Prawo do zasiłku chorobowego w trakcie zatrudnienia i po ustaniu zatrudnienia

Nabycie prawa do zasiłku chorobowego związane jest z posiadaniem odpowiedniego okresu ubezpieczenia. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w przypadku, gdy podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu oraz po upływie 90 dni nieprzerwalnego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli ubezpieczenie było dobrowolne.

Kto podlega pod ubezpieczenie chorobowe?

Obowiązkowemu ubezpieczeniu podlegają pracownicy, osoby wykonujące pracę nakładczą, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, posłów i senatorów, stypendystów sportowych, słuchaczy Krajowej szkoły Administracji Publicznej, osób wykonujących odpłatnie prace, na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, a także duchowni, żołnierze niezawodowi, osoby odbywające służbę zastępczą, osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński, osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem.

Ubezpieczenie chorobowe

Do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się wszystkie okresy ubezpieczenia chorobowego jeżeli przerwa między tymi okresami nie przekraczała 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. 

Niektórym osobom zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługuje prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Do osób tych zaliczamy: absolwentów szkół lub uczelni, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu. Będą to także osoby których niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, posłowie i senatorowie, funkcjonariusze Służby Celnej, a także osoby, które posiadają wcześniejszy co najmniej 10 letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy została stwierdzona w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Zakres zatrudnienia niekoniecznie będzie pokrywał się z tytułem do ubezpieczenia, bowiem nie każda niezdolność do pracy powstała w czasie pozostawania w stosunku pracy rodzi prawo do świadczeń. 

Prawo to nie powstanie w trakcie takich zdarzeń jak urlop bezpłatny, urlop wychowawczy czy pobyt w areszcie lub czas odbywania kary pozbawienia wolności.

Długość okresu zasiłku chorobowego w trakcie trwania zatrudnienia

W trakcie trwania zatrudnienia, pracownikowi przysługuje zasadniczo 182 dni okresu zasiłkowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia, oraz po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W niektórych przypadkach zasiłek chorobowy przysługuje przez okres 270 dni - w trakcie ciąży i niezdolności spowodowanej gruźlicą.

Istotną informacją jest to, iż okresy zasiłkowe się sumują i nie ma znaczenia jaka była przyczyna niezdolności, o ile przerwa między zwolnieniami nie była dłuższa niż 60 dni.

Jeżeli pracownik chorował nieustannie przez 150 dni na jedną chorobę, wrócił do pracy i zachorował na inną chorobę lub tą samą po 30 dniach pracy, nie spowoduje iż rozpocznie się nowy okres zasiłkowy. Zasiłek chorobowy będzie wypłacany maksymalnie przez 32 dni. 

Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia

Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała: nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego lub 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, których objawy choroby ujawnią się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby. 

Termin 14 dni lub 3 miesięczny biegnie od daty ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Warunkiem uzyskania zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego jest wystąpienie łącznie następujących przesłanek:

1. Osoba niezdolna do pracy ma prawo do korzystania z zasiłku chorobowego, 
2. Utrata zdolności do pracy nastąpiła w okresie okresu ochronnego - nie później niż 14 dni lub 3 miesiące w przypadkach wskazanych w art. 7 ust 2 ustawy o świadczeniach z ubezpieczeniach społecznego w razie choroby i macierzyństwa 
3. Czas niezdolności trwa co najmniej 30 dni.

Brak prawa do zasiłku

Pracownik, który korzystał z urlopu bezpłatnego w momencie ustania zatrudnienia i stał się niezdolny do pracy przed upływem 14 dni od ustania stosunku pracy, nie uzyska zasiłku chorobowego. 

Zasiłek chorobowy będzie przysługiwał osobie niezdolnej do pracy przez czas trwania niezdolności nie dłużej niż 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż 270 dni. Jeżeli niezdolność do pracy powstała po ustaniu stosunku pracy, zasiłek chorobowy wyniesie maksymalnie 91 dni. 

Przykład:

Pracownik był zatrudniony w okresie od 1 lutego 2022 r. do 31.12.2022 r. Okres niezdolność do pracy trwał od 1września 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. W dniu 31 grudnia zakończyła się umowa o pracę. Osoba ta stała się ponownie niezdolna do pracy z powodu choroby od 2 stycznia do 31 marca 2023 r. 1 marca zakończył się okres zasiłkowy trwający 182 dni, od 2 marca 2023 r. nie będzie przysługiwał zasiłek chorobowy. 

Za okres niezdolność do pracy pracownika, trwającej do 33 dni w ciągu roku pracownik zachowuje prawo do 80 % wynagrodzenia. Po wyczerpaniu prawa do wynagrodzenia z tytułu trwającej nieprzerwalnie niezdolności do pracy wskutek choroby pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego. Płatnikiem zasiłku chorobowego przysługującego po okresie zatrudnienia będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Płatnik składek przedkłada do ZUS zaświadczenie zawierające zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu, które będą podstawą wymiaru tego zasiłku. Osoba, która będzie starała się o zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego powinna złożyć w ZUS oświadczenie na specjalnym formularzu. 

Zasiłek chorobowy nie będzie przysługiwał po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:

1. ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, 
2. kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytułu do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym, 
3. nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia chorobowego z uwagi na brak wymaganego okresu nieprzerwalnego ubezpieczenia chorobowego, 
4. ma prawo do zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
5. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Wysokość zasiłku chorobowego

Miesięczny zasiłek chorobowy co do zasady wynosi 80 %podstawy wymiaru zasiłku. Zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy przypada w okresie ciąży lub na skutek podania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla dawców komórek, tkanek i narządów, powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy. 

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wlicza się nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale też i inne składniki wynagrodzenia, w tym premie i nagrody. Uwzględnienie tych składników w podstawie wymiaru zasiłku zależy od tego, jakie postanowienia są zawarte w regulaminach wynagradzania czy układach zbiorowych pracy obowiązujących w danym zakładzie pracy. Wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez pracownika w tym okresie przez liczbę miesięcy, w których to wynagrodzenie przysługiwało. Wynagrodzeniem będzie przychód przysługujący pracownikowi, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne. 

Podstawa prawna:

• Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z 13.10.1998 r. (Dz.U. 2022.1009);
• Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z 25.06.1999 r. (Dz.U.2022.1732).

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.