ViDA to skrót od pakietu VAT in Digital Age – czyli VAT w epoce cyfrowej. Pakiet ten – opublikowany 8 grudnia 2022 roku przez Komisję Europejską – jest związany z unijnym celem ustanowienia sprawnie działającego rynku wewnętrznego w ramach podatku VAT, który zakłada obowiązkowe e-fakturowanie w UE. Poniżej przedstawiamy najważniejsze założenia, jakie ma pakiet ViDA wraz z omówieniem reguł dotyczących e-fakturowania w UE.
Pakiet ViDA - podstawowe założenia
Z treści projektu zmiany Dyrektywy VAT wynika, że pakiet ma za zadanie umożliwienie przedsiębiorstwom wykorzystania potencjału transformacji cyfrowej. W tym zakresie określono 3 główne cele.
Po pierwsze modernizacja obowiązków sprawozdawczych w zakresie VAT polegająca na wprowadzeniu wymogów w zakresie sprawozdawczości cyfrowej, za pomocą których ujednolicone zostaną informacje, które podatnicy muszą przedstawić organom podatkowym w formacie elektronicznym na temat każdej transakcji. Jednocześnie narzucone zostanie w ten sposób stosowanie fakturowania elektronicznego w odniesieniu do transakcji transgranicznych.
Po drugie stawienie czoła wyzwaniom związanym z gospodarką opartą na platformach cyfrowych w drodze aktualizacji przepisów dotyczących VAT mających zastosowanie do tej gospodarki w celu uwzględnienia kwestii równości opodatkowania, doprecyzowania zasad dotyczących miejsca świadczenia usług, które to zasady mają zastosowanie do tych transakcji, oraz zwiększenia roli platform w poborze VAT, w przypadku gdy ułatwiają one świadczenie usług w zakresie krótkoterminowego najmu lokali mieszkalnych lub przewozu osób.
Wreszcie po trzecie uniknięcie konieczności posiadania wielu numerów identyfikacyjnych VAT w UE i poprawa funkcjonowania narzędzia wdrożonego na potrzeby deklarowania oraz odprowadzania VAT należnego z tytułu sprzedaży towarów na odległość za pomocą wprowadzenia jednej rejestracji VAT. Oznacza to udoskonalenie i rozszerzenie istniejących systemów OSS (punkt kompleksowej obsługi) / IOSS (punkt kompleksowej obsługi importu) oraz odwrotnego obciążenia w celu ograniczenia do minimum przypadków, w których podatnik jest zobowiązany do rejestracji w innym państwie członkowskim.
Pakiet ViDA - aktualne wymogi Dyrektywy VAT odnośnie do faktur elektronicznych
Z treści pakietu ViDA wynika, że aktualnie obowiązująca Dyrektywa VAT pochodzi z lat 70. XX wieku i w związku z tym domyślne wymogi sprawozdawcze nie opierają się na rozwiązaniach cyfrowych. Globalna tendencja świadczy o odchodzeniu od tradycyjnego schematu przestrzegania przepisów dotyczących VAT w kierunku udostępniania organom podatkowym danych o transakcjach w czasie rzeczywistym, często w oparciu na fakturowaniu elektronicznym. Dyrektywa VAT stanowi istotną barierę dla cyfryzacji, ponieważ państwa członkowskie muszą uzyskać odstępstwo, aby mogły przyjąć wymogi w zakresie sprawozdawczości cyfrowej oparte na obowiązkowych wymogach dotyczących fakturowania elektronicznego.
W dyrektywie VAT przyznano państwom członkowskim znaczną swobodę decyzyjną w zakresie wprowadzania obowiązków, które uznają za niezbędne w celu zapewnienia prawidłowego poboru VAT i zapobieżenia oszustwom podatkowym. W związku tym wymogi w zakresie sprawozdawczości cyfrowej są w poszczególnych państwach członkowskich bardzo różne.
W związku z istniejącymi różnicami na poziomie poszczególnych państw członkowskich oraz brakiem harmonizacji krajowych systemów sprawozdawczych kwestie te zostaną rozwiązane w drodze sporządzenia wspólnego szablonu, który będą musiały stosować osoby składające sprawozdanie, co pozwoli podatnikom na każdorazowe raportowanie danych z faktur elektronicznych wystawionych zgodnie z normą europejską (określoną w dyrektywie 2014/55/UE w sprawie fakturowania elektronicznego w zamówieniach publicznych).
W ramach ww. harmonizacji przewidzianej przez pakiet ViDA nastąpi dostosowanie dyrektywy VAT do nowej rzeczywistości cyfrowej, co wymaga zmiany sposobu traktowania faktur elektronicznych. Dotychczas w dyrektywie VAT faktury papierowe i elektroniczne stawiano na równi. W art. 232 Dyrektywy był zawarty wymóg, zgodnie z którym stosowanie faktury elektronicznej podlegało akceptacji odbiorcy. Wymóg ten utrudniał państwom członkowskim wdrożenie obowiązkowego fakturowania elektronicznego, które mogłoby zostać wykorzystane jako podstawa systemu sprawozdawczości elektronicznej. Przyczynił się również do spowolnienia rozwoju systemu faktur elektronicznych, gdyż podatnicy nie mogli dostosować swoich systemów fakturowania do pełnego wdrożenia fakturowania elektronicznego, ponieważ musieli wystawiać faktury papierowe, gdy tylko odbiorca nie akceptował wystawienia faktury elektronicznej.
W związku z powyższym pakiet ViDA przewiduje, że domyślnym systemem wystawiania faktur będzie fakturowanie elektroniczne. Stosowanie faktur papierowych będzie możliwe tylko w sytuacjach, w których państwa członkowskie na nie zezwolą.
Pakiet ViDA czyli obowiązkowe e-fakturowanie w UE
W świetle powyższych wyjaśnień e-fakturowanie ma stanowić obowiązkowy system na terenie całej UE. W tym celu zaproponowano, aby podatnicy nie byli uzależnieni od zgody odbiorcy na wystawienie faktury elektronicznej, dlatego też w dyrektywie VAT zostaje uchylony art. 232.
Ponadto w dyrektywie VAT zmieniona zostaje definicja faktury elektronicznej, aby dostosować ją do pojęcia zawartego w dyrektywie 2014/55/UE w sprawie fakturowania elektronicznego w zamówieniach publicznych, która reguluje fakturowanie elektroniczne w transakcjach między przedsiębiorstwami a administracją publiczną. W rezultacie w przypadku odniesień do faktur elektronicznych będzie w dyrektywie VAT mowa o fakturach w ustrukturyzowanym formacie elektronicznym.
W uzasadnieniu projektu dyrektywy ViDA zmieniającej Dyrektywę VAT wskazano, że aby ułatwić automatyzację procesu sprawozdawczego zarówno dla podatników, jak i organów podatkowych, transakcje podlegające zgłaszaniu organom podatkowym powinny być dokumentowane elektronicznie. Domyślnym systemem wystawiania faktur powinno być fakturowanie elektroniczne. Państwa członkowskie powinny mieć jednak możliwość zezwolenia na stosowanie innych środków w przypadku dostaw krajowych. Wystawianie faktur elektronicznych przez dostawcę lub usługodawcę i ich przesyłanie nabywcy nie powinno być uzależnione od uprzedniego zatwierdzenia lub uprzedniej weryfikacji przez organy podatkowe.
Natomiast, aby zapewnić skuteczne wdrożenie systemu sprawozdawczości dotyczącej VAT, organy podatkowe muszą otrzymywać informacje bez zbędnej zwłoki. W związku z tym termin wystawienia faktury w przypadku transakcji transgranicznych należy ustalić na dwa dni robocze od wystąpienia zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego.
Faktura elektroniczna powinna ułatwiać zautomatyzowane przekazywanie organom podatkowym danych potrzebnych do celów kontroli. Faktura elektroniczna powinna zawierać w tym celu wszystkie dane, które należy następnie przekazać organom podatkowym.
Wdrożenie fakturowania elektronicznego jako domyślnej metody dokumentowania transakcji do celów VAT nie byłoby możliwe, gdyby stosowanie faktury elektronicznej podlegało akceptacji odbiorcy. W związku z tym w przypadku wystawiania faktur elektronicznych nie należy już wymagać takiej akceptacji.
Mając na uwadze powyższe, należy wskazać, że pakiet ViDA na przede wszystkim na celu dostosowanie sfery podatkowej krajów członkowskich do nowej rzeczywistości cyfrowej. To oznacza m.in. konieczność wprowadzenia mechanizmu e-fakturowania na terytorium całej Unii Europejskiej.
