Obecnie sprzedaż nieruchomości ciągle rośnie – i to zarówno tych nowych, jak i używanych. Podatnicy często zmieniają swoje mienie nieruchome ze względu na konieczność posiadania większego. Ponadto wielu przedsiębiorców sprzedaje nieruchomości w celu poprawy swojej sytuacji finansowej. Przy zakupie nieruchomości istotne może być czy nastąpiło przy tym pierwsze zasiedlenie czy nie, ponieważ może mieć to wpływ na rozliczenie podatku VAT. Pierwsze zasiedlenie a zwolnienie z VAT - kiedy występuje? Sprawdź!
Opodatkowanie sprzedaży nieruchomości
Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa o VAT) przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Biorąc pod uwagę powyższe, należy przyjąć, że w oparciu o definicję zawartą w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT zbycie nieruchomości gruntowej, jak również budynków i budowli lub ich części, dokonywane przez podatnika, traktowane jest jako czynność odpłatnej dostawy towarów, o której mowa w art. 5 ust.1 pkt 1 ustawy o VAT. Powyższe nie oznacza, że każda sprzedaż nieruchomości stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług: aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Tym samym, aby daną sprzedaż opodatkować podatkiem VAT, należy ją wykonać w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT.
Przykład 1.
Podatnik odziedziczył po babci dwa mieszkania. Jedno z mieszkań znajduje się w miejscowości, w której podatnik nie mieszka. Podatnik nie prowadzi działalności gospodarczej. Wartość sprzedanego mieszkania to 220 000 zł. Czy w takiej sytuacji podatnik musi je opodatkować podatkiem VAT?
W tej sytuacji dochodzi do sprzedaży majątku prywatnego nabytego w spadku. Działaniom dokonującego tej dostawy nie można przypisać znamion prowadzenia działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy o VAT), co w efekcie przesądza o nieuzyskaniu przez niego statusu podatnika. Nie mamy tutaj zatem do czynienia z dostawą towarów opodatkowaną podatkiem VAT.
Pierwsze zasiedlenie a zwolnienie z VAT - kiedy można skorzystać?
Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone w art. 43 ustawy. W ust 1 pkt 10 i 10a ustawa o VAT przewiduje zwolnienie od podatku VAT dla dostawy nieruchomości zabudowanych, spełniających określone w tych przepisach warunki.
Stosownie do treści art. 43 ust.1 pkt 10 ustawy o VAT zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
- dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim;
- pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.
Z powyższego uregulowania wynika, że dostawa budynków, budowli lub ich części jest, co do zasady, zwolniona od podatku od towarów i usług. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.
W świetle art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT zwalnia się natomiast od podatku również dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że:
- w stosunku do tych obiektów dokonującemu ich dostawy nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego;
- dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.
Przy czym wskazać należy, iż zgodnie z art. 43 ust. 7a ustawy o VAT warunku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10a lit. b, nie stosuje się, jeżeli budynki, budowle lub ich części w stanie ulepszonym były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat.
Przykład 2.
Podatnik zakupił magazyny, od których odliczył podatek VAT. Rok temu przedsiębiorca dokonał modernizacji magazynów. Wartość ulepszenia magazynów to ponad 50% wartości początkowej magazynów. Podatnik dokonał w tym roku sprzedaży magazynów. Czy powyższa sprzedaż podlega opodatkowaniu?
Tak, w tym przypadku podatnik będzie musiał opodatkować sprzedaż magazynów, ponieważ ulepszenie przekroczyło 30% wartości początkowej magazynów.
Pierwsze zasiedlenie – definicja
Definicję pierwszego zasiedlenia znajdziemy w art. 2 pkt 14 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem przez pierwsze zasiedlenie rozumie się oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.
Przykład 3.
Firma budowlana wybudowała budynek z lokalami użytkowymi. Trzy znajdujące się w tym budynku lokale użytkowe zostały sprzedane i wydane nabywcy, który będzie w nich prowadził działalność handlową. Lokale zostały wydane (sprzedane) 10 października 2019 roku. W tym też dniu doszło do pierwszego zasiedlenia tych lokali użytkowych.
W tym przypadku podatnik, który zakupił lokale, zaczął je użytkować na własne potrzeby. Zakup nieruchomości spowodował, iż doszło do pierwszego zasiedlenia.
Przykład 4.
10 maja 2019 roku podatnik rozpoczął użytkowanie wybudowanego przez siebie budynku magazynowego. Czy w takiej sytuacji doszło do pierwszego zasiedlenia?
Tak, w tym przypadku doszło do pierwszego zasiedlenia, pomimo iż budynek nie został oddany do użytkowania w wykonaniu czynności podlegającej opodatkowaniu.
Tym samym, poza oddaniem do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, obecnie trzeba rozpoznać pierwsze zasiedlenie w momencie rozpoczęcia użytkowania na potrzeby własne tych budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu.
Należy podkreślić, iż już wcześniejsze stanowiska organów podatkowych przyjmowało, że aby mówić o pierwszym zasiedleniu, musi dojść do zajęcia budynku, jego używania, w tym również na potrzeby własnej działalności gospodarczej (patrz interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13 sierpnia 2019 roku, 0111-KDIB3-2.4012.459.2019.3.MD).
Tym samym zmiana dostosowała przepisy do dotychczasowej linii orzeczniczej.
Ulepszenie nieruchomości
Warto przypomnieć, że pojęcie ulepszenia z art. 2 pkt 14 ustawy o VAT rozumie się zgodnie z przepisami ustaw o podatku dochodowym. W świetle regulacji budynki, budowle lub ich części uważa się za ulepszone, jeżeli suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym jest wyższa niż 10 000 zł. Ponadto, aby mówić o ulepszeniu, wydatki winny powodować wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzone okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.
Przykład 5.
Podatnik poniósł wydatki na remont budynku o wartości początkowej 200 000 zł w kwocie 80 000 zł. Remont był spowodowany koniecznością wymiany instalacji ciepłowniczej oraz remontem dachu. Czy w tym przypadku doszło do ulepszenia i powoduje to utratę przez ten budynek statusu zasiedlonego w rozumieniu VAT?
Nie, powyższy remont nie powoduje utraty statusu pierwszego zasiedlenia. Mamy tutaj do czynienia z remontem uszkodzonych instalacji i pokrycia dachowego. Powyższe nie powoduje wzrostu wartości użytkowej budynku – nastąpiło bowiem odtworzenie wartości użytkowej budynku.
W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 12 kwietnia 2016 roku, IBPB-1-2/4510/215/16/AP, czytamy, że:
„różnica między nakładami na remont a nakładami na ulepszenie środków trwałych polega na tym, że pierwsze z nich zmierzają do podtrzymania, odtworzenia wartości użytkowej środków trwałych, a drugie do podjęcia czy rozszerzenia działalności w drodze budowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji, powodującej istotną zmianę cech użytkowych”.
Podsumowując, nowa definicja pierwszego zasiedlenia dostosowała ją do wcześniejszych orzeczeń w tym zakresie. Powyższe powoduje, iż podatnicy będą mogli stosować zwolnienie z opodatkowania VAT nieruchomości bez konieczności powoływania się na orzeczenia i interpretacje.
