniem spółka powinna zostać zarejestrowana w KRS;
-
podpis wnoszącego skargę;
-
wymienienie załączników, w tym dowodu uiszczenia opłaty skarbowej.
Skarga na orzeczenie referendarza sądowego, który odmówił dokonania wpisu spółki w KRS, podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 100 zł. Można ją uiścić bezpośrednio na konto bankowe sądu, do którego wnoszone będzie pismo, lub poprzez zakupienie, a następnie naklejenie na skardze znaczków sądowych o odpowiednich nominałach. Dowód zapłaty należy bezwzględnie dołączyć do wnoszonej skargi. Oczywiście strona ma możliwość wnioskowania o udzielenie zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych w sprawie – musi w tym celu jednak wraz ze skargą złożyć odpowiedni wniosek oraz oświadczenie majątkowo-dochodowe sporządzone na specjalnym formularzu.
Rozpoznając sprawę, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone orzeczenie i dokonany na jego podstawie wpis zmienia lub utrzymuje w mocy albo uchyla w całości lub w części i w tym zakresie wniosek oddala bądź odrzuca, względnie postępowanie umarza. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego może więc zostać uwzględniona – wówczas wniesienie apelacji nie będzie konieczne. W takich przypadkach zazwyczaj dokonuje się wnioskowanego wpisu w KRS i nie ma potrzeby podejmowania żadnych dodatkowych działań. Jeśli jednak skarga nie zostanie uwzględniona, skarżącemu przysługuje prawo do wniesienia apelacji.
Odmowa rejestracji spółki - podsumowanie
Skarga na odmowę rejestracji spółki w KRS jest pierwszym krokiem do podważenia orzeczenia, które stanowi przeszkodę w zalegalizowaniu nowej spółki. Jeśli w danej sprawie odmowa została wydana w formie orzeczenia referendarza sądowego, wnioskodawca ma możliwość wniesienia skargi do sądu, w którym urzęduje dany referendarz. Jeśli orzeczenie zostanie podtrzymane, skarżący ma możliwość wniesienia apelacji od wydanego postanowienia sądowego.
