Odpowiedzialność zarządu za zobowiązania podatkowe spółki z o.o. lub akcyjnej może spowodować zlicytowanie prywatnych majątków członków zarządu na poczet zaległości podatkowych spółki. Odwołanie z zarządu, rezygnacja z pełnienia funkcji i zmiana zarządu nie oznaczają automatycznie uwolnienia od tej odpowiedzialności osób, które w nowym zarządzie już nie zasiadają.
Za jakie długi podatkowe odpowiada zarząd?
Członkowie zarządu spółki z o.o. i akcyjnej mogą swoimi prywatnymi majątkami odpowiadać przede wszystkim za te zobowiązania podatkowe spółki, których termin płatności upływał w czasie, gdy pełnili obowiązki członka zarządu (art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej). Zmiana zarządu spółki nie “kasuje” tej odpowiedzialności.
Przykład 1.
Jan Nowak pełnił funkcję członka zarządu spółki z o.o. do 30 czerwca. Spółka rozlicza się z VAT kwartalnie, termin zapłaty podatku za 2. kwartał upływał 25 lipca. Spółka nie zapłaciła VAT-u ani za pierwszy, ani za drugi kwartał. Jan Nowak może zostać zobowiązany do zapłaty zaległości za 1. kwartał (bo pełnił funkcje członka zarządu, gdy upływał termin płatności podatku za 1. kwartał, czyli 25 kwietnia; natomiast za zaległości w podatku VAT za 2. kwartał nie będzie odpowiadał, bo nie był już członkiem zarządu, gdy upływał termin płatności podatku za 2. kwartał.
| Odpowiedzialność zarządu za zobowiązania podatkowe obejmuje:
|
Faktyczne wykonywanie obowiązków po rezygnacji
Ordynacja podatkowa przewiduje, że odpowiedzialność zarządu za zobowiązania podatkowe dotyczy osób “pełniących funkcje członków zarządu”, a nie tylko “członków zarządu”. Różnica jest istotna, bo powoduje, że urzędy skarbowe, a za nimi sądy administracyjne każą płacić długi spółki osobom, które faktycznie wykonywały obowiązki członków zarządu spółki już po formalnej rezygnacji.
| “Faktyczne wykonywanie obowiązków członka zarządu w spółce z o.o., nawet po formalnej rezygnacji z funkcji członka zarządu w tejże spółce, powoduje odpowiedzialność podatkową tego podmiotu przewidzianą w art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej”. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 31 sierpnia 2017 r., sygn. I GSK 1384/15 |
Wygaśnięcie mandatu członka zarządu a odpowiedzialność za długi spółki
Niektórzy członkowie zarządu próbują się bronić przed odpowiedzialnością za długi podatkowe spółki wskazując, że ich mandat członka zarządu wygasł. Powołują się na art. 202 Kodeksu spółek handlowych. Wynika z niego, m.in, że:
-
jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu;
-
w przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Taka obrona jest jednak nieskuteczna i nie ma wpływu na odpowiedzialność zarządu za zobowiązania podatkowe, jeśli mimo wygaśnięcia mandatu nadal faktycznie pełnili obowiązki członków zarządu.
Przykład 2.
10 czerwca odbyło się zgromadzenie wspólników spółki z o.o., na którym zatwierdzono sprawozdanie finansowe spółki obejmujące pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia przez Jana Nowaka funkcji prezesa zarządu. Umowa spółki nie przewidywała, aby w takiej sytuacji mandat nie wygasał. Na zgromadzeniu wspólników zapomniano odnowić mandat Jana Nowaka. Mimo tego, nadal sprawował on funkcję członka zarządu. Gdy po kilku miesiącach spółka popadła w długi, postanowił bronić się przed odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe powołując na wygaśnięcie swojego mandatu członka zarządu z chwilą odbycia 10 czerwca zgromadzenia wspólników. Taka argumentacja będzie nieskuteczna, bo Jan Nowak faktycznie nadal pełnił funkcję członka zarządu i to ma decydujące znaczenie. W stosunku do niego będzie miała zastosowanie odpowiedzialność zarządu za zobowiązania podatkowe.
| “Zakres odpowiedzialności uregulowanej w art. 116 § 2 O.p. wyznacza pojęcie "pełnienia obowiązków członka zarządu". Pojęcie to należy odnosić do kontekstu faktycznego sprawy i nie można go sprowadzać tylko i wyłącznie do aspektów formalnych. Po wygaśnięciu mandatu członka zarządu należy mieć na względzie rzeczywistą zmianę sposobu zarządzania spółką. W sytuacji, gdy osoba dalej prowadzi sprawy spółki jako członek jej zarządu, chociaż jej mandat wygasł na mocy art. 202 § 1 K.s.h., nie może skutecznie powołać się na tę okoliczność. Pojęcia "pełnienia obowiązków członka zarządu" nie można utożsamiać z wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego. Równocześnie te same względy wskazują, że w przypadku, gdy po wygaśnięciu mandatu na miejsce dotychczasowego członka zarządu nie została powołana nowa osoba, a dotychczasowy członek zarządu wciąż sprawował dotąd pełnioną funkcję, osoba ta może ponosić odpowiedzialność za zasadach określonych w art. 116 § 1 - 4 Ordynacji podatkowej”. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 czerwca 2016 r., sygn. akt I FSK 1896/1 |
Odpowiedzialność zarządu za zobowiązania podatkowe - zasady
Aby pociągnąć członka zarządu do odpowiedzialności za długi podatkowe spółki, musi być spełnionych kilka warunków wymienionych w art. 116 Ordynacji podatkowej.
Aby organ podatkowy mógł wydac decyzje o odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania podatkowe spółki, muszą być spełnione dwie tzw. przesłanki pozytywne:
-
nieskuteczność egzekucji przeciwko spółce,
-
pełnienie funkcji członka zarządu w czasie, kiedy upłynął termin płatności zobowiązania podatkowego, które następnie przekształciło się w zaległość podatkową.
Organ podatkowy powinien w pierwszej kolejności stwierdzić istnienie przesłanek pozytywnych tej odpowiedzialności. Dopiero w przypadku ich stwierdzenia powinien rozważyć, czy strona postępowania przedstawiła okoliczności uwalniające ją od odpowiedzialności, czyli tzw. przesłanki negatywne:
-
zgłoszenie wniosku o upadłość lub wszczęcie postępowania układowego we właściwym czasie lub niezgłoszenie wniosków o wszczęcie tych postępowań, o ile nastąpiło bez winy członka zarządu;
-
wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Jeśli zostaną udowodnione przesłanki negatywne, to odpowiedzialność zarządu za zobowiązania podatkowe nie wystąpi.
Członkowie zarządu spółek z o.o. odpowiadają nie tylko za zobowiązania podatkowe spółek, ale tez za długi spółek wobec kontrahentów. Zasady tej odpowiedzialności są określone nieco inaczej niż w Ordynacji podatkowej i wynikają z art. 299 Kodeksu spółek handlowych.
