Przedsiębiorcy w prowadzonych działalnościach gospodarczych używają pojazdów samochodowych stanowiących środki trwałe. Oprócz tego korzystają z nich na podstawie zawartych umów leasingu, najmu, dzierżawy, a niekiedy też użyczenia. Inną opcją używania pojazdu samochodowego w działalności jest po prostu wykorzystanie prywatnego samochodu przedsiębiorcy. Co się z tym wiąże? Jak wygląda powypadkowa naprawa samochodu prywatnego użytkowanego w działalności? O tym poniżej.
Samochód prywatny w działalności
Przedsiębiorcy używają różnego rodzaju pojazdów samochodowych w działalności gospodarczej. Sposób bywa także zróżnicowany.
Jednym z nich jest użytkowanie w działalności prywatnego pojazdu, a więc stanowiącego majątek osobisty przedsiębiorcy. Co to oznacza w praktyce?
Prywatny pojazd samochodowy przedsiębiorcy to taki, który pozostaje w zarządzie majątku osobistego, a jednocześnie jest on użytkowany w prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej.
Mowa tu oczywiście o pojazdach samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej 3,5 tony, które nie spełniają warunków dla odliczania 100% VAT (niezgłoszone do urzędu skarbowego, nie jest prowadzona ewidencja kilometrów itd., ponieważ prywatny samochodów nie może być zgłoszony jako używany tylko w działalności gospodarczej).
Użytkowaniem prywatnego samochodu przedsiębiorcy w prowadzonej przez niego działalności nie będą okoliczności wymienione w poniższej tabeli.
Sytuacje niestanowiące użytkowania prywatnego samochodu przedsiębiorcy w jego działalności | |
Lp. | Okoliczności |
1. | Samochód prywatny przedsiębiorcy wprowadzony oświadczeniem do ewidencji środków trwałych |
2. | Samochód użytkowany w działalności przedsiębiorcy na podstawie umowy najmu, leasingu, dzierżawy, użyczenia czy umów o podobnym charakterze |
3. | Samochód kupiony do działalności na podstawie faktury |
4. | Samochód kupiony na podstawie umowy kupna-sprzedaży i wprowadzony do ewidencji środków trwałych |
5. | Pozostałe formy nabycia, wprowadzenia do działalności, m.in. aport |
Wypadek samochodu stanowiącego własność prywatną przedsiębiorcy – istotne posiadanie ubezpieczenia AC
Przedsiębiorcy zadają sobie pytanie, czy w sytuacji wypadku prywatnego samochodu używanego w działalności istnieje możliwość zaliczenia wydatków na naprawę w koszty uzyskania przychodów.
W tym miejscu należy podkreślić pierwszą podstawową i chyba najistotniejszą rzecz w tym zakresie.
Niemniej te wydatki i składki w wysokości 20% stanowią jednak koszty uzyskania przychodów, pod warunkiem że samochód ten jest wykorzystywany również do celów związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.
Zatem wydatki na eksploatację oraz ubezpieczenie prywatnego samochodu przedsiębiorcy mogą być ujęte w kosztach uzyskania przychodów, jednakże:
- u czynnych podatników VAT w kwocie 20% (kwoty netto + 50% VAT) z faktury;
- u podatników zwolnionych z VAT w kwocie 20% z kwoty brutto z faktury.
Natomiast, gdy mowa o polisach ubezpieczeniowych samochodu będącego prywatną własnością przedsiębiorcy, to niezależnie, czy jest to obowiązkowa, czy dobrowolna polisa ubezpieczeniowa, przedsiębiorca może ująć w kosztach firmowych jedynie 20% z kwoty polisy.
I w tym miejscu występuje najważniejsza kwestia, a mianowicie posiadanie przez przedsiębiorcę dobrowolnej polisy AC.
Koszty powypadkowej naprawy samochodu prywatnego użytkowanego w działalności a ubezpieczenie AC
Mówiąc o możliwości ujęcia w wydatkach firmowych kosztów dotyczących naprawy powypadkowej prywatnego samochodu przedsiębiorcy, należy wspomnieć o kwestii posiadania lub nieposiadania dobrowolnego ubezpieczenia AC.
Warto zwrócić uwagę na jedną kwestię. Prawodawca nie rozróżnił tutaj samochodów na stanowiące prywatną własność przedsiębiorcy i niestanowiące takiej własności. Zatem kosztem uzyskania przychodów nie będą wydatki na powypadkową naprawę samochodu, jeśli pojazd nie był objęty dobrowolnym ubezpieczeniem.
Jeżeli przedsiębiorca posiadał dobrowolne ubezpieczenie dla prywatnego samochodu niewprowadzonego do działalności, wówczas wydatki na powypadkową naprawę będzie mógł ująć w kosztach uzyskania przychodów w kwocie odpowiadającej 20% tych wydatków.
Przykład 1.
Czynny podatnik VAT posiada poza samochodem używanym w działalności na podstawie umowy leasingu także prywatny samochód, który czasem użytkuje także w prowadzonej działalności.
W sierpniu 2024 roku przedsiębiorca miał wypadek samochodowy, który dotyczył jego prywatnego samochodu. Pojazd został odholowany do warsztatu. Przedsiębiorca posiadał dla niego dobrowolne ubezpieczenie AC. Rozliczenie wypadku (zapłata przez firmę ubezpieczeniową sumy za naprawę) prywatnego samochodu przedsiębiorcy zostało dokonane zgodnie z wystawioną przez serwis fakturą za naprawę, a więc dokładnie do wysokości kwoty z faktury za serwis. Opiewała na kwotę 9500 zł netto, 2185 zł VAT.
Przedsiębiorca może ująć w wydatkach firmowych koszty powypadkowej naprawy swojego prywatnego samochodu używanego czasem w działalności w kwocie:
2118,60 zł 🡪 20% × (9500 zł + 50% × 2185 zł).
Przykład 2.
Podatnik zwolniony podmiotowo z VAT użytkuje swój prywatny samochód w prowadzonej działalności.
W lipcu 2024 roku przedsiębiorca miał wypadek samochodowy, który dotyczył jego prywatnego samochodu. Pojazd został odholowany do warsztatu. Przedsiębiorca posiadał dla niego dobrowolne ubezpieczenie AC.
Otrzymał od ubezpieczyciela odszkodowanie w kwocie 5000 zł. Natomiast we własnym zakresie znalazł warsztat, który dokonał naprawy. Warsztat wystawił fakturę na kwotę 5500 zł netto, 1150 zł VAT.
Przedsiębiorca może ująć w wydatkach firmowych koszty powypadkowej naprawy swojego prywatnego samochodu używanego czasem w działalności w kwocie:
1215,00 zł 🡪 20% × (5500 zł + 50% × 1150 zł).
Warto podkreślić, że zasady rozliczania podatku VAT w przypadku wydatków na powypadkową naprawę prywatnego samochodu przedsiębiorcy są takie same jak samochodu wprowadzonego do firmy albo użytkowanego na podstawie umów leasingu, dzierżawy czy podobnych.
Przedsiębiorca ma prawo odliczyć 50% podatku VAT z faktur za powypadkową naprawę swojego prywatnego samochodu.
Wątpliwości w przedstawionych okolicznościach trzeba odnieść do kosztów uzyskania przychodów. Nie ma jeszcze oficjalnego stanowiska Ministerstwa Finansów w sprawie bezproblemowego ujęcia 20% kosztów uzyskania przychodów z faktury dotyczącej naprawy powypadkowej prywatnego samochodu. Wątpliwość fiskusa opiera się na tym, że koszty napraw powypadkowego pojazdu samochodowego nie do końca mogą stanowić wydatki eksploatacyjne pojazdu samochodowego. Nie ma jednoznacznego zdania, aby nie ujmować tych kosztów, niemniej fiskus ma w tym zakresie wątpliwości.
Należy też zaznaczyć, że w omawianym przykładzie nie znalazło się ujęcie otrzymanego przez przedsiębiorcę odszkodowania w pozostałych przychodach z działalności. Dlaczego? O tym w dalszej części publikacji.
Powypadkowa naprawa samochodu prywatnego użytkowanego w działalności - koszty a kwestia odszkodowania
Ciekawym zagadnieniem w aspekcie rozliczenia wypadku prywatnego samochodu przedsiębiorcy jest kwestia wypłaty przez ubezpieczyciela odszkodowania dla przedsiębiorcy.
Jak wiadomo, jeżeli przedsiębiorca poza ubezpieczeniem OC posiadał także ubezpieczenie AC, wówczas otrzymane odszkodowanie ujmuje w pozostałych przychodach w działalności gospodarczej i to w pełnej kwocie.
Natomiast koszty z faktury za naprawę ujmuje w wysokości właściwej dla sposobu użytkowania danego samochodu w działalności, a zatem samochód:
- prywatny – w wysokości 20%,
- inny niż prywatny używany na cele mieszane – w wysokości 75%,
- używany tylko w działalności – w wysokości 100%.
Jednakże wyjątkiem od reguły jest właśnie otrzymane odszkodowanie za wypadek prywatnego samochodu przedsiębiorcy użytkowanego w działalności. Dlaczego?
Odszkodowania majątkowe, a więc otrzymane na skutek wypadku prywatnego samochodu przedsiębiorcy, są wolne od podatku dochodowego. Jest to przychód z innych źródeł. Zatem nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Warto podkreślić, że nie znajdzie tu zastosowania jedna z podstawowych zasad mówiąca o tym, że koszty dotyczące przychodów zwolnionych z podatku dochodowego nie mogą być ujęte jako koszty uzyskania przychodów, a więc koszty obniżające podatek dochodowy.
Z kolei odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą nie są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a co za tym idzie, należy je ująć w pozostałych przychodach z działalności i opodatkować podatkiem PIT.
