Optymalna forma opodatkowania działalności a Polski Ład

Większość przedsiębiorców ma dwa główne cele – prowadzić dobrze prosperujący biznes i płacić niskie podatki. Pierwszym czynnikiem, który składa się na ten sukces, jest optymalna forma opodatkowania działalności. Polski Ład nie wprowadził co prawda nowej formy opodatkowania podatkiem dochodowym, natomiast zrewolucjonizował zasady opłacalności każdej z nich, czyli skali podatkowej, podatku liniowego i ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Sprawdźmy, na jaką formę opodatkowania zdecydować się w 2022 roku, aby nie stracić!

Kalkulator Polskiego Ładu - formy opodatkowania

Poniżej można pobrać kalkulator Polskiego Ładu, za pomocą którego możliwe jest wykonanie symulacji obciążeń składkowych i podatkowych. Powstał on w oparciu o aktualne i projektowane przepisy prawa podatkowego - według stanu aktualnego na dzień 01.01.2022. Kalkulator nie stanowi narzędzia do rozliczenia z urzędem skarbowym.

Wysokość składki ZUS a optymalna forma opodatkowania

Przedsiębiorca, który prowadzi swoją firmę, zobowiązany jest do opłacania składek ZUS. Występują ich dwa rodzaje – społeczne i zdrowotne. Warto wiedzieć, że na wysokość opodatkowania od 2022 roku wpływają jedynie składki społeczne. Natomiast należy mieć na uwadze fakt, że bez względu na wybraną formę opodatkowania i to, że składki zdrowotne nie mają wpływu na wysokość zaliczki na podatek dochodowy, każdy przedsiębiorca ma obowiązek ich opłacania. To z kolei nie pozostaje bez znaczenia w kwestii budżetu firmy.

Co więcej, przedsiębiorcy są zobligowani do uiszczania składek społecznych, które mają wpływ na ostateczne rozliczenie podatku (tutaj również są wyjątki – m.in. w postaci ulg dla początkujących przedsiębiorców, w ramach których przez 6 miesięcy można opłacać wyłącznie składki zdrowotne czy składki ZUS od dochodu/przychodu). Wysokość składek społecznych w 2022 roku kształtuje się następująco:

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, zgodnie z art. 81 ust. 2f ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, wysokość składki zdrowotnej uzależniona jest od wysokości uzyskanego przychodu i przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Przykładowo do wyliczenia składki zdrowotnej za styczeń należy wziąć pod uwagę przychód ze stycznia.

*przeciętne miesięczne wynagrodzenie za IV kwartał 2021 roku zostanie ogłoszone dopiero pod koniec stycznia 2022 roku, dlatego dla celów wyliczeń przyjęto średnie miesięczne wynagrodzenie za III kwartał 2021 roku, które wynosi 5885,75 zł.

Co ważne, ustawodawca umożliwił przedsiębiorcom na ryczałcie opłacanie w trakcie roku stałej wartości składki zdrowotnej (czyli bez względu na wysokość uzyskanego przychodu) pod warunkiem, że przez cały poprzedni rok prowadzili działalność opodatkowaną skalą podatkową, podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W tym przypadku podstawą wymiaru składki zdrowotnej będzie kwota przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszona o kwotę opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu. Przedsiębiorcy, którzy zdecydują się na skorzystanie z takiego uproszczenia, muszą stosować je konsekwentnie do ustalania wysokości składki zdrowotnej przez cały rok. Ostateczne rozliczenie należnej rocznej wartości składki zdrowotnej następuje po zakończonym roku w ciągu miesiąca po upływie terminu na złożenie zeznania rocznego PIT-28.

Podatek liniowy

Decydując się na opodatkowanie podatkiem liniowym, podstawą obliczenia składki zdrowotnej będzie dochód za miesiąc poprzedni, czyli przychody pomniejszone o koszty ich uzyskania, jak również wysokość zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne (o ile nie zostały ujęte bezpośrednio w kosztach podatkowych – w kolumnie 13. KPiR). Oznacza to, że im więcej przedsiębiorca zarobi „na czysto”, tym większą składkę zdrowotną zapłaci z tego tytułu.

Zasady ogólne – skala podatkowa

W przypadku rozliczania się na zasadach ogólnych, a więc skalą podatkową, na wysokość składki zdrowotnej ma wpływ zarówno dochód, czyli przychody pomniejszone o koszty ich uzyskania, jak również wysokość zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne (o ile nie zostały ujęte bezpośrednio w kosztach podatkowych – w kolumnie 13. KPiR). Sposób obliczania składki zdrowotnej przy opodatkowaniu skalą podatkową odróżnia się od podatku liniowego wysokością składki, która wynosi 9% podstawy opodatkowania, a nie 4,9% – jak w przypadku podatku liniowego.

Również analogicznie jak w przypadku podatku liniowego wysokość składki zdrowotnej nie może być niższa niż składka wyliczona od podstawy, jaką jest kwota minimalnego wynagrodzenia, a więc 270,90 zł.

Z powyższej analizy wynika, że wybrana forma opodatkowania ma duży wpływ na wysokość składki zdrowotnej opłacanej przez przedsiębiorców. Najmniejsze z nich płacić będą podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Drugą w kolejności grupą są przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się na podatek liniowy, natomiast najwyższe składki zdrowotne uiszczą podatnicy rozliczający się w oparciu o skalę podatkową.

Podstawa obliczenia podatku dochodowego

Jak zostało wcześniej wspomniane, składka zdrowotna nie wpływa na wysokość podatków, jakie płacą przedsiębiorcy, pomimo że jej wysokość uzależniona jest od uzyskanego przychodu/dochodu w trakcie roku. Dlatego należy zwrócić uwagę na kwestie, którymi może zarządzać przedsiębiorca, jednocześnie obniżając samodzielnie wysokość podatku dochodowego dzięki wybraniu dla siebie optymalnej formy opodatkowania.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych sprawa jest prosta, ponieważ zaliczka na podatek obliczana jest od wysokości uzyskanego przychodu i pomniejszona jedynie o zapłacone składki społeczne. Poniesione koszty nie mają żadnego wpływu na podstawę opodatkowania. W tej sytuacji przedsiębiorca, który chce, aby jego biznes się rozwijał, będzie dążył do jak najwyższych przychodów, a tym samym będzie płacił coraz wyższe podatki.

Podatek liniowy

Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na opodatkowanie podatkiem liniowym, podstawą jego obliczenia będzie dochód, czyli przychody pomniejszone o koszty, i zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne. Właściwą stawką podatku jest 19% i jest ona stała przez cały rok, a zatem uzależnia się ją od wysokości osiągniętego dochodu.

Zasady ogólne – skala podatkowa

Przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych tzw. skalą podatkową występują dwie stawki podatku w zależności od uzyskanego dochodu, czyli przychodów pomniejszonych o koszty ich uzyskania i zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne. Jeżeli dochód nie przekroczy limitu 120 000 zł, opodatkowany jest stawką 17%, a nadwyżka ponad kwotę limitu – stawką 32%. Co ważne, w przypadku skali podatkowej występuje jeszcze pojęcie „kwoty wolnej od podatku”, która wynosi 30 000 zł. Jest to wysokość dochodu całkowicie zwolniona z podatku i nie występuje ani na ryczałcie, ani na podatku liniowym – te formy opodatkowania nie mogą z niej skorzystać.

*Wartość 5100 zł to kwota zmniejszająca podatek, czyli 30 000 * 17%.

Oprócz kwoty wolnej od podatku przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach ogólnych, czyli skalą podatkową, mogą skorzystać z tzw. ulgi dla klasy średniej, która dodatkowo obniża wysokość podatku. Ulgę tę mogą stosować wyłącznie przedsiębiorcy, których dochód roczny mieści się w przedziale między 68 412 zł a 133 692 zł.

Zgodnie z art. 36 ust. 4a ustawy o PIT kwota ulgi wyliczana będzie zgodnie ze wzorem:

Przy czym A podane we wzorze to suma uzyskanych przez podatnika w ciągu roku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne, co wynika z art. 26 ust. 4a ustawy o PIT.

Zgodnie z zastosowaniem powyższego wzoru kwota ulgi przy porównywanych dotychczas wartościach dochodu kształtuje się następująco:

W celu porównania wysokości podatku dla poszczególnych firm opodatkowania posłużymy się przykładem.

Przykład

Pan Jan świadczy usługi programistyczne. W trakcie miesiąca ponosi stałe koszty w kwocie 4000 zł (w tym doliczony jest koszt Funduszu Pracy) związane z leasingiem, zakupem paliwa, czynszem i opłatami za media w lokalu, w którym prowadzi działalność. Pan Jan opłaca również duży ZUS. Dotychczas uzyskiwał co miesiąc przychody w kwocie 16 000 zł. Jaka jest optymalna forma opodatkowania dla pana Jana?

Pan Jan może dokonać wyboru spośród wszystkich trzech form opodatkowania, czyli ryczałtu, podatku liniowego i skali podatkowej. W przypadku ryczałtu od 2022 roku właściwą stawką podatku jest 12%. Jeżeli pan Jan nie planowałby znaczącego wzrostu przychodów w 2022 roku, to analiza wyglądałaby następująco:

*z racji tego, że podstawa opodatkowania ustalana jest jako przychód pomniejszony o zapłacone składki społeczne, to podstawa opodatkowania zaliczki styczniowej z uwzględnieniem zapłaconych w styczniu 2022 składek ZUS za grudzień 2021 wynosi 15 002 zł, czyli 16 000 zł – 998,37 zł. Podstawa opodatkowania zaliczek od lutego do grudnia 2022 wynosi 14 876 zł, czyli 16 000 zł – 1124,23 zł.

**z racji tego, że podstawa opodatkowania ustalana jest jako dochód pomniejszony o zapłacone składki społeczne, to podstawa opodatkowania zaliczki styczniowej z uwzględnieniem zapłaconych w styczniu 2022 składek ZUS za grudzień 2021 wynosi 11 002 zł, czyli 12 000 zł – 998,37 zł. Podstawa opodatkowania zaliczek od lutego do grudnia 2022 wynosi 10 875,77 zł, czyli 12 000 zł – 1124,23 zł.

***z racji tego, że nastąpi przekroczenie progu podatkowego w trakcie roku, zaliczki będą kształtowały się następująco:

Do momentu przekroczenia progu 120 000 zł suma należnego podatku wynosi 15 300 zł, a po przekroczeniu progu – 3403 zł. Łącznie podatek wyniesie 18 703 zł (15 300 + 3403).

Należy mieć jednak na uwadze dodatkowe obciążenia z tytułu składki zdrowotnej, która nie zmniejszy podatku, a stanowi zobowiązanie wobec ZUS-u dla pana Jana.

*Podstawą składki zdrowotnej za grudzień 2021, którą pan Jan opłaca w styczniu 2022, jest 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale 2020 roku. Podstawą składki zdrowotnej za styczeń 2022, którą pan Jan opłaca w lutym 2022, jest 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale 2021 (przy czym z racji tego, że kwota ta będzie ogłoszona dopiero pod koniec stycznia 2022 roku, do wyliczeń przyjęto przeciętne miesięczne wynagrodzenie w III kwartale 2021, czyli 5885,75 zł).

*Do momentu przekroczenia przychodu w kwocie 60 000 (czyli za pierwsze 3 miesiące) wysokość składki zdrowotnej wynosi 317,83 zł miesięcznie, czyli 60% * 5885,75 zł * 9%.

Za kolejne 8 miesięcy składka zdrowotna wynosić będzie 529,72, czyli 5885,75 zł * 9%. Dodatkowo po zakończonym roku pan Jan będzie musiał dopłacić różnicę za pierwsze 3 miesiące w związku z tym, że ostatecznie w ciągu roku jego dochody przekroczyły kwotę 60 000 zł. Dopłata wynosi 635,67 zł, czyli (529,72 – 317,83) * 3 mc.

Ostatecznie wartość składki zdrowotnej za cały 2022 rok wyniesie 6208,73 zł, czyli 5573,06 + 635,67 zł.

W rozliczeniu rocznym obciążenia z tytułu zaliczek na podatek w trakcie roku i składek zdrowotnych kształtują się na poziomie:

*składki społeczne podlegają odliczeniu w momencie ich faktycznej zapłaty. W związku z czym w styczniu 2022 pan Jan opłaca składki za grudzień 2021, które wynoszą 998,37 zł, a od lutego do grudnia uiszcza składki społeczne w wysokości 1124,23 zł.

Najkorzystniejszą formą opodatkowania dla pana Jana byłby ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Jeżeli pan Jan planowałby wydatki inwestycyjne, czyli wzrost kosztów w trakcie roku, bardziej korzystną formą byłaby skala podatkowa. Najmniej korzystny przy zakładanej strukturze przychodów i kosztów byłby dla pana Jana podatek liniowy.