Biura rachunkowe prowadzą swoją działalność, zatrudniając księgowych. Wykonywanie przez nich obowiązków wiąże się w praktyce z dużym ryzykiem związanym z ewentualną odpowiedzialnością za popełnione błędy. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, na jakich zasadach wobec biura rachunkowego i klientów tego biura wygląda odpowiedzialność księgowego zatrudnionego przez biuro!
Odpowiedzialność księgowego zatrudnionego na umowę o pracę
Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według szczególnych zasad określonych w przepisach Kodeksu pracy.
Księgowy będący pracownikiem ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.
Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia.
Ponadto nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.
W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.
Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność na zasadach wynikających z Kodeksu pracy. Oznacza to, że biuro księgowe jest uprawnione do żądania zwrotu od księgowego równowartości zapłaconego odszkodowania, nie więcej jednak niż do trzykrotności jego wynagrodzenia.
Jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, wysokość odszkodowania może być obniżona przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia winy pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych.
Warto mieć także na uwadze stanowisko orzecznictwa, zgodnie z którym:
„Umyślność w zakresie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych nie jest równoznaczna z umyślnością w zakresie wyrządzenia szkody. Niewykluczone jest bowiem, że umyślność ta dotyczy tylko realizacji »obowiązków«, ale już nie »wyrządzenia szkody«” – wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 24 września 2020 roku (III PK 4/19);
„Umyślne wyrządzenie szkody ma miejsce wtedy, gdy pracownik objął następstwa swego działania zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym. W związku z tym umyślne niedopełnienie obowiązku nie musi być uznane za równoznaczne z umyślnym wyrządzeniem szkody, zwłaszcza jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że wyrządzenie szkody nie było objęte zamiarem sprawcy. Dla przyjęcia umyślności wyrządzenia szkody konieczne jest takie działanie, którego skutek jest także objęty zamiarem sprawcy, gdyż niezbędne jest jeszcze objęcie skutku, tj. szkody, zamiarem sprawcy bezpośrednim lub co najmniej ewentualnym. Zaniedbanie obowiązków z winy umyślnej pod postacią zamiaru ewentualnego zachodzi wówczas, gdy sprawca przewiduje możliwość powstania szkody i na to się godzi”.
Odpowiedzialność księgowego zatrudnionego na podstawie umowy cywilnoprawnej, w tym B2B
Odmiennie zastosowanie niż w przypadku reżimu pracowniczego, jeżeli księgowy jest zatrudniony w biurze rachunkowym na podstawie umowy cywilnoprawnej, w tym umowy B2B, znajdują zasady ogólne wynikające z Kodeksu cywilnego.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym księgowy będzie zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.
W umowie z biurem rachunkowym księgowy może przyjąć na siebie odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy nie ponosi odpowiedzialności, a zatem rozszerzyć zakres swojej odpowiedzialności lub też ją ograniczyć. Wszystko zależy od umowy, jaką zawrze księgowy z biurem rachunkowym.
W umowie między biurem rachunkowym a księgowym mogą być również zawarte zastrzeżenia, zgodnie z którymi naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy, czyli tzw. kary umownej.
