Przedsiębiorcy w Polsce podejmują z różnym skutkiem prowadzenie różnych profilów działalności gospodarczej. Na ich potrzeby nabywają różnego rodzaju środki trwałe, wyposażenie, materiały, towary, ponoszą koszty związane z zatrudnieniem pracowników i dokonują pozostałych wydatków. Zdarza się jednak, że formuła dotychczasowej działalności ulega wyczerpaniu. Przedsiębiorca dochodzi do momentu, w którym chce ją zamknąć. Niekiedy, nim jeszcze zamknie działalność, musi rozliczyć umowę leasingu, która trwa. Oczywiście może w niektórych przypadkach zrobić jej cesję na inny podmiot. Co jednak, gdy nie ma takiej możliwości, wciąż trwa leasing i następuje likwidacja działalności? W artykule omawiamy jak wygląda rozliczenie umowy leasingu po zamknięciu działalności.
Umowa leasingu
Umowa leasingu to szczególna umowa kształtujące warunki korzystania z przedmiotu leasingu przez leasingobiorcę. Umożliwia ona oddanie przez leasingodawcę przedmiotu leasingu o różnej wartości na z góry określony w umowie czas dla leasingobiorcy na określonych w tej umowie warunkach.
Warunki umowy leasingu określają najczęściej:
- typ umowy leasingu,
- datę zawarcia umowy oraz czas trwania umowy leasingu,
- strony umowy leasingu,
- określenie przedmiotu umowy leasingu,
- wysokość opłaty wstępnej i rat leasingu (z podziałem na kapitał i odsetki) wraz z określeniem sposobu ich rozliczenia (warunki spłaty),
- warunki wykupu, cesji, zakończenia umowy przed czasem,
- określenia danych stron, takich jak np. numer konta leasingodawcy,
- pozostałe warunki.
Okres leasingu nie jest zazwyczaj krótszy niż 3 lata, chociaż bywają to także 2 lata z możliwością wcześniejszego wykupu.
Można wyróżnić 3 rodzaje leasingu:
- operacyjny,
- finansowy,
- zwrotny.
W leasingu operacyjnym leasingobiorca dokonuje opłaty wstępnej oraz zazwyczaj równych rat leasingowych składających się z kapitału i odsetek z doliczonym podatkiem VAT, który to może odliczyć w 100% lub w 50%. W tym typie leasingu to leasingodawca dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Wykupu przedmiotu leasingu leasingobiorca może dokonać po 2, 3, 4, 5 latach.
W leasingu finansowym leasingobiorca dokonuje opłaty wstępnej oraz z góry opłaca pełną wartość podatku VAT od przedmiotu leasingu. Co miesiąc opłaca natomiast ratę w postaci wartości miesięcznych odsetek, od których nie jest naliczany podatek VAT (podlegają one zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT). W tym typie leasingu to leasingobiorca wprowadza na stan przedmiot leasingu i dokonuje od niego odpisów amortyzacyjnych. Wykupu przedmiotu leasingu leasingobiorca może dokonać po 2, 3, 4, 5 latach.
Leasing zwrotny to specyficzna forma leasingu, która umożliwia odkupienie od leasingobiorcy środka trwałego lub wyposażenia. Leasingobiorca po odkupie dysponuje środkami finansowymi, a w dalszej kolejności bierze w leasing operacyjny lub finansowy sprzedany właśnie leasingodawcy środek trwały lub wyposażenie. Efektem tego leasingu jest sprzedaż przedmiotu leasingu, dysponowanie środkami pieniężnymi z tej sprzedaży, a następnie zawarcie umowy leasingu na ten przedmiot i opłacanie rat leasingowych.
Rozliczenie umowy leasingu po zamknięciu działalności
Niekiedy występują sytuacje, w których przedsiębiorca cały czas posiada jeszcze umowę leasingu tuż przed podjęciem decyzji o likwidacji działalności. Jeżeli przedsiębiorca posiada umowę leasingu przed zakończeniem działalności gospodarczej, to w takim wypadku powinien skontaktować się z leasingodawcą w celu zbadania możliwości wcześniejszego wykupu przedmiotu leasingu. Aktualnie obowiązujące umowy leasingu dopuszczają w niektórych okolicznościach nawet bardzo przedwczesny wykup przedmiotu leasingu, np. po 2 latach trwania umowy. Niektóre umowy leasingu można wręcz zawrzeć na 2 lata. Niemniej kwota wykupu przedmiotu leasingu bywa znaczna. Niemniej warto, aby leasingobiorca uregulował zakończenie i rozliczenie umowy leasingu przed zamknięciem likwidacją działalności z uwagi na możliwe dotkliwe sankcje karne ze strony leasingodawcy wobec zamknięcia działalności i niespłacenia pozostałej części rat leasingowych.
Rozliczenie umowy leasingu po zamknięciu działalności kiedy przedmiotem leasingu jest samochód osobowy
Jeżeli przedsiębiorca posiada umowę leasingu przed zakończeniem działalności gospodarczej, to poza cesją będzie zmuszony do wykupu przedmiotu leasingu np. samochodu osobowego.
Po wykupie (jeszcze przed zamknięciem działalności) może zdecydować się m.in. na:
- sporządzenie spisu z natury, w którym wykaże wykupiony z leasingu samochód osobowy,
- wycofanie wykupionego samochodu osobowego na cele prywatne.
Wykup samochodu osobowego z leasingu i jego wycofanie przed likwidacją działalności
Przedsiębiorca po wykupie samochodu osobowego z leasingu, a jeszcze przed likwidacją działalności, może zdecydować się na wycofanie tego samochodu na cele prywatne. Sprawa jest prosta, gdy przedsiębiorca nie miał prawa do odliczenia podatku VAT – czy to w 50%, czy to w 100% od opłaty wstępnej, rat leasingu, opłaty wykupu lub wydatków eksploatacyjnych dotyczących danego samochodu. W takim przypadku wobec wycofania samochodu z działalności przedsiębiorca nie ma obowiązku opodatkowania podatkiem VAT.
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Przekazując przed likwidacją działalności samochód osobowy na cele prywatne, przedsiębiorca ma obowiązek opodatkować go podatkiem VAT, gdy miał prawo przy dokonywaniu ww. wydatków do odliczenia podatku VAT w 50% czy w 100%.
Przedsiębiorca, wycofując samochód osobowy wykupiony z leasingu, będzie musiał pamiętać o:
- rozliczeniu w VAT wycofania samochodu osobowego na cele prywatne w dacie faktycznego wycofania poprzez ujęcie za pomocą dowodu wewnętrznego (oznaczając w ewidencji sprzedaży JPK_V7 ten dowód kodem dokumentu „WEW”) tego wycofania według aktualnej wartości rynkowej samochodu, która będzie stanowić podstawę opodatkowania podatkiem VAT, oraz obliczenie od tej podstawy podatku VAT należnego,
- korekcie odliczonego podatku VAT, gdy:
- wartość początkowa wykupionego samochodu osobowego nie przekracza 15 000 zł, a wycofanie samochodu osobowego następuje w ciągu 12 miesięcy od miesiąca wykupu (oddania do używania w działalności) samochodu osobowego,
- wartość początkowa wykupionego samochodu osobowego przekracza 15 000 zł, a wycofanie samochodu osobowego następuje w ciągu 5 lat po zakończeniu roku, w którym samochód osobowy został oddany do używania w działalności.
Natomiast w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych PIT przedsiębiorca musi pamiętać, że samo wycofanie samochodu osobowego na cele prywatne nie skutkuje obowiązkiem opodatkowania podatkiem dochodowym PIT.
Jeżeli natomiast samochód osobowy zostanie sprzedany w ciągu 6 lat od miesiąca następnego po miesiącu wycofania go z działalności, to przychód z tej sprzedaży będzie stanowił przychód z działalności gospodarczej, co oznacza, że będzie trzeba go rozliczyć na tych właśnie zasadach.
Przykład 1.
Czynny podatnik VAT wykupił z 31 października 2023 roku samochód osobowy z leasingu, który użytkował i użytkuje do celów działalności i prywatnie. Wartość wykupu to 15 500 zł (netto + 50% nieodliczonego podatku VAT).
Przedsiębiorca zamierza zlikwidować działalność 30 listopada 2023 roku. Wycofał 20 listopada 2023 roku, przed likwidacją działalności, wykupiony z leasingu samochód osobowy. Na ww. dzień stworzył dowód wewnętrzny, w którym ujął:
- podstawę opodatkowania 15 500 zł netto,
- doliczony podatek VAT 23% od tej podstawy,
- kod dokumentu „WEW”.
Przedsiębiorca ma czas do 7 grudnia 2023 roku na złożenie formularza VAT-Z informującego urząd skarbowy o likwidacji działalności gospodarczej.
Jeżeli poza wycofanym samochodem na stanie firmy pozostały składniki majątku, wyposażenia to będzie miał obowiązek sporządzenia spisu z natury dla celów VAT (powiadomienie US o tym fakcie) i PIT.
Wykup samochodu osobowego z leasingu przed likwidacją działalności w kontekście podatku VAT
Nawiązując do art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, gdy osoba fizyczna prowadząca działalność albo przedsiębiorstwo w spadku będące czynnym podatnikiem VAT dokona zaprzestania sprzedaży opodatkowanej VAT (np. likwidacja działalności), to ma obowiązek opodatkować podatkiem VAT:
- towary własnej produkcji,
- towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów.
Zgodnie z art. 96 ust. 6 ustawy o VAT, jeżeli podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegającej opodatkowaniu, jest on obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego (na formularzu VAT-Z w terminie 7 dni, licząc od dnia likwidacji działalności). Zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT. Gdy przedsiębiorca wykupi więc samochód osobowy z leasingu przed likwidacją działalności, to będzie mieć obowiązek opodatkowania podatkiem VAT tego samochodu osobowego, który na dzień likwidacji widnieje w działalności gospodarczej w ewidencji środków trwałych lub też w niej nie występuje. Oczywiście dotyczy to sytuacji, w których z tytułu wydatków dotyczących wykupu, rat leasingowych lub wydatków eksploatacyjnych udokumentowanych fakturami przedsiębiorcy przysługiwało odliczenie z nich podatku VAT naliczonego w 50% lub w 100%.
- wartości towarów pozostających na stanie firmy na dzień jej likwidacji,
- kwotę podatku VAT należnego obliczonego od wartości tych towarów
– nie później niż w dniu złożenia deklaracji podatkowej JPK_V7 składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki albo zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT (likwidacji działalności), albo wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego lub uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.
Tak więc przedsiębiorca będzie zobligowany do sporządzenia spisu z natury dla celów VAT na dzień likwidacji działalności i do ujęcia tym spisie z natury towarów, środków trwałych i wyposażenia zakupionych na fakturę, od których nabycia:
- odliczył podatek VAT,
- nie odliczył podatku VAT, ale przysługiwało mu jego odliczenie
– które pozostały w działalności na dzień likwidacji działalności.
Końcowo należy zaznaczyć, że gdy na dzień likwidacji działalności na stanie firmy pozostaną towary, środki trwałe, wyposażenie, to nie odniesie to skutków powstania obowiązku opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych PIT, a co za tym idzie – zapłaty tego podatku. Przedsiębiorca ma obowiązek natomiast sporządzić odrębny od VAT spis z natury dla celów podatku dochodowego PIT. Powinien też pamiętać, że dopiero dalsza sprzedaż już po likwidacji działalności może skutkować powstaniem przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym PIT, np. sprzedaż środków trwałych w ciągu 6 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następnego po miesiącu likwidacji działalności gospodarczej.
